Türkiye’nin dış politikasının birçok veçhesinde olduğu gibi bu konuda da saydamlık yok. Ne Putin’in Türkiye ziyareti resmi olarak açıklanmıştı ne de gelmeyeceği resmen açıklandı. Hep Reuters vb. siteler aracılığıyla yapılan açıklamalar oldu.
Geçen sene de buna benzer bir “Putin gelecek” haberleri çıkmıştı. Hatta tarihler belirlenmişti Ağustos ayı için. Ama Ruslar net konuşmuyordu. Bu sefer Rus tarafından da “evet gelecek” açıklamaları yapıldı. Sonra birdenbire gelmeyeceği söylendi.
Bunun gerçek sebebinin ne olduğunu bizim bilmemize imkan yok. Ancak tahmin yürütebiliriz.
Ben şahsen F-16 müzakerelerinin yürütülmekte olduğu, Kongre’deki sürecin henüz bitmediği bir ortamda Putin’in Türkiye’ye gelmesinin sadece etrafı karıştırmak, suları bulandırmak neticesini vereceğini düşünüyordum. O açıdan gelmemesi bence iyi oldu.
Neden gelmediği ile ilgili; belki önceden bir gündem belirlemeye çalışmış ve bunun üzerinde anlaşamamış olabilirler. Çünkü hem Putin Türkiye’den hem de Türkiye ondan bir şeyler elde etmeye çalışacaktır böyle bir ziyarette. Putin belki Türkiye’ye yeni birtakım silah sistemleri satmayı amaçlamış ama olmamıştır. Suriye konusunda belki bir şeyler yapmaya çalışmış olabilir Ruslar. Geçenlerde Rusya’nın Suriye temsilcisi, “Türkiye, Suriye’den çekilmeyi taahhüt etmediği sürece kalıcı bir çözüm olamaz” demişti. Türkiye’nin de öyle bir niyeti olmadığı anlaşılıyor.
Ticarette birtakım sıkıntılar olduğunu görüyoruz bankaların tabi olduğu birtakım yaptırımlardan dolayı. Normal tarım ürünleri satışında bile paralar transfer edilemiyor çünkü Türk bankaları Amerikan ve Avrupa yaptırımlarından korktuğu için Rus müşterileri ile iş yapmak istemiyorlar. Dolayısıyla buradan da bir çıkış gözükmüyordu.
Tahıl anlaşması yaklaşık 8-9 aydır askıda veya sonlandırıldı. Ukrayna kendine göre bir yol buldu; Rusya’nın Karadeniz’deki gemi gücünün zayıflamasından faydalanarak dolambaçlı şekilde olsa dahi İstanbul’a kadar inebiliyorlar. Temmuz ayından beri de bu ticaret ciddi bir tehdide uğramamış gözüküyor. Maliyetler yükseliyor ama ticaret yürümeye devam edebiliyor.
Putin’in Türkiye ziyaretinde akla gelen, konuşulabilecek olan konular bunlardı. Ama bunların hiçbirisinde bu ziyaret sonrasında ‘sorunu çözdük’ gibi bir ortam çıkmayacaktı. Belki bundan dolayı Putin iki yıl sonra ilk kez bir NATO üyesine gitmekten vazgeçti.
Seçimlerden sonra yapılacağı söylendi ama seçimlerin 31 Mart’ta yapılacağı çok uzun zamandır bilinen bir şey zaten. Verilen izahat o ise şayet pek inandırıcı değildi. Kesin bir şey söylemeye imkan yok ama sadece tahminler yürütebiliyoruz.