Başlıktaki soruya, başta bakanlar bütün iktidar sözcülerinin konuşmalarına bakarak cevap vermemiz istense, cevabımızın olumsuz olması gerekir: “Hayır”, demeliyiz, “’Cumhurbakanımızın liderliği’ olmasaydı hiçbir şeyi başaramazdık, şimdi övündüğümüz başarıları elde etmemiz bir hayal olurdu… Olmasaydı, olmazdık.”
Dikkatinizden kaçmamıştır: Son birkaç yılda ülkenin herhangi bir başarısından söz ederken, cümlenin önüne “Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde” ibaresini ilave etmek politik bir refleks haline geldi. Bakanların kendi alanlarında başarı olarak niteledikleri bir gelişmeyi, faraza “Bakanlığımızın başarısı” gibi bir cümleyle takdim etmeleri artık imkânsız.
Google’a “Cumhurbaşkanımızın liderliğinde” yazın ve tıklayın; karşınıza, bir bardak suyu bile bu liderliği zikretmeden içemeyen çok sayıda iktidar sözcüsü çıkacak. Ben bu işi yaptım. İnternette yüzlercesine rastlayabileceğiniz örneklerden birkaçını sizinle de paylaşayım:
“Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde her zaman olduğu gibi yeni tip koronavirüs (Kovid-19) ile mücadele sürecinde de şeffaflık temelli bir iletişim stratejisi izliyoruz.” (İletişim Başkanı Fahrettin Altun.)
“Savunma sanayii çerçevesinde yaptığımız çalışmalar Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliği, desteği, teşviğiyle çok ciddi bir ivme kazandı ve çok şükür savunma sanayiindeki yerli ve millilik oranları yüzde 70'lere dayandı.” (Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar.)
“Cumhurbaşkanımızın liderliğinde başlattığımız Milli Teknoloji hamlemiz…” (Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank.)
"Biz, sayın cumhurbaşkanımızın liderliğinde Kanal İstanbul projesini yapacağız." (Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum.)
"Cumhurbaşkanımızın liderliğinde demiryolunda çok büyük bir devrim yaşıyoruz.” (Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu.)
"Cumhurbaşkanımızın liderliğinde inşallah yarınların pek çok alandaki sportif başarısını hep birlikte gerçekleştireceğiz." (Spor Bakanı Muharrem Kasapoğlu.)
“Cumhurbaşkanımızın liderliğinde millete hizmet etmenin yaşattığı huzur, Ramazan-ı Şerif'in manevi iklimi ile birleşip bizleri ziyadesiyle mutlu etmektedir.” (Spor Bakanı Muharrem Kasapoğlu.)
“Allah'ın izniyle Cumhurbaşkanlığımız liderliğinde bu saldırılara karşı hiçbir zaman geri adım atmadık, atmayacağız." (Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan.)
“Cumhurbaşkanımızın liderliğinde dünya ölçeğinde vicdanımız ve şefkatimiz var.” (Millî Eğitim Bakanı Ziya Selçuk.)
Bir partinin başarısını, “AK Parti, Cumhurbaşkanımız ve Genel Başkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde ilerlemeye devam ediyor” örneğinde olduğu gibi liderine bağlayan cümleler kurmakta bir sorun yok. Çünkü bir parti -hele ki Türkiye’de- önemli ölçüde liderinin liderliği sayesinde "ilerler." Fakat bir ülkedeki ilerlemelerden söz ederken, "o" olmasaydı hiçbirini gerçekleştiremezdik demeye getiren, zihinlere bunu kazımayı amaçlayan bir dil demokrasinin dili olabilir mi?
‘Cumhurbaşkanının liderliği’ ve Güzlek Mahallesindeki yollar
Yaptığım taramada gördüm ki, iktidar cenahında her başarıyı “Cumhurbaşkanımızın liderliği” ile birlikte anmanın zamanla bir mecburiyet halini alması, daha alt kademelerde kafaları karıştırmış. Mesela, bu kalıbın kullanılmasının bazı durumlarda uygunsuz kaçacağını fark edemeyen bazı belediyeler de kervana katılmış ve bakın o zaman neler olmuş:
“Korona virüs sürecinin başlaması ile birlikte Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde bilim kurulumuzun tavsiyeleriyle Mamak Belediye Başkanımızın öncülüğünde çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Araç iç dış dezenfektesi yapıyoruz. Vatandaşlarımızın ateşlerini ölçüyoruz. Binalarımızda dezenfeksiyon işlemleri yapıyoruz.” (Mamak Belediye Başkan Yardımcısı Erhan Sarıgöl, Mamak Belediyesi’nin resmî sitesi.)
“Cumhurbaşkanımızın liderliğinde çok önemli tedbirleri uygulamaya koyduk. İlçemizde dezenfekte çalışmalarını hızla başlattık. Kültür merkezleri, spor salonları, okullar, kütüphaneler, nikah salonu, meydanlar, berberler, kuaförler, sağlık kuruluşları, eczaneler, parklar gibi alanları hızla dezenfekte ettik.” (Belediye Başkanı Hüseyin Keskin, Sultanbeyli Belediyesi’nin resmî sitesi.)
“Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde mahallelerimizi, ilçelerimizi ve şehrimizi güzel ve kalıcı hizmetlerle buluşturuyoruz.” (Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanı Zeki Toçoğlu Akyazı Güzlek mahallesindeki yol genişletme çalışmasını ve bilahare asfaltlama projesini anlatıyor, Sakarya Büyükşehir Belediyesi resmî sitesi.)
“İnşallah bizler de öncelikle Cumhurbaşkanımızın liderliğinde, Yerel Yönetimler Başkanımız Mehmet Özhaseki'nin de selamlarını getirdik.” (AK Parti Yerel Yönetimler Başkan Yardımcısı Selim Yağcı, ziyaret ettiği Mustafakemalpaşa Belediyesi’nde kendisini karşılayanlara hitap ediyor, Mustafakemalpaşa Belediyesi resmî sitesi.)
Bakan unutsa da bürokrat ilave eder!
Peki, bir başarıdan söz ederken “Cumhurbaşkanımızın liderliği”nin zikredilmesi unutulursa ne olur? Karşılaştığım iki örnek, konuşmaları bu gözle izleyen birilerinin olduğunu ve onların gerektiğinde bu eksiği giderdiklerini imâ ediyor.
Bu örneklerden birine Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) resmî sitesinde rastladım.
5 Kasım 2018… Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk bir engelli çocuklar okulunun açılışını yapıyorlar… MEB sitesinde törenin haberi verilirken önce Erdoğan’ın, sonra Selçuk’un sözleri aktarılıyor. Ziya Selçuk’un ilk sözleri sitede şöyle aktarılıyor:
"Dünyanın birçok yerinde birçok okulu gezme ve görme fırsatım oldu. İnanın böyle güzel okulların sayısı, dünyada çok çok az. Milletlerin ve ülkelerin bu tür okulları açmaları, vicdanlarının, merhametlerinin ve şefkatlerinin ölçüsüdür."
Selçuk’un sözlerinin ne bu başlangıç bölümünde ne de sonraki paragraflarda “Cumhurbaşkanımızın liderliği”ne bir gönderme var. Şükran ifadesi “millet”e ve “ülke”ye… Fakat konuşması sitede şu başlıkla verilmiş: “Cumhurbaşkanımızın liderliğinde dünya ölçeğinde vicdanımız ve şefkatimiz var.”
Belli ki haberi hazırlayanlar duruma müdahale etmiş ve bakanın söylemediğini ona söyletmişler.
Bir başka örnek belediyeler düzeyinden: Serdivan Belediye Başkanı Yusuf Alemdar pandemi nedeniyle ihtiyaç sahiplerine yardım örgütlemiş, onu anlatıyor yerel gazete Netgaste’ye… Konuşmasında hiç yok ama, gazete arabaşlıkta gerekli düzeltmeyi yapmış: “Cumhurbaşkanımızın Liderliğinde…”
Benim anladığım, iktidar cenahının her kesiminde ve her kademesinde çok büyük bir “Cumhurbaşkanımızın liderliğinde” hassasiyeti var. Şöyle veya böyle, herkes bunun farkında ve cümleler kurulurken bu hassasiyete azami özen gösteriliyor.
“Başbakanımızın liderliğinde”: 2002-2007 arasında hiç yok
Bir başka ilginç not da şu: Bu dil manipülasyonu iktidarın şahsileşmesine paralel olarak ortaya çıkıyor ve bir refleks, bir mecburiyet haline gelmesi 15 Temmuz darbe girişiminden sonra gerçekleşiyor.
Yaptığım taramada 2002-2007 arasında, hatta bir iki istisnayı saymazsak 2014’e kadar iktidarın başarılarını doğrudan Erdoğan’a ve onun liderliğine bağlayan hitaplara hiç rastlamadım. Bu hikâye, Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı seçildiği 2014’te başlıyor ve 2016’dan sonra patlıyor.
“Başlıyor” dedim ama aslında “başlatılıyor” demek daha doğru olur. Sahi, ilk kimin aklına geldi acaba bu parlak fikir ve iktidarın her kademesindeki yetkililere ne surette zerk edildi?