2023 seçimleri, muhalefet cephesinde bir değişimi zorunlu kıldı. Hâlihazırda en çok sarsılan parti, HDP. 6.5 yıldır cezaevinde bulunan Selahattin Demirtaş, seçimin ertesinde, evvela partisi HDP’ye yönelik zehir zemberek bir metin kaleme aldı ve ardından şimdilik aktif siyasetten çekildiğini duyurdu. İki gündür kamuoyunu meşgul eden bu çekilmenin altında, başlıca iki nedenin yattığı söylenebilir:
Birincisi, 14 ve 28 Mayıs tarihlerinde yapılan seçimlerin neticesidir. Çünkü hem Meclis seçimlerinde HDP beklemediği oranda düşük bir oy aldı, hem de Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde HDP’nin desteklediği aday kazanamadı. İki cephede alınan bu ağır yenilgi de, HDP’de bir iç sorgulama mecburiyeti doğurdu.
Kuşku yok; eğer seçimlerde bir zafer elde edilmiş olsaydı, şimdi hava çok farklı olurdu; gerek HDP ve gerek Demirtaş seçimdeki tutumlarının ne kadar doğru olduğuyla övünürlerdi. Lakin sonuç umulanın tersi olunca, faturanın yüklenilmesi zarureti hâsıl oldu. Demirtaş, kendi adına, politika üretmede yetersiz kaldığını ifade ederek siyasete ara verdi ve halkın parti yönetiminden de –başta eşgenel başkanlar olmak üzere- sorumluluğu üstlenmelerini istediğini söyledi.
İkincisi, uzun süredir biriken hesapların, seçim vasıta kılınarak, görülmek istenmesidir. HDP ile Demirtaş arasında bir farkın bulunduğunu, göz ucuyla bile olsa bu camiayı takip eden hemen herkesin vakıf olduğu bir bilgiydi. HDP merkezi; Demirtaş’ın partinin önüne geçmesinden, yazıları ve mesajlarıyla partinin manevra kabiliyetini zedelemesinden şikâyet ediyordu. Demirtaş ise, partinin siyaset üretemediğinden, siyasal ve sosyal değişimleri yakalayamadığında ve ileri gidemediğinden yakınıyordu.
Eğer mevcut problemlerin HDP’ye ne denli zarar verdiğini ortaya konmaz ve gerekli tedbirler alınmazsa, bu, faciaya davet çıkarmak anlamına gelir. Salt göz boyamaya dönük bir yolun tutturulması, geleceği HDP için daha zor bir hâle getirir.
Çuvala sığmayan yenilgi
Ancak bu karşı duruşlar, daima “kol kırılır yen içinde kalır” düsturu gereğince, belli bir dozda tutturulmaya ve kamuoyunun gözüne sokmadan yapılmaya çalışılıyordu. Ancak sandıklarda kazananı tayin etme ve Meclis’te de en kritik posta oturma söylemiyle girilen seçimlerde, HDP’nin her iki iddiasının da çok uzağına düşmesi, kısmen saklı tutulan bu itirazların açığa çıkmasına neden oldu. Hem de son derece sert bir şekilde! Hayal kırklığının büyüklüğüyle birlikte, bugüne kadar kullanılan diplomatik dilin yerini de yıpratıcı ve kırıcı bir dil aldı.
Yara taze; üstünden biraz zaman geçince, muhtemelen tepkiler daha dingin bir hâl alır. Demirtaş’ın açıklamalarını, yeni bir siyasi hareket için bayrak açmak olarak değerlendiren yorumlar ve tahminler yapıldı.
Aşırı yorum ve tahminler bunlar; Demirtaş, HDP’den kopmaz, aktif bir tavır takınmasa da HDP’nin içinde kalır; ne başka bir yere gider ne de yeni bir yer inşa etmeye kalkar. Popüler bir kişilik Demirtaş; seçmende bir karşılığı var, dolayısıyla onun bugün siyasetten çekilmesini, yarın şartlar değiştiğinde HDP’ye daha güçlü bir şekilde dönmek için verilen bir ara olarak yorumlamak daha doğru olur.
Ancak bu çekilmenin ve çekime sonrası parti yönetimine yapılan değişim çağrısının HDP’ye muhakkak etkisi olacaktır. HDP’de işler artık hiçbir şey olmamış gibi yürümez, yürüyemez. Çuvala sığmayan yenilginin HDP’yi bir yüzleşmeye zorlayacağı tartışma götürmez. Mühim olan, bu yüzleşmenin nasıl yapılacağıdır. HDP’nin, bu bağlamda, gidebileceği iki yol var:
Biri, görünürde bir değerlendirme yapıldığı intibaını uyandırılması ama gerçekte meselenin özüne inilmemesi, tenkitlerin ve tenkit sahiplerinin itibarsızlaştırılması, tartışmanın içinin boşaltılması ve kitleleri teskin etmek için birtakım palyatif tedbirlerin alınmasıdır. Eğer mevcut problemlerin HDP’ye ne denli zarar verdiğini ortaya konmaz ve gerekli tedbirler alınmazsa, bu, faciaya davet çıkarmak anlamına gelir. Salt göz boyamaya dönük bir yolun tutturulması, geleceği HDP için daha zor bir hâle getirir.
Diğeri ise, partiyi giderek küçülten yapısal ve konjonktürel sorunlara, tüm tarafların payları dikkate alarak, esaslı bir neşterin atılmasıdır. HDP’nin liderliğinden söylemine, ittifak hukukundan teşkilatlanmasına, adaylardan politik tercihlerdeki kısırlığa kadar baştan aşağı yeniden kurulmaya ihtiyacı var. Ve ancak kapsamlı, serinkanlı bir tartışma bu ihtiyacın karşılanmasını sağlayabilir.