Sağlık Bakanlığı’nın Temmuz ayından itibaren başlattığı uygulamayla artık koronavirüs hastalarıyla temaslı olsalar bile semptom göstermeyenlere koronavirüs testi yapılmıyor.
Fakat test sayısını düşürmesi gereken bu radikal politika değişikliğine rağmen Ağustos’un başına kadar ortalama 40 binlerde seyreden test sayısı, Ağustos ayında hızla arttı ve 100 bini geçti.
27 Ağustos’ta açıklanan son günlük test sayısı 106 bin 111 oldu.
Peki test uygulanan bu 106 bin 111 kişi kim?
Serbestiyet, bu sorunun cevabını araştırdı.
1- Yurtdışı uçuşları için pek çok ülke test istiyor
Test sayılarının bir kısmı yurtdışı uçuşların artmasıyla ilgili.
Haziran’da açılmaya başlayan uluslararası uçuşlarda pek çok ülke Türkiye’den gelen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı yolcularla yabancı ülke vatandaşı yolculardan PCR testi istiyor.
Bu amaçla İstanbul, Bodrum, Antalya, Sabiha Gökçen ve İzmir Adnan Menderes gibi kalabalık havalimanlarında test merkezleri kuruldu. İstanbul Havalimanı’nda kurulan PCR test merkezi günlük 40 bin test yapma kapasitesine sahip. Yurtdışına gidecekler burada test yaptırabiliyor ve test sonucu iki saat içinde veriliyor. Yurtdışından gelen yolcular da isterlerse burada test yaptırabiliyor. Test ücreti olarak önce 110 TL alınıyordu, sonra 250 TL’ye çıkarıldı, İstanbul Havalimanı’nda ise test ücreti 260 TL.
Haziran ve Temmuz’da Türkiye’ye gelen gurbetçilerin Ağustos’ta geldikleri ülkelere dönmeye başlamaları; Ağustos’ta kısıtlamaların kalkmasıyla İngiltere, Almanya gibi bazı ülkelerden Türkiye’ye turistlerin gelmeye başlaması ve ülkelerine geri dönmeleri; yurtdışına daha çok uçuşun olması ve daha çok vatandaşın yurtdışına gitmeye başlaması da test sayılarını yükseltti.
Havalimanlarında günde kaç testin yapıldığı, rakamlar açıklanmadığı için bilinmiyor. Ama bu beş havalimanından her gün yurtdışına yüzlerce uçak kalktığı için bu sayının yüksek olduğunu tahmin etmek zor değil.
2- Ağustos celbiyle askere alınacaklara Covid-19 testi zorunlu
Milli Savunma Bakanlığı’nın yayımladığı Ağustos/Eylül celp dönemi duyurusuna göre,askere alınacakların sevk tarihinden dört gün öncesinden itibaren test yaptırmaları zorunlu.
Testi negatif çıkanlar planlanan günde askere alınıyor, testi pozitif çıkanlar veya pozitif biri ile teması olanlar, tedavi edildikten ya da 14 gün karantinada kaldıktan sonra askere alınıyor.
2020 Ağustos/Eylül sevk dönemi 8 Ağustos’ta başladı. 2020 üçüncü dönem sevkleri 8 ve 29 Ağustos’ta ve 17 Eylül’de yapılacak. Bedelli askerlik sevkleri de 29 Ağustos’ta yapılacak.
Her celp döneminde 60 bin kişinin askere alındığı düşünülürse, Ağustos ayında test sayısının 100 binleri geçmesinde en büyük payın asker adaylarında olduğu rahatlıkla söylenebilir.
3- Ameliyat olacak hastalar ve hastanelerde yatacaklardan test isteniyor
Sağlık Bakanlığı’nın yayımladığı genelgelerle sayıları kısıtlansa da başka hastalıklar nedeniyle hastanelerde yatacak ya da ameliyat olacak hastalardan hâlâ test isteniyor. Özel hastaneler doğum yapacak, hatta doğumda eşine refakat edecek eşlerden bile PCR testi istiyor.
4- Resmi testler
Önce geçen haftalardan bir yerel gazete haberini okuyalım:
“Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Trabzon’a gelecek olan ekibine Ankara’da test yapıldı. Test sonuçları ekip Trabzon’dayken geldi ve sonuçlarından birinin pozitif olması paniğe sebep oldu. Helikopter teknik ekibinde bulunan bir teknisyende Covid-19 tespit edildiği bildirildi ve ardından tüm ekip yeniden teste tabi tutuldu.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 14 Ağustos’taki Rize Ayder yaylası ziyareti nedeniyle baş vurulan bu uygulama, Cumhurbaşkanı’nın bütün gezilerinde, katıldığı toplantılarda ve Cuma namazlarında da tekrarlanıyor.
Rize ziyaretinde Cumhurbaşkanı’yla temas edecek protokolden 200 kişiye ve öncesinde Ayasofya’nın açılışına davetli 500 kişiye de test yapıldı.
Erdoğan açılıştan bir hafta sonra Cuma namazı için tekrar Ayasofya’ya gittiğinde de camiye sadece test sonuçları negatif olanların girmesine izin verildi. Cumhurbaşkanı’nın parti toplantıları ve basın toplantılarına katılacaklara da önceden test yapılıyor. Beştepe’deki Cumhurbaşkanlığı çalışanlarına ve İstanbul’daki Cumhurbaşkanlığı’na bağlı ofislerin ve sarayların çalışanlarına da belirli aralıklarla test yapıldığı biliniyor.
Geçen hafta sosyal medyadaki iki paylaşım bu “resmi testlerin” sadece Cumhurbaşkanlığı ile sınırlı olmadığını gösterdi.
AK Parti Hatay milletvekili Hacı Bayram Türkoğlu, 8 Ağustos’ta Twitter hesabından “Son bir ayda 7 kez Covid-19 testi yaptırdım, maalesef 8’inci testim pozitif çıktı” mesajını paylaşmıştı.
22 Ağustos’ta da Türk Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ’nin Genel Müdürü Temel Kotil, düzenli olarak test yaptırdığını açıkladığı bir tweet attı:
“Değerli dostlarım, düzenli olarak yaptırdığımız Covid-19 testimin sonucu pozitif çıktı. Hamdolsun şu an genel sağlık durumum iyi olmakla birlikte karantinada gözlem altında olacağım. Dualarınız ile bu süreci atlatacağım inşallah. Allah’a emanet olun.”
Hangi kurumlarda, ne sıklıkla test yapıldığı bilinmiyor. Sağlık Bakanlığı hangi ilde ne kadar test yapıldığını açıklamıyor. Ama “resmi” testlerin de günlük test sayısı içinde önemli bir yekûn tuttuğu anlaşılıyor.
Yani özetle, temaslı olduğu halde semptom göstermedikleri için sıradan vatandaşlara yapılmayan testler, tedbir için bu dört başlığa giren kişilere yapılıyor. Böylece Sağlık Bakanlığı’nın Haziran sonu itibariyle PCR testi için semptom şartı getirmesine rağmen, günlük test sayıları, koronavirüs hastasıyla temaslı herkese test yapıldığı, filyasyonun tam olarak uygulandığı ayların iki hatta üç katına çıkmış durumda.