ABD Temsilciler Meclisi üyesi Demokratlar ve Trump karşıtı Cumhuriyetçilerden oluşan 6 Ocak Kongre Baskını Araştırma Komitesi, yaklaşık bir senedir bin tanık dinledi, 14 bin belge inceledi, milyonlarca kişinin izlediği dokuz halka açık oturum düzenledi. Komitenin amacı, bir sivil darbe girişimi ve terör saldırısı olarak nitelendirilen Kongre baskını ile Trump arasında bağlantı kuracak delillere ulaşmak, Trump’ın bilerek ve isteyerek bu baskının gerçekleşmesinde rolü olduğunu veya durması için müdahale etmediğini ispatlamak, böylece Trump’ın dahil edileceği yargı süreçlerini hızlandırmak.
Fakat 6 Ocak Kongre Baskını Komitesi sadece bu görevleri ifa etmekle yetinmiyor. Aynı zamanda bir baba-kız ilişkisini de gözler önüne seriyor. Donald Trump ile belki de en sevdiği çocuğu, kızı Ivanka Trump arasındaki çalkantılı ilişkinin anatomisi oldukça ilginç.
En sıkı destekçiden en etkili muhalife
Ivanka Trump, Donald Trump’ın ikinci çocuğu ve tek kızı. Georgetown’da iki sene okuduktan sonra babasının da mezun olduğu Wharton İşletme Okulu’nu bitirdi. 2009’da iş insanı Jared Kushner ile evlendi, din değiştirdi ve Yahudi oldu. Ivanka, Trump ailesinin en parlak zekalı üyesi olarak gösterildi ve aynı zamanda Donald Trump’ın en çok güvendiği danışmanlarından biri oldu.
Ivanka’nın, Donald Trump’ın 2016 başkan adaylığı kampanyasında oynadığı rol çok önemliydi. Trump’ın başkan adaylığını resmen açıkladığı konuşmayı Ivanka sundu, babasının her zaman en yakınında yer aldı. Donald Trump’ın kadınlarla ilgili gaflarının etkisini kırmak için kritik zamanlarda babasını ateşli bir şekilde savunan konuşmalar yaptı.
Trump başkan seçildikten sonra 29 Mart 2017’de “First Kız” olarak Beyaz Saray’da danışman olarak atandı. Bu sıfatı kullanan ilk başkan kızı değildi. Richard Nixon da kızı Julie Nixon Eisenhower’i “First Kız” olarak atamış ve Julie, kritik zamanlarda uluslararası medyada babasını savunan önemli bir danışman olarak görev yapmıştı.
Ivanka Trump, beyaz bir polis memurunun siyah George Floyd’u öldürmesi üzerine düzenlenen Black Lives Matter protestolarına yanıt olarak Trump’ın göstericilerin yaktığı bir kiliseye elinde The Holy Bible’la yürüyüp poz vermesi fikrini önerecek kadar yönetimde etkin biri oldu.
Ivanka sadece iç politikayla yetinmedi, Trump’ın dış politika danışmanı olan eşi Jared Kushner gibi dünya ile ilişkilerde de aktif rol oynadı. G-20 gibi önemli uluslararası toplantılara resmi heyet ile gitti, dünya liderleriyle girmeye çalıştığı diyaloglar internette alay konusu oldu.
Fakat, özellikle New York Demokratlarıyla, medya ve iş dünyasıyla yakın ilişkileri olan Ivanka Trump-Jared Kushner çifti uzun bir süre boyunca Trump yönetimindeki en makul isimler arasında sayıldı, Trump’a iletilmek istenen birçok konu başlığı bu ikili üzerinden yönetime aktarıldı. Ivanka Trump, Beyaz Saray ile muhalif elitler arasında bir nevi köprü olmuştu. Her ne kadar hareketleri, konuşmaları alay konusu olsa da bu rolü nedeniyle çok ağır medya saldırılarından, itibarsızlaştırma kampanyalarından muaf tutuldu.
Baba-kız arasındaki ilişki Kasım 2020 ABD Başkanlık seçimlerinde gerildi. Ivanka Trump, her ne kadar kamuoyu önünde Biden’in kazandığını dile getirmese de babasının koltuğu bırakmamasına ve seçimlerin hileli olduğu iddiasına karşı mesafeli durdu. 6 Ocak Kongre baskınının gerçekleştiği gün Kongre binası önünde yapılan “Sayımı Durdurun” mitinginde diğer aile üyelerinin aksine Ivanka Trump sahneye çıkmayı reddetti, konuşma yapmadı. Babasını Kongre’yi basan göstericilere seslenmesi, sakinleştirmesi konusunda ikna etmeye çalıştı, özellikle güvenlik mensuplarıyla iletişimi sağlayarak babasını makul ve rasyonel bir zemine çekmek istedi.
Donald Trump göstericiler için çektiği videoda “seçim süreci sona erdi” demeyi reddederken, Ivanka daha net ifadeler kullanılması gerektiğini savundu.
6 Ocak Kongre Baskını Komitesi’nin ifade çağrısına eşi Jared Kushner gibi uyan ve komiteye yeminli ifade veren Ivanka Trump, ifadesinde seçimlerin hileli olmadığına inandığını belirtti. Ivanka Trump’ın sözlerinin ardından babası Donald Trump, kızını yalanladı ve Ivanka’nın ifadesinin doğru olmadığını söyledi.
Toplumun gözü önünde birbirini yalancı konumuna düşürecek açıklamalar yapan baba-kızın arası tahmin edilebileceği gibi eskisi gibi iyi değil. Trump Florida’daki malikanesinde 2024 başkanlık seçimleri için kampanya ekibi, bakanlar kurulu listesi oluştururken Ivanka Trump bu sefer yakın çalışma ekibinde yer almıyor, babasını daha az ziyaret ediyor ve 2024 için oluşturulan siyasi planlardan şimdilik kendisini uzak tutuyor.
Ivanka Trump, 6 Ocak Kongre baskınında geç de olsa babasını sükûnet çağrısında bulunma konusunda ikna edebildi. Belki Ivanka Trump’ın çabaları ve etkin muhalefeti olmasa Trump baskını sonuna kadar Fox News’den izlemeye devam edecek, “Evinize dönün” gibi bir çağrı yapmayı düşünmeyecek, belki de daha fazla insanın Kongre binasına gitmesini sağlamak üzere çok daha açık bir şiddet çağrısı yapacaktı. Bunu bilmemiz imkânsız.
Fakat her otokrat liderin çocuğunun babasına Ivanka gibi açık bir şekilde muhalefet etme cesaretine sahip olmadığı kesin.
Şimdi kilisede inziva vakti
Trump ile özdeştirilen dünya liderlerinden Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın tek oğlu 30 yaşındaki Gaspar Orban, babasının baskısı ile önce futbola başladı, ardından özel bir askeri eğitim aldı. Gaspar Orban, geçirdiği bir sakatlık nedeniyle futbol kariyerine ara verdi, Macar basınına göre babasının kendisi için kurduğu hayallerden kaçmak için bir bahane olarak bu sakatlığı ileri sürdü. Gaspar, 2016’da bir yardım faaliyeti kapsamında Uganda’ya gitti ve yeniden dinle tanıştı, ülkesine dönüp bir kilisede rahip olmaya karar verdi. Tutkulu bir İsa hayranına dönüşen Gaspar siyasetten, kamusal görünürlükten ve babasının kendisi için çizdiği ünlü bir futbolcu olma planından vazgeçti ve kiliseye kapandı, ayinler düzenledi.
Fakat, Gaspar Orban’ın inzivası kendisini gündem malzemesi olmaktan kurtaramadı. 2022 seçimlerinde muhalefetin ortak başbakan adayı Marki Zay Peter, adaylığı kesinleşmeden önce halkın desteğini kazanmak ve Viktor Orban’ın eşcinsellere karşı yürüttüğü nefret kampanyasına dikkat çekmek için katıldığı basın toplantılarında, söyleşilerde Gaspar Orban’ın eşcinsel olduğunu açıkladı. Marki Zay Peter, eşi ve 7 çocuğuyla birlikte düzenlediği özel bir basın toplantısında bu iddiasını yineledi ve Viktor Orban’ın kendi çocuğunun cinsel kimliğine rağmen nasıl homofobik olabildiğini sorguladı. Gaspar Orban veya Orban ailesi iddiaları yanıtlamadı veya Zay Peter’in iddiaları somutlanmadı, fakat Zay Peter muhalif kesimlerden de ciddi bir tepki aldı, homofobik olmakla suçlandı. O da gelen tepkiler üzerine konuyu daha fazla uzatmadı.
Gaspar Orban, günümüzde bir kilisede rahiplik ve vaizlik yapıyor, siyasi ve kamusal alandan izole bir hayat sürüyor. Ablası Rahel Orban gibi Orban hükümetinin nimetlerinden yararlanıp ticarete atılmayı veya babasıyla birlikte kameraların karşısına geçip kamusal görünürlük kazanmayı reddediyor. Muhalif kesimden birçok insanla, babasının Soros’un ajanı olarak suçladığı sivil toplum örgütünden birçok isimle arkadaş. Marki Zay Peter tarafından eşcinsel olduğu belirtildiğinde bu isimler de basında Gaspar Orban’a sahip çıkmış, siyasi hedef haline getirilmemesini savunmuştu.
Bu muhalif isimler sık sık Gaspar Orban’ın babasının siyasi dilinden ve taktiklerinden rahatsız olduğu için dini bir hayatı seçtiğini iddia ediyor, fakat Gaspar geçmişini geride bırakmaya çalışsa da kutuplaşmış siyasetin hedefi olmaktan kurtulamıyor.
Mutfak masası muhalefeti
Her ailenin hikâyesi nasıl başkaysa, her başkan babanın çocuklarıyla olan hikâyesi de çok farklı. Ivanka Trump örneğinde olduğu gibi son ana kadar babasıyla uyumlu giden bir aile üyesinin en kritik andaki muhalefeti ülke için önemli, hayırlı sonuçlar doğurabiliyor. Tam tersine Gaspar Orban örneğinde olduğu gibi soyutlanmaya, kamusal alandan çekilmeye giden hüzünlü bir son da mümkün.
Mutfak masası muhalefetinin illa mevcut olması da zorunlu değil. Brezilya’nın yine Trump ve Orban ile özdeştirilen, aynı siyasi dili kullanan lideri Bolsonaro ve çocuklarının ilişkisinde olduğu gibi. Bolsonaro’nun üç erkek çocuğu da kendisinin sıkı bir destekçisi, siyasi faaliyetlerine aktif bir şekilde destek veren isimler, hatta siyasete atılıp babasını açıkça savunan politikacılar. Yine Donald Trump’ın kendi adını taşıyan oğlu Donald J. Trump ve küçük oğlu Eric Trump da babalarının aktif destekçisi, aldığı her kararda destek olan, sıfır muhalefet gösteren isimler.
Başkan babalar ve çocuklarının ilişkisini genel geçer ölçülerle değerlendirmek zor. Fakat yeri geldiğinde en etkin muhalefetin mutfak masasından, başkan babaların hemen yanı başından gelebildiğini unutmamak, bu muhalefeti daha iyi analiz edebilmek için daha fazla ilgi göstermek ve tabii ki hiç kimseyi de Gaspar Orban yalnızlığına terk etmemek gerekiyor sanırım.