Zeka fışkırıyor. Bir şey verirken almamazlık edemez. Bende uyandırdığı his bu. Çağlayangil’e tercümanlık yaparken acaba ne isteyecek diye bekliyorsunuz.
Hem hayranlık uyandırıyor hem de bir ölçüde nefret veya korku. Böyle stratejik dehaya sahip bir adam neden Başkan olmadı diyorsanız: ABD Anayasasına göre ülkede doğmuş olması gerek . Kissinger Almanya’da doğmuş bir Musevi. Belki hatırlarsınız Obama için ülkede doğmadı iddialarına Obama doğum belgesi ile cevap vermişti.
Kissinger için 20’nci asrın Talleyrand’ı deniyor.(Talleyrand 18’nci asırda Fransa’nın Dışişleri Bakanı idi.) Bazıları Metternich’e benzetiyor. Kennedy dahil hemen her Başkana çeşitli düzeylerde danışmanlık yapmış. Görevden ayrıldıktan sonra da özel olarak.
Ama en önemlisi Nixon zamanındaki Dışişleri Bakanlığı. İşte bu sırada Vietnam harbini sona erdirdiği için Nobel barış ödülünü almış. Harp ise devam etmiş. Nobel jürisini bile bölmüş. Ona Nobel verilmesini protesto ederek iki üye istifa etmiş.
Acımasız. Vietnam harbi devam ederken Kamboçya’dan Vietnam’a geçen Vietcong’u önlemek için Kamboçyayı bombalatıp binlerce kişinin ölümüne neden olmuş. Sonunda o ülkede kanlı Khemer Rouge başa gelmiş.
Bazılarına göre “burnu büyük” bu adam risk alırken hatalar da yapmış. Enver Sedat, Mısır devlet başkanı iken görüşmek için haber yollamış. Ülkesindeki Rusları çıkaracak ve İsrail’i tanıyacak. Kissinger, Sedat’ın danışmanı ile görüşmüş ama “bu işi İsrail seçimleri sonuna bırakalım” demiş.
1973 Yom Kippur harbini önleyecek olan Sedat’ın bu düşüncesi, Kissinger’in gecikmesi neticesinde harp oldu deniyor.
Bir seferinde Türk-Yunan ilişkilerinde Çağlayangil, Türkiye’nin yapabileceği yumuşamaya yol açabilecek bir hareketten bahsedince Kissinger “sen söyleme ben söylerim Yunanlılara ben yapmış olurum” demişti. Kim bilir karşılığında Yunanlılardan bir şey isteyecekti.
Kelimeleri seçerek kullandığını zamanın Başbakanı Çiller ile kahvaltıya gittiğimizde gördüm.
Bazı ülkelerdeki darbelerde de parmağı olduğu söylenir. Söylenti dışında Şili darbesinde kesin parmağı vardı.
Bir ara Başkan Nixon’a Kuzey Kore’ye nükleer bomba atılmasını önermiş!
Kim ne derse desin Çin ile ABD’nin arasını bulup ABD’nin Çin’i tanıması en büyük başarısı diye düşünürüm.
Çinliler onu dost olarak karşıladı bu sene Haziran ayında Çin ziyaretinde.
Bakanlıktan ayrılma arefesinde Brüksel’deki NATO Dışişleri toplantısına son olarak katılan Kissinger’e Çağlayangil hediye vermek istedi. Amerikan sisteminde o zamanlar 250 doları aşan hediyeler devlete kaydedilirdi. Bunu önlemek için Çağlayangil, Nato toplantısı öncesi koluma halı vererek al bunu götür adama dedi. Kolumda beni halı ile gören Kissinger dehşete kapıldı !
Konulara stratejik açıdan bakan Kissinger için bir ara beraber çalıştığı diplomat Indyk (Tel Aviv’de Büyükelçilik yapmıştı) Kissinger’in anlaşmaların ihtilafları önlemek için değil sistem istikrarlarını bozmamak için önemli olduğu ve fırsatlar arasında nüansları keşfetmenin şart olduğu görüşünü taşıdığına işaret ediyor.
Diplomacy adlı kitabında da 1815 Viyana Kongresi kararlarını önemsediğini belirtir. Kongre kararları ile Avrupa’da bir asır global harp olmadığını vurgular.
Stratejik bakımdan bir deha. Dış politikada moral ilkelere yaklaşımı konusunda okuyucu karar versin.