Gülçin Avşar

Bu despotik rüzgardan rahatsız olanların bazıları, DEM Parti vekillerinin Erdoğan’la yan yana gelmesini sert sözlerle eleştiriyor. Oysa şu an Türkiye’de yaşanan iki olay da çok gerçek. Bununla barışık olmak, barış sürecimiz için önemli. Bunun, iktidarın diğer siyasi gündemleri sebebiyle DEM’in/Öcalan’ın/PKK’nin barış masasından uzaklaşmasının beklenmesi rasyonel ve sağlıklı değil. Mevzu siyaset ve dolayısıyla toplum ise ‘Her an yeni bir şey başlayabilir.’ Ötekinin gerçekliğini kabul etmek, iki gerçekliğin birbiri içinde çözünmeyeceğini kabul etmek öfkeli ruh halinden çıkmaya, DEM Parti’ye ve Kürtlere kızmaya son verebilir.

Fikrini ve yaptıklarını beğenmeseniz de sadece siyasi iradenin talepleri ve gündelik siyaseti doğrultusunda birilerinin cezaevinde olması; siyasi iradenin talepleri ve gündelik ihtiyaçlarının yarın hangi birinizin (birimizin) hangi hakkını ihlal edeceğini bilemediğimiz bir düzene sebep oluyor ve nefes almamızı imkansız kılıyor. Üstelik rövanşist, kutuplaştırıcı, düşmanlaştırıcı iklime de maalesef zemin hazırlıyor. Aklıselimi ve makuliyeti yaralıyor. Tam da bu sebeple bugün hepimizin politikayla ilgilenmesinde yarar var. Rand’ın dediği gibi, politikayla ilgilenmeyeceğimiz günler için.

A, 26 Mart akşamına dek Beştepe’nin yerinden habersizdi. Bugün artık Vatan Emniyet’in ve Çağlayan Adliyesinin nezarethanesini, gözaltına alındığındaki haklarını (bu hakların da keyfi biçimde kullandırılmadığını) ve hatta “Ceza infaz kurumlarında bulundurulabilecek eşya ve maddeler hakkında yönetmeliği” dahi biliyor. Doğduğu günden beri üzerine titrediğimiz, sevgisiyle dolup taştığımız birinin 2025 Türkiye’sinde bunları yaşaması sadece hukuken değil her anlamıyla zor geliyor.

Evet İmamoğlu’na yürütme ve yargı eliyle adeta darbe niteliğinde haksızlık yapılıyor. Üstelik bu haksızlık, ister destekçisi ister muhalifi olsun, herkesin de haklarına yönelmiş tehdit anlamına geliyor. Ve evet barış/çatışma çözümü süreci Türkiye’nin öncelikli ve hayati konusu; desteklemek gerekiyor. Bu anlamıyla da ona yönelecek riskleri bertaraf etmek aynı zamanda bizlerin sorumluluğu demek oluyor.

Geçmişin sorunlarının çözümü zaman alacak, barışın ardından da muhatap olacağımız muhtemel problemleri göz önüne almalıyız fakat ‘barış ihtimalinin ıskalanmaması’ kaydını aklımızda tutarak. Çünkü öncelikle ihtiyaç duyduğumuz bir başka şey var: Barış süreci başarıyla sonuçlanmalı. Hakikati hakkıyla konuşmak bize bir barış mesafesinde.

Toplumun bir kesimi Bahçeli’ye, bir kesimi Erdoğan’a, bir kesimi Öcalan’a, bir kesimi bunlardan herhangi bir ikiliye, bir kesimi ise tamamına nefretle baktığından “Bu adam(lar) mı barış yapacak” diyor. Barışı kimin yapacağı bu sorunun cevabını imkansız kılıyor; çünkü evet, elinde silah olanlar anlaşacak. Realiteden kopuk, ideal ülke hayaliyle herhangi bir çatışmanın son bulması mümkün değil. Tüm taleplerin maksimalist düzeyde ele alındığı tartışmalar, tarafların hüsrana uğramasına yol açar. Hele ki Türkiye gibi “toplumlaşamamış bir toplum”da.

Jonathan Powell’ın meşhur sözünde olduğu gibi her iki taraf da "Hiçbir zaman yenilgiye uğratılamayacaklarını biliyorlardı ama, asla kazanamayacaklarının da farkına varmışlardı.” Yine Jonathan Powell’ın meşhur “bisiklet teorisi”nde dediği gibi, “Müzakere başladığı zaman hiçbir şekilde durmasına izin verilmemelidir. Aksi halde bisiklet düşer ve bir daha yerden kaldırmakta çok zorlanırsınız.” Türkiye-PKK arasındaki görüşmelerde bisiklet defalarca düştü, defalarca kaldırıldı. Bisikletin yerde olduğu dönemlerin yaşama, maliyeti çok ağırdı fakat pedalın yeniden çevrilmeye başlandığı her seferde bisiklet yola ilerlediği noktadan devam etti. PKK’nin kendini feshetmesi çağrısı bugünkü ortaklar kadar, 1993’den itibaren çözüm için uğraşan herkesin başarısı.

Hem iktidar partilerine hem muhalefet partilerine “Benim kendi siyasetim var” demek, suçlanma aracına dönüşüyor. Üstelik bu taktikler o kadar anlık değişiyor ki Mayıs seçimlerinde de muhalif birlikteliğe destek olmak kabahat sayılıyordu. Billboardlardan, şarkılardan, pankartlardan öteye geçip politik taleplerin tartışıldığı, partilerin hangi esaslı sebeplerle birbirlerinden ayrı oldukları ortaya konulamadığından, siyasi partilerin otoriter iktidarın bahçesinde birbiriyle “aldım-verdim” oyunları oynaması bekleniyor. Oysa tehlike burada başlıyor: Koskoca Türkiye siyaseti, sadece Erdoğan’a mı bırakılmalı?

Muhaliflerdeki genel duygu hâli, İmamoğlu’nun Erdoğan otoriterizmini sınırlandırma gücüne sahip yegâne kişi olarak düşünülmesinden kaynaklanıyor. Peki, İstanbul’u bir kenara bıraktığımızda bu gerçekten bizim için siyaseten “faydalı” ve “iyi” olan mı? Muhalefetin; siyasetsizlik, politikasızlık, gelecek tahayyülü sunamama düzleminde iktidarla yarışmak için bulduğu tek formül “Erdoğan’ın hakkından gelebilecek kişi” seviyesinde gözüküyor. Siyasi kültürün tekçiliğe yönelmesi bunun köprüden önce son çıkış olmasına sebep olmuyor. Bu kültür devam ettikçe bütün çıkışlar dönüp yeniden aynı köprüye bağlanıyor.

Can Atalay’ın milletvekilliğinin düşürülmesi kararı, 1994’ü yeniden yaşamamızı sağladı. Tek farkla; bugün Can Atalay, haksız olduğu iki kere Anayasa Mahkemesi tarafından ilan edilmiş bir kararla zaten cezaevinde. 1994’teki utancı silen iktidar, bugün bize bunları yaşatan aynı zamanda.

Fabien Toulme’nin “Hakim’in Yolculuğu” isimli 3 ciltlik foto-roman serisi, ülkesi Suriye’de ailesi ve arkadaşlarıyla güzel bir hayat yaşayan Hakim’in Lübnan, Ürdün, Türkiye, Yunanistan, Makedonya, Sırbistan, Macaristan, Avusturya, İsviçre, Fransa hattındaki gerçek mültecilik öyküsü: “Bunun benim başıma gelebileceği aklımdan bile geçmezdi. Anlıyorum ki her insan bir gün ‘mülteci’ olabilir. Bunun için ülkenin çökmesi yeterli. Ya sen de onunla çökersin ya o diyardan gidersin…”

12 Eylül 2010 referandumunun üzerinden 11 sene geçti. Ne var ki 11 sene geçmesine rağmen bir mahallenin en sevdiği küfür hâlâ “Yetmez ama evetçi.” (Örgüt adı gibi kısaltılmış versiyonu dahi var YAEci) Ben o gün “yetmez ama evet” dedim ve hatta Adalet Ağaoğlu’nun da bulunduğu şu meşhur yumurtalı, boyalı toplantıdaki sanırım en genç konuşmacıydım. Şimdi dönüp baktığımda “yetmez”in ne olduğunun daha çok görülmesini beklerdim. Ama öyle olmadı.

Dördüncü yargı paketi, içinde çocuk cinsel istismarı, tecavüz ve cinsel saldırı suçlarının da yer aldığı katalog suçlarda tutuklama için mevcut uygulamada olduğu gibi “kuvvetli şüphe”yi yeterli görmüyor, “somut delil” istiyor. Yasa böyle geçerse bu suçlarda tutuklama istisna haline gelecek.

Yargı Reformu kapsamındaki dördüncü pakette "soruşturmanın amacını tehlikeye düşürecek somut delillerin bulunması" halinde, avukatın müvekkiliyle görüşmesinin "bekletilmesi" öngörülüyor. Böyle bir şey, savunma hakkının ve dolayısıyla adil yargılanma hakkının tamamen yok sayılmasından başka bir anlama gelmez.

İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, 1 Nisan günü Twitter hesabından bir video paylaştı. Videoda bir vatandaş, iktidara olan öfkesini Suriyelilere yapılan yardım ile izah ediyor, Meral Akşener yanlış olduğu defalarca ortaya konulmuş bu izahı dinliyor; hatayı düzeltmiyor ve üstelik bu videoyu sosyal medya hesabından matah bir şeymiş gibi paylaşıyor.

Magna Carta ile neredeyse bin sene evvel güvence altına alınmış hakları “temel ilke” olarak 2021 yılında yeniden telaffuz etmek insan hakları reformu sayılamaz. Halihazırda anayasal güvenceyle teminat altına alınmış hakları ihlal eden bir yargı mekanizması var. Ülkenin yarısının terör örgütü propagandası yaptığını düşünen bir yürütme zihniyeti var.

Türkiye Cumhuriyeti devletinin hiçbir yetkilisi “AİHM’nin kararı bizim için bağlayıcı değildir” diyemez. Böyle bir iddianın dile getirilmesi Anayasa’yı açıkça ihlal etmek ve hukuk devleti ilkesinden de tamamen vazgeçmek anlamına gelir.

“Yargının işine müdahale etmek tabii benim haddime değil. Ama şunu herkesin bilmesi lazım ki (…) bizim yargımız Demirtaş gibi bir teröriste böyle bir imkân hazırlamaz. Biz ne gerekiyorsa sonuna kadar bunun mücadelesini veririz, böyle bir teröristin önünün açılmasına yol vermeyiz.”

26 sene önce Leyla Zana, Orhan Doğan, Hatip Dicle ve Selim Sadak’ın Meclisten yaka paça gözaltına alınmasının görüntüleri, en başta da söylediğim gibi hâlâ hafızamızda. Önceki gün bu hafızamız seçimle görev başına gelmişlerin yine kelepçeli fotoğraflarıyla tazelendi.

Recep Tayyip Erdoğan tarafından kendi eseri gibi gururla imzalanarak dağıtılan kitap raflardan kaldırıldı. Adına açılmış internet sitesi kapatıldı. Ne ki biz kimliklerimizi yaşayabileceğimizi zannederek çoktan deşifre olmuştuk! Her konuda, evrensel standartlara uygun olarak fikrimizi beyan edebileceğimizi, örgütlenme özgürlüğüne sahip olduğumuzu, hukukun birey haklarından yana olduğunu zannederek yaşamaya başlamıştık.

AK Parti her kritik dönemeçte MHP’lileşme sürecinde emin adımlarla ilerlediğini deklare ediyor. Geçmişin acılarını samimiyetle tartışmak, konuşmak ve buna bağlı olarak kalıcı adımlar atmak hedefini dillendiren ilk parti iken, artık bir yandan da ASALA’nın cinayetleri ile Ermenilere devlet tarafından uygulanan tehcir ve imha politikalarını eşitleyen eski söyleme geri dönüyor.