Vahap Coşkun
Sopaya talip muhalefet
Bugün AK Parti ile Kürtler arasında açılan mesafeyi kapatmaya ne Erdoğan’ın pragmatizmi yeter ne de Öcalan’ın olası bir mektubu; bu mesafeyi kapatsa kapatsa ancak muhalefet kapatır! Muhalefet de özellikle son bir aydır bu yolda elinden geleni ardına koymuyor. Erdoğan’ın kutuplaştırma stratejisinin karşısına muhalefetin herhangi bir kesimi dışlayan ya da ötekileştiren tutumları reddeden kapsayıcı bir hikâye koyması gerekirken, HDP’ye karşı tutumuyla muhalefet, Erdoğan’ın oyununun sürdürücüsü haline geliyor.
ANALİZ | Edirne-İmralı hattına döşenen mayınlar iş görür mü?
Erdoğan’ın ifadelerinde “Öcalan meşru otoriteymiş de Demirtaş ona hesap verecekmiş” gibi bir ton var. Geniş manada Kürt siyasetinde iki güç var (Öcalan ve Demirtaş) ve devlet bu güç mücadelesinde taraflardan biri (Öcalan) lehine ağırlığını ortaya koyuyor. İçerde olmasına rağmen -ve belki de tam da bu yüzden- Demirtaş’ın giderek büyüyen popülaritesinden büyük bir rahatsızlık duyulduğu, iktidar cenahının her halinden belli oluyor. Devlet, bu nedenle, yani makasın Demirtaş lehine daha fazla açılmaması için müdahale etme gereği duyuyor.
ANALİZ | İktidar sözcülerinin Kılıçdaroğlu’na cevapları: Kaf dağında kırılma
İktidar bugüne kadar muhalefeti bütünüyle görmezden geliyor ve hiçbir şekilde muhatap kabul etmiyordu. Kaf Dağı’na kurulmuş bir iktidarın, altlarda bir yerlerde duran muhalefeti tahkir eden bir bakışı söz konusuydu. İktidara belli ve güvenilir (!) isimlerle, önceden kararlaştırılmış sorular ve hazırlanmış cevaplarla bir tartışma mizanseni yaratmak yetiyordu. Fakat Teke Tek programı, bu tepeden bakışta bir kırılma olduğunu gösterdi.
Değişim arzusu
Toplumda bir değişim arzusu ve talebi var. Geride bıraktığımız yıla damgasını vuran da budur. Siyasi aktörlerin bu arzu ve talebe karşı alacakları tavır, ülkenin akıbetini tayin edecektir. İktidar blokunun kendine ivme kazandıracak tercihlerde bulunup bu toplumsal dalgaya denk düşen cevaplar üretmesi zor görünüyor. Asıl sual, muhalefetin bu arzunun ve talebin taşıyıcılığını üstlenip üstlenemeyeceğidir.
Dindarların gözünden CHP
Toplumsal Etki Araştırmaları Merkezi’nin “Dindar Seçmenler” başlıklı araştırmasında, bu seçmenlerin muhalefeti ve özellikle de CHP’yi nasıl algıladıkları hakkında çok değerli tespitler var. Dindarlar CHP’nin “icracı” bir parti olmadığını, CHP iktidarında dini kazanımlarını kaybedeceğini düşünüyor. Dindar seçmenlerin gözünde “geçmişin kamburu” hâlâ canlı.
Makul seçenek
MetroPoll’ün son araştırmasının gösterdikleri: Bazı muhalif kesimlerde var olan “İktidar o kadar kötü ki aday kim olursa olsun seçimi kazanır” hissiyatı gerçeklerle bağdaşmıyor… İkincisi: Kılıçdaroğlu’nun Erdoğan’a karşı çıkması, Beştepe için bir rüya senaryosudur. CHP genel başkanının, son dönemlerde bir cumhurbaşkanı adayının kampanyasını andıran faaliyetlerinin, en çok Külliye civarlarında memnuniyetle karşılandığını tahmin etmek zor olmasa gerektir
Tuğluk, düşman ceza hukuku ve vicdana çağrı
Tuğluk’a reva görülenleri anlamak için müracaat edilebilecek bir kavram var: Düşman ceza hukuku. “Vatandaş” ile “düşman” ayrımına dayanır bu anlayış. Ayrımı yapan, siyasal gücü elinde tutanlardır. Onlar “düşman” olarak kodladıklarını hukuki bir özne, hak sahibi bir kişi olmaktan çıkarırlar ve düşmana yapılan her türlü müdahaleye kendiliğinden bir meşruiyet atfederler.
Nassın keşfi!
Erdoğan’ın kaybı çok katmanlı; buna iktidarın mühendislik kapasitesinin sınırlı olduğunu ve kimlik siyasetinin de istiap haddine vardığını eklediğinizde, nassı aniden keşfetmesinin Erdoğan’a beklediği faydayı sağlaması zor. Asıl mesele Erdoğan’ın siyasi kurgusunun çökmesi; palyatif tedbirlerle, muhalefeti bölmeye uğraşmakla, suni gündemlerle ve temcit pilavı gibi söylemlerle bu kurgunun marazları ortadan kaldırılamaz.
Siyaset kazandırır
Türkiye’de 2013-2015 çözüm sürecinin yıkılmasının ardından oluşan kaotik ortam, sorunun kısa vadede siyasi masaya taşınmasını imkânsızlaştırdı. Kürt meselesinin adının anılması bile zorlaştı. “Kürt meselesi vardır. Hayır, yoktur” gibi ilkel bir tartışma siyaseti esir aldı. Mevcut şartların bu derece menfi olması, çözümün siyasi mekanizmalarda olduğunu savunan sivil aktörlerin mesuliyetlerini artırıyor. İrlanda deneyi bunu doğrulayan bir örnek teşkil ediyor.
ANALİZ | Mecali kalmış!
Demirtaş’ın Cumhurbaşkanına hodri meydan çağrısı bir karşılık bulmadı, tabii ki. Lakin HDP Cumhurbaşkanına asıl cevabını hafta sonu İstanbul’da yaptığı il kongresi ile verdi. Yoğun bir katılımla miting tadında bir kongre yaptı HDP ve gerektiğinde tabanının bir araya gelebilecek gücünün olduğunu gösterdi.
Asgari siyaset mecburiyeti
Muhalefet partilerinin politik ve ideolojik farklılıklarını açığa çıkaramamaları, siyasi bir açmaza işaret ediyor. Çünkü muhalefetin halka umut vermek gibi bir mecburiyeti var, bunun için de konuşması gerekiyor. Verili koşullar ise konuşmayı güçleştiriyor.
HDP’nin oyu
İster vaktinde ister erken yapılacak olan bir seçimde her partinin her oyu çok değerli, buna şüphe yok. Bununla birlikte gözler en çok HDP’ye çevrili. Cevabı aranan iki soru var: 1. Parlamento seçimlerinde HDP ne kadar oy alır? HDP bir baraj sorunu yaşayabilir mi? 2. HDP’liler bir tercih yapmaları gerektiğinde Millet ve Cumhur ittifaklarından hangisini seçeceklerdir?
Helalleşme hem CHP hem de Türkiye için hayırlı
Türkiye’nin normalleşmesi için CHP’nin normalleşmesi şart; bu nedenle Kılıçdaroğlu’nun açtığı bu kapı zorlanmalıdır. Bir vakitler AK Parti’ye yapıldığı gibi özcü bir tavırla CHP’nin asla ve kat’a değişmeyeceğini ileri sürmek, Kılıçdaroğlu’nu bir samimiyet testine tâbi tutmak veya bu kıymetli adımı itibarsızlaştırmak, yanlış olacaktır.
Hava değişiyor
Erdoğan’ın ve AK Parti’nin yenilmez olduklarına dair düşünce giderek daha fazla geride bırakılıyor. Muhalif cenahta özgüven yükselirken, iktidar kanadında endişeler artıyor. Eğer önümüzdeki günlerde Erdoğan’ın seçimleri kaybedeceği algısı pekişir ve yerleşik bir kanaate dönüşürse, AK Parti’den başka bir partiye/partilere daha hızlı ve daha yoğun bir seçmen kayışı yaşanabilir.
ANALİZ | “Lastikleri kabak, motoru zayıf bu kötü araba”ya AK Partililer de binmez
Ruhsatı kendilerinde olduğunda, Çemil Çiçek’in tarifiyle, bu “lastikleri kabak ve motoru zayıf kötü arabayı” yani Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni AK Partililer sahiplenebilir veya sahiplenir gözükebilirler. Ama ruhsat sahibi değiştiğinde, böylesine kötü bir arabaya AK Partililerin de binmek istemeyeceğinden emin olabilirsiniz.
ANALİZ | Kürdistan ifadesini savunmak, düşüncenin ve akademinin özgürlüğünü savunmaktır
Kürdistan alerjisinin yeni olmadığını biliyoruz. Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin hem uluslararası camiada hem de Irak’ın kendi ulusal sisteminde kabul edilen resmi adını telaffuz etmemek için bin dereden getirilen sulara ve dil cambazlıklarına yabancı değiliz. Lakin şimdilerde iş iyice çığırından çıkmış durumda; Kürt karşıtı siyasi dil derinleştikçe Kürdün dilinin, kültürünün ve coğrafyasının ismini anmak bile bizatihi bir suç olarak etiketleniyor.
ANALİZ | Ekonomide Erdoğan ayrı, kurmayları ayrı telden çalıyor
Erdoğan, ekonomide toz pembe bir tablo çiziyor. Lakin sahada halkın şikâyetleri ile karşılaşan AK Parti kurmayları, sorunları gördüklerini ve insanların rahatsızlıklarını bildiklerini içeren mesajlar veriyorlar. Peki, bunun altında incelikli bir strateji mi yatıyor? Sanmıyorum. Detaylı olarak bir rol dağılımı yapılmış ve herkes kendi rolünü icraya başlamış gibi bir durum olduğu kanısında değilim.
ANALİZ | CHP ezber bozdu
CHP, ilk defa bu oyuna bir çomak soktu; iktidarın belirlediği saha içinde kalıp onun çizdiği hudutlar dâhilinde muhalefet yapma tavrını bir kenara bıraktı. Tezkereye ‘hayır’ diyerek tezkerenin süresini, kullanım sahasını ve kullanma yöntemini tartışmaya açtı, askerlerin hayatlarına dair sorumlu bir tavır gösterilmesi zorunluluğuna dikkat çekti.
“Hafıza Odası”nın sancısı
Sanatçı kendi zamanının tanığıdır, ne bir ahlak polisidir ne de ziyaretçilerin örf-adet denetçisi. Bazı ziyaretçilerin bazı davranışları, kimi kesimlerce münasebetsiz görülebilir, bunlardan rahatsızlık duyulabilir. Lakin bu, bir sanat eserinin itibarsızlaştırılmanın gerekçesi yapılmaz. Hele bunun üzerinden bir serginin saldırıya uğraması asla kabul edilemez.
ANALİZ | Ömer’in ‘İYİ’ yolu!
İYİ Parti’nin oy yükünü milliyetçi ve seküler hassasiyetleri yüksek seçmen kitleleri çekiyor, buna mukabil merkez sağ ve muhafazakâr-dindar seçmenler ise İYİ Parti’ye, en azından parti yöneticilerinin umdukları oranda bir katkı sunmuyorlar. Zannımca partinin dördüncü kuruluş yıldönümünde benimsenen “Ömer’in Yolu” sloganının (ve bunun için hazırlanan klibin) arka planında bu okuma yatıyor.
On büyükelçi krizi
Anayasanın 90. maddesine göre, usulüne göre yürürlüğe konulmuş olan insan hak ve özgürlüklerine dair sözleşeme hükümleri, iç hukuk hükümlerinin üzerinde yer alır. Eğer uluslararası sözleşme ile iç hukuk arasında bir çatışma meydana gelirse, uluslararası sözleşme hükümleri esas alınır. Dolayısıyla büyükelçilerin, bizim hukukumuzda da bağlayıcılığı olan bir mahkeme kararına dayanarak bir hak ihlalini gündeme getirmeleri hem doğaldır hem de uluslararası hukuka uygundur.
Gomidas’ın peşinde 50 yıl
Mehmet Bayrak, kendisine “Anadolu’nun Wagner’i” denilen Gomidas’ın ismine ilk kez 1966’da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Bölümü’nde talebe iken rastlar. Sonrasında elli yıl boyunca bu “ezgi avcısı”nın ve eserlerinin peşine düşer. Kürt Tarihi Dergisi’nin 28. sayısında Bayrak, Gomidas ile olan bu yarım asırlık merak ve heyecan dolu macerasını anlatır.
Hafıza Odası
Herkes aynı duygularla, aynı yoğunlukla, aynı düşünceyle, aynı acıyla dolaşmayabilir. Kimi fotoğraf çektirir, kimi durup hatırlamaya çalışır. Kimi pür dikkat kesilir, kimi bir göz atmakla yetinir. Kimi üç-beş saatini adar, kimi bir tur atıp çıkar. Fakat tepkiler ve duygular farklı farklı olsa da, eser varlığıyla tarihe dönüp bakmak için bir kapı aralıyor. Bir fırsattır bu; yüzleşmeye gerçekten niyet varsa aralanan bu kapıdan girmek gerekiyor.
Muhafazakârların endişesi
MetroPoll’ün Eylül araştırması ana konu olarak “endişeli muhafazakârları” ele alıyor. Araştırma, AK Parti’nin seçimi kaybetmesi halinde muhafazakârların ve dindarların bu iktidar döneminde elde ettiklerini kaybedecekleri söyleminin, toplumda ciddi bir karşılık gördüğünü kayda geçiriyor. Genel olarak, iktidar bloku seçmenlerinin üçte birinde ve kararsızların ise dörtte birinde bir endişe ve korku halinin olduğunu gösteriyor.
ANALİZ | Irak’ta seçim ve yeni bir sayfa
Kesin olmayan seçim sonuçlarına göre, seçimlerin birinci partisi Şii din adamı Mukteda El-Sadr’a bağlı Sadr Hareketi oldu. Sadr Hareketi’nin, Kürt bölgesinin birinci partisi Kürdistan Demokrat Partisi’yle (KDP) koalisyon kurması büyük ihtimal. Seçim koşullarının daha elverişli olmasına rağmen katılım oranının düşmesi, siyaset ehlinin üzerinde uzun boylu düşünmesi gereken bir sorun.
Ahmet Arif’in hasreti
Gelen gideni de yoktur. Bir gün askerlerden biri ona yeşil soğan getirir. Ziyaretçilerden birinden kalmıştır, asker de ziyan olmasın diye onu Arif’e vermişti. Yeşil soğanı görünce baharın geldiğini anlar. Efsanevi “Görüşmecim yeşil soğan göndermiş ve dağlarına bahar gelmiş memleketimin” dizeleri, o günün hatırasıdır.
Ankara
“Ankara da Yaban gibi Yakup Kadri’nin Kadro dergisini çıkarttığı dönemin ürünüdür; Yaban 1932’de, Ankara 1934’te yayınlanır. Her iki roman da Kadro’nun fikriyatını yansıtır; Yaban, aydınlar ile halk arasındaki uçurumu işler. Ankara ise, bir değerlendirme raporudur. Yakup Kadri ideal ve gerçek arasında kapanması zor bir makas görür ve sürüklendiği yeisten çıkışı hayallerindeki Türkiye’de bulur…”
ANALİZ | Mutabakata çağrı
Muhalefetin farklı hassasiyetleri temsil eden renkli ve parçalı yapısı düşünüldüğünde, HDP’nin dayanışma ve işbirliği için esnek bir çerçeve çizmesi, hiç kuşkusuz, muhalefetin hareket alanını genişletiyor. HDP mutlaka aday göstereceğine dair bir imada bulunmuyor ve isimlerin değil ilkelerin mühim olduğunu söylüyor.
Endişeli kararsızlar
AK Parti’ye kapıyı kapatmış olan seçmenlerin eski partilerine tekrar kapıyı açmaları “zor” görünüyor ama başka bir kapıya da gönül rahatlığıyla gitmeleri söz konusu değil. Velhâsıl-ı kelâm, iki önemli gerçek var önümüzde: Bir, oyu erimesine rağmen AK Parti memleketin toplumsal tabanı en geniş partisi olma vasfını koruyor. Ve iki, Türkiye’de büyük bir kararsızlar havuzu var ve bu havuza en çok seçmeni AK Parti akıtıyor.
Meşru zemini güçlendirmek
Eğer HDP’nin her ismi geçtiğinde iman tazeler gibi hemen Öcalan işaret edilir ve “asıl muhatap Öcalan’dır” denilirse, hem HDP’nin siyasi alanı daralır hem de diğer aktörlerin HDP’yi muhatap alma gerekçesi ortadan kalkar. Bunun da ne Öcalan’a ne de HDP’ye bir yararı dokunur.