Yaratıcı sadakat / Urla TB-Evi-Faruk Tabak okuma odasında inziva bursu

1-Faruk Tabak                          

Faruk Tabak araştırmaya, bilime yatkınlığı aşikar yeni-sol ve muhalif Marksist, sosyal teori ve tarihi literatürlerine öğrenciliğinden beri hakim bir arkadaşımızdı. ODTÜ mimarlığı bitirince doktora için o zamanki hocası Çağlar Keyder’in desteğiyle I.Wallerstein’ın kurup yönettiği NY Eyalet üniversitesi Binghampton’daki Fernand Braudel Center’a gitti. Doktorasını bitirip kenara koymadı, iddialı ve konusuna tutkuluydu, çalışmaya devam etti. Kurslardan öğrendiği Fransızcası Paris’te burslu zaman geçirmesine engel olmadı. Yıllarca arşivlerde, kütüphanelerde çalışıp doktorasını kitap olarak baştan sona yeniden yazdı. En büyük desteği başta hocası Wallerstein ile sadakatle bağlı olduğu dostlarıydı.  

2-Kitap ve konferans                

Böyle hikayeler her zaman iyi bitmez, ama o kitabı bitirmekle kalmayıp yayınladı da. Ama pürüzsüz de bitmez… 2008’de George Town Üniversitesi Ertegün profesörüyken ve daha yapacak çok işi ve yaşayabileceği hayat varken kaybettik. Tesellimiz kitabın basılı birkaç kopyasının hasta yatağına yetişmesiydi. 2009’da aynı okuldan arkadaşı Reşat Kasaba ile o zaman dekanı olduğum Fen Edebiyat fakültesindeki en anlamlı katkım olarak Faruk’un kitapla nihayetlenen çalışmalarının bağlı olduğu “dünya sistemi” teorisine katkısının tartışıldığı büyükçe bir konferansı Füsun Özatav ve Banu Karagil’in idari, Elif Özgen’in akademik koordinatörlüğünde düzenledik. Başta hocaları Wallerstein; bu ekolsüz, omurgasız dünyanın istisnai ekolü olarak büyük aile gibi işlediğini bildiğim okulun dünyanın dört bir yanında hocalık yapan yüz civarında mezunu üşenmeyip Santral’da buluşup birkaç gün Reşat’ın kurduğu konferans omurgası içinde Faruk’un konusu yaklaşık yarım binyılı global ölçekte disiplinlerarası kapsamda tartıştılar. Böylelikle Faruk’un kitabının çalıştığı enstitüye ismi verilmiş tarihçi Fernand Braudel’in isteyip de katamadığı bir parametre olarak ekolojiyi de içeren bir Akdeniz tarihinin imkanını kanıtladığı en yetkin ve o beklentiye angaje ağızlarca dile gelmiş oldu. O ara Yapı Kredi Yayınları kitabın Türkçesini de yayınladı. Tatmin olmuştuk.

Sinema ve edebiyat tutkunu Faruk’un entelektüel kapasitesini de içeren bu metin dünya ekonomik sistemi kuramı kadar nesnesi Akdeniz’e de tutkulu bir empatiyle bağlılığının da ürünüydü.

Yokluğu dışında geride kalan başlıca sorunumuz Washington’da evindeki özel kütüphanesinin ne olacağıydı. ODTÜ’den arkadaşı Yaşar üniversitesi üyesi Prof.Tevfik Balcıoğlu bu sorunu örnek bir dirayetle Urla’da Kapan Cami sokağında bulunan 16’ıncı yüzyıldan kalma, depremlerde büyük zarar görüp sadece bir tek kubbesi sağlam kalmış metruk haldeki sıbyan mektebi binasını satın alıp Salih Özgür Genca, Can Yengül, Murat Güvenç destekleri ve UMART NURUS, SMEG, VESTEL, YENKUR ve  AGK sponsorlukarıyla renove ederek on yıl sonra çözdü.

3-Tevfik Balcıoğlu ve Urla’da TB evi ile Faruk Tabak okuma odası

Faruk’un dünya ekonomik sistemi dışındaki başlıca tutkusu çocuklardı. Dostlarından fazla çocuklarını anlatırdı. Elinde büyümüş Ali Artun ve Semra’nın kızı Deniz ile arkadaşlığı neredeyse onları kıskandıracak derecedeki bir dostluğa dönüşmüştü.

Herkese böyle dost nasip olmasını dileyerek bu örnek girişimi tanıtacağım:  Tevfik’in yaratıcı bina programında kendi özel tasarım kütüphanesi ile yatak odası ve banyo da var. Böylelikle dünya ekonomik sistemi tarihi ve tasarım alanlarında araştırma yapan gençler ileride önceden yer ayırtıp kaldıkları süre içinde birkaç günle bir hafta boyunca kütüphaneyi açık tutup temel servis giderleri karşılığında bağlı olduğu ekole teorik ve pratik katkı yapmış bir bilim insanının araştırma altyapısı seçilmiş dörtbin civarı kitabıyla birarada inzivaya çekilebilecekler.

Çocuklarla ilişkisinin altını çizdim çünkü Tevfik isabetli bir kararla bulduğu desteklerle yaşadığı İzmir’in doğal çevresi içindeki Urla’da metruk bir sıbyan mektebini alıp kendi tasarım kitapları ve Faruk’un dünya ekonomik tarihi kitaplarıyla öncelikle çocukları hedefleyen bir kütüphane ve okuma odasına dönüştürdü. Hakikaten de en ziyade çocuklar ilgilenmiş.

Faruk’un mizacı bir yana adı üstünde çocuğun sosyal konumuna bakılmaz. Kestirmeden gelecek demektir. İyi yaşanmış, ilham alıp vermeyi bilmiş bir hayattan arda kalanların gideceği en anlamlı adreste yuvalanmış okurlarını bekleyecek.  

Urla kalabalık bir kentsel ortam değil, Kaz dağları peyzajında bir kırsal ve tatil yaşantısı merkezi. Urla metropolde değilse de gözde bir tatil yeri olarak ayak altı bir yer. İnziva şart değil fazladan bir imkan. Bir odaya yerleşip tatil yaparken uğrayarak çalışmak da mümkün olacak.