Nebiye Arı Konya’da dindar bir ailede büyüyen, on iki yaşında başörtüsü takmaya başlayan, sonrasında başörtüsü sorunu sebebiyle üniversite okuyamamış, geçtiğimiz yıllarda ise başörtüsünü çıkarmaya karar vermiş bir kadın.
Yaşadığı süreci #10yearschallange akımı sırasında çeşitli mecralarda da anlatmıştı.
Türkiye’deki İslami Feminizmin yolculuğunu anlatan “Hem Müslüman Hem Feminist” adında bir belgeseli de var. Online gösterimleri gerçekleşen belgesel çeşitli festivallere de katılıyor.
Bir dönem gazetecilik de yapan Nebiye Arı, artık yönetmen ve komedyen. Borderline Stand-Up ekibi ile beraber çeşitli mekanlarda sahne alıyor. Geçen hafta Twitter’da stand-up gösterisinden bir kesit paylaştı ve birçok kişi tarafından mecazî anlamda linç edildi.
Linç edilen kesitte herkesin ondan aydınlandığını ve özgürleştiğini duymayı beklediğini ama gittiği eylemlerde sekülerlerin sorularından bıktığı için başörtüsünü çıkardığını anlatıyor.
Tepki gösterenler arasında Nebiye Arı’nın inancını yeterince sağlam bulmayanlar, hâlâ başörtüsü mağduriyeti üzerinden prim yaptığını düşünenler, esprisinin hiçbir şekilde komik olmadığını söyleyenler var.
Nebiye Arı ile konuştuk.
Stand-up gösterinizden başörtüsünü çıkarma sürecinizle ilgili bir kesit paylaştınız ve söyledikleriniz sosyal medyada çok fazla tepki aldı. Neden bu kadar konuşuldu sizce?
Ben on aydır stand-up yapıyorum. Çok yakın zaman önce de videolar paylaşmaya başladım. Babaanne şakası, Mevlana şakası da vardı bu şakalar içerisinde ve bunlar da linçlenmişti. Bu şakada da tabii başörtüsü, seküler-dindar çatışması, kutuplaşma vs. var. Böyle olunca da dinleyenler aslında ne söylediğimi bile tam dinlemiyorlar. Eskiden başörtülüymüş, şimdi sekülerlere laf ediyor diye bakıyorlar direkt. Benim seküler olduğumu düşünmüyorlar bile. Zaten ülkede herkes her şeye çok anlamsız tepkiler veriyor. Ben bu işe eğlenmek için başladım, çok da keyifli bir iş. O yüzden neden bu kadar çok tepki aldığını da açıkçası düşünmek istemiyorum.
Bu şakayı yaptığınız sırada salondakiler nasıl tepki verdi?
Seyircilerin hepsinin tepkisini videoya koyamadım aslında. Arkadakiler alkışlıyordu, öndekiler hazmetmeye çalışıyordu. Çok tatlıydı herkes. Bazen çok alkışlanıyor, gülenler, eğlenenler de oluyor. Bazen de ölüm sessizliği oluyor. O zaman da “sekülerler de bu şakayı sevmiyor” diyince gülüyorlar. Salondakiler hikayenin geri kalanını da duydukları için daha iyi anlıyorlar aslında. Gösterinin devamında da mesela o gün alkışlamaya gülmeye devam ettiler, herhangi bir tepki yoktu. Her şaka herkese hitap edecek diye de bir şey yok. Herkesin kutsalı var. Dindarlar da alınabiliyor, sekülerler de alınabiliyor kutsallarına göre.
Sizce toplum olarak ofansif mizaha hazır mıyız? Geçtiğimiz yıllarda da ofansif şakaları sebebiyle şikayet edilenler olmuştu.
Benim şakama da ofansif değil diyenler oldu. “Dindarların çoğunlukta olduğu bir yerde sekülerlere sallamak ofansif değil” diyenler oldu ama benim gösteri yaptığım yerler genelde seküler alanlar. Aslında benim yaptığım şaka orada ofansifti. Ofansif şaka tartışmaları oldu geçtiğimiz yıllarda. Toplumun hazır olmadığı bir sürü şey var. Hazırmış gibi yaptığı da birçok şey var. Konfor bozucu bir şey ofansif mizah.
“Buradan bile hâlâ bir başörtüsü mağduriyeti çıkarmaya çalışıyor” diyenler var, buna ne diyorsunuz?
Mağduriyet çıkarmak benim de hoşuma gidecek bir şey olmaz zaten. Çok sıkıcı. On iki yaşımdan beri bunlarla uğraşıyorum. Uğraşmamak için de biraz çıkardım başörtümü. Tek başörtüsü şakam da bu değil aslında. Dindarlarla ilgili, kendi ailemle ilgili de konuşuyorum. Mağduriyet çıkarmak gerçekten işime gelmez. Ben yaşadıklarımdan eğlenceli hikayeler çıkarmaya çalışıyorum. Ama onlar mağduriyete çeviriyor her şeyi.
“Başınızı açmış” olsanız bile onlardan olamayacağınızı söyleyenler, seyircilerin bakışlarından rahatsız olanlar da var yorumlar arasında. Gerçekten hâlâ böyle hissettiriyorlar mı?
Ben seyircinin öyle bir tavırla baktığını hissetmedim hiç. İnsanlar hakim olmadığı şeye şaşırır normal olarak. Şaşıran seyirci, gülmeyen seyirci beni yormuyor. Önyargılar, kim olduğumu bilmeden AKP’nin ekmeğini yediğimden falan bahseden yorumlar beni yoruyor. Gençliğim zaten politik aktivizmle, iktidar karşıtlığıyla geçti. Azıcık araştırsalardı hakkımda bir sürü şey öğrenebilirlerdi.
“Söylenmeyeni söylüyorum ayağına iktidarın cumhuriyetçilere bakışını yeniden üretmeyi görev edinmek, hiç bitmeyen feminist Kabataş bekçiliği, zorla örtülen on binlerce kadın ve çocuğun hayat deneyimini AKP elitinin gözünden anlatıp yok saymak, Kadıköylü orta sınıf ahmaklığı. AKP’yle sınıfsal olarak palazlanmış, hoş belki de yağmadan pay almak için örtünmüş ama dans da edebilen, içki de içebilen, ay pek de entelektüel…” gibi yorumlar yapılmış. Bunlara söylemek istediğiniz bir şey var mı?
Aslında ciddiye alıp cevap vermek istemiyorum bile. Bu arkadaşın transfobik yorumları da var. Tüm tuşlara aynı anda basmış. Sadece keşke gerçekten orta sınıf olsam bir evim arabam olurdu diyebilirim bu yorum karşısında. Hiçbir zaman elit de olmadım. Konya’nın Ereğli ilçesinde büyüdüm. Muhtemelen elit olabilmek için üniversite mezunu olmam gerekiyor ama başörtüsü sorunundan dolayı okuyamadım da. Ama bunu söyleyince de mağduriyet oluyor tabii değil mi? Halbuki bu sadece bir gerçeklik. 34 yaşıma geldim hâlâ üniversite bitirmeye çalışıyorum.
Ben şaka yaparken seyirciyi şaşırtmayı amaçlıyorum. Akla gelenin tam tersini düşündürmeye çalışıyorum ki etkisi de oluyor bence. Bakınca aslında iki mahallede de aynı yobazlıkta insanlar olduğunu görüyorum. İki tarafta da açık görüşlüsü de hayattan bezdirecek kadar sizi etiketleyip bir yere hapseden insanlar da var. Ama benim kitlem bu ikinci kitle değil. Sekülerlerle de bir derdim yok yani. Derdim sadece bağnazlarla.
Hakkımda kötü yorum yapanlara da teşekkür ederim beni kitlemle buluşturdular. Bu tarz şakaları sevenler de var. Bir kaç aya kadar tek kişilik gösteri yapmayı düşünüyorum o zaman herkesi dinlemeye beklerim.