Yaz ayları gün ışığının uzun süren şöleni yüzünden okumak için en elverişli zamanlar. Bazı kitaplar var ki hacmi az ama düşünce ufkumuzu genişletmesi ve bildiğimizi sandığımız nice şeyler üzerinde yeniden düşünmemizi sağlaması bakımından önem arzediyor. Bunlardan biri geçtiğimiz aylarda yayınlanan Jacques Derrida söyleşisi. İslam ve Batı üzerine 2003’te yapılmış bir konuşma. Cezayir doğumlu olan ve dil akıl metafizik ve edebiyatla ilgili kıymetli metinlere imza atan Fransız filozof Cezayir doğumlu ve birçok Batılı mütefekkirin aksine İslam’ı toplumsal hayat içinde ilk elden tanıma fırsatına sahip olmuş. Söyleşiyi gerçekleştiren Mustafa Şerif ise Cezayir’in bakanlık, büyükelçilik başta olmak üzere birçok mevkide görev almış ünlü politikacılarından biri ve Cezayir Üniversitesi’nde epistemoloji ve İslam üzerine kürsüsü olan akademisyen düşünürlerinden.
Şerif’e göre birlikte yaşamak, dini kültürel ve dilsel çoklu aidiyet, İslam toplumlarında rüya ya da ütopik bir fikir değil. Daha önce olumsuzluklara, zorluklara ve anlaşmazlıklara rağmen yaşandı. Derrida’nın felsefi alanda gerçekleştirdiği gibi birlikte yaşama ufkunu açık tutmamızı sağlayan bir duruş sergileyerek ötekine, yabancıya, bilinmeyene saygıyı ve teveccühü korumak medeniyetimizde mevcut. Derrida’nın yaklaşımları yabancı değil, İslam ve Batı için gerekli ve geçerli olması gereken şu; yaşamak her zaman birlikte yaşamaktır, hiç kimse tek başına ya da sadece kendisine benzeyen insanlarla yaşayamaz. Hiçbir kişi saf uyumlu ve ötekileştirilemez değildir. “Birlikte yaşamak gerek” söyleminden “birlikte yaşama arzusu”na geçilmelidir fikrine duyulan ihtiyaç hiç geçmeyecek gibi görünüyor.
Derrida’ya göre İslam ve Batı toplumları sözleşmelerin anlaşmaların ilkelerin dinamik, muhafaza edilebilir öte yandan da yenilenebilir olmasına açık olmalı. Bu kapılar nasıl açık tutulacak peki? En aklı başında sayılabilecek insanlar bile nefrete tutsak olabilirken.