Özlem Devrim Bahar

Mendy Chitrik, Amerikan asıllı İsrail doğumlu bir haham. 20 yıldır İstanbul’da yaşıyor. Esas işi koşer sertifikası denetçiliği. Koşer sertifikası sahibi 75 fabrikayı denetlemek için sık sık Türkiye’nin farklı şehirlerini geziyor. Ama son gezisinde rotasını fabrikalar dışında Yahudi mirasının kaybolan izleri belirledi. 26 günlük yolculukta Çanakkale’den, Harran’a, Nemrut Dağı’ndan İskenderun’a iz sürdü. Yıkılmış sinagogları Tire’de bir hastanenin duvarında, Çermik’te bir evin deposunda, Antalya’da bir sokağın adında buldu. Yaşayan son Yahudilerle dua etti. İlk kez bir Yahudi’yi karşısında görüp, aklına komplo teorileri de gelenlere de şöyle diyor “Tekrar bir cemaatin bu toprağı geri alması gibi bir durum yok ama yine de yer kutsal sonuçta... Bu toprak ölülere ait, bize değil”

İstanbul’un Üsküdar ilçesindeki Validebağ Korusu’nu Millet Bahçesi’ne dönüştürecek projeye karşı mahallelinin başlattığı nöbet 93. gününde devam ederken Üsküdar belediyesi koruya iş makineleriyle girdi. Sabaha karşı saat 05.00 sıralarında koruya gelen belediye çalışanları kamyonlardan moloz ve kum döktü. kum ve moloz dökmesine itiraz eden mahalle sakinleri belediye çalışanlarıyla karşı karşıya geldi. Tepkiler üzerine çalışmalar durdu, kamyonlar korudan ayrıldı. Belediye mahalleliye “algı operasyonu yapan küçük bir grup” dedi. Üsküdar Belediye Başkanı “yol doğal toprakla düzenlendi” açıklaması yaptı.

Sokaklar kalabalık, çocuklar oyunda, gençler işte… Yaşlılar dükkânların, marketlerin önünde sohbette, kadınlar alışverişte... Afganların hayatının özeti kuşaktan kuşağa geçen göçmenlik; hayatlarındaki tek istikrar bu. Tutunmaya çalıştıkları İstanbul’un hengâmesinde var-yok gibiler. Çalıştıkları sürece varlar, vatandaşlık alana kadar yok.

İda’da yetişen binbir otu yüklenip iniyorlar kıvrıla kıvrıla yol oluşturan dağ içlerinden. Düzlüğe serilmiş gibi duran Edremit Körfezi uzanıyor önlerinde. Birlikte soluk alıp veren denizle dağ arasında mitolojiden çıkmış kahramanlar gibiler. Meskenleri dağ, yükleri kekik olan bu kadınlar, Ortaoba’nın Karakeçili yörükleri.

Enerji ve maden şirketlerinin Türkiye’nin en değerli doğal varlıkları olan orman, dere, göl ve meraları üzerinde inşa ettiği projeler tahammül sınırlarını zorlayan boyutlara ulaştı. Türkiye’de çevre mücadelesinin öncülüğünü artık köylüler yapıyor. Batısından doğusuna, kuzeyinden güneyine Türkiye büyük bir eylem sahasına dönüşmüş durumda. Türkiye’nin dört bir tarafındaki köylerde taş ocağı, maden ocağı, jeotermal enerji santrali projelerine karşı süren direnişlerin bir dökümünü yaptık.

“Devletinize güveneceksiniz, imzanızı atacaksınız diyorlar, bizi borçlandırıyorlar, emrivaki yapıyorlar…” İstanbul’un Güngören ilçesine bağlı Tozkoparan mahallesi haftalardır, yerinde dönüşümden çok yerinden etme projesi olarak işleyen bir “kentsel dönüşüm” heyulasının içinde yaşıyor.

200 yıllık Validebağ Korusu’nu yeni bir projeden korumak için mahalle halkı yine nöbette. Bu kez Üsküdar Belediye Başkanı, “Bir metreküp beton dökmeyeceğiz, 7 bin ağaç dikeceğiz, yalnız doğal malzeme kullanacağız" diyor ama projede yer alan 88 bin metrekarelik alana saha çimi döşenmesi; elektrik direkleri, gözetleme kulesi, seyir terası, bisiklet yolu yapılması mahalleli için korunun habitatının bozulması demek. Korudaki çöpleri toplayan, ağaçların bakımını yapan Validebağ gönüllüleri “Korunun park ve bahçe olmaya ihtiyacı yok, projeye ihtiyacı yok, kendi kendini yeniler” diyor.

Kapalı devre yaşanan bir zaman diliminde virüsü nasıl algıladılar, normal akışın alt üst olduğu günleri nasıl geçirdiler, onlara sorduk; virüsle birlikte ortaya çıkan karantina, sosyal mesafe, sokağa çıkma yasağı, uzaktan eğitim gibi kavramların hayatlarına etkilerini, farklı yaşlardan çocuklar anlattı.