95 yaşındaki ünlü insan hakları savunucusu Amerikalı Prof. Dr. Richard Falk, iki gündür İstanbul’daydı. ABD Başkanı Donald Trump’ın, Filistinlileri Gazze’den sürme tehdidine karşı İstanbul Üniversitesince düzenlenen toplantıya katıldı. Falk, toplantılara eşi Los Angeles Üniversitesi Hukuk Fakültesi Profesörü Dr. Hilal Elver’le birlikte geldi.
Falk’u dinlerken bir değerlendirme yapıyorum: Uzun yıllara dayanan tecrübesi ve entelektüel birikimiyle kendinden emin konuşuyor. Birinci koşulu, halka güvenmek ve halkın bir şeyler yapabileceğine inanmak. “Umudun yitirilmemesi”ni bir şart olarak masaya yatırıyor. İyimserlikle, zorlukların altından kalkılabileğine inanıyor.
Prof. Dr. Richard Falk, Gazze Mahkemesi’ni tanıtmak ve destek sağlamak üzere gelmiş. Kendisiyle iki kez konuşma imkanı elde ettik. Özetle “Gazze Mahkemesi”nin gerekli olduğunu söylüyor: Çünkü Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Uluslararası Adalet Divanı bu tür olaylarla mücadelede ağır kalıyor. Onların elini kolunu bürokratik engeller bağlıyor. Bir dizi kural ve engel aşılıncaya kadar cezanın bir hükmü kalmıyor.
Gazze Mahkemesi daha pratik bir formül. Bağımsız, adalet arayan bir grup insanın bir araya gelmesiyle işlemeye başlayabilir. Yapılan bir haksızlığa ya da bir devlet zulmüne karşı mazlumların lehine bir hava yaratabilir. Bir yaptırım gücü olmasa da bir tepki geliştirmek, halkı bu meselenin içine katmak bakımından en etkili yollardan birini oluşturabilir.
Evet, Richard Falk, İsrail’in savaş ve soykırım suçlarını yargılamak amacıyla “mahkeme formülü”nü savunuyor. Kendisi de 2008’den 2014’e kadar Birleşmiş Milletler’e bağlı olarak 1967’den beri İşgal Altındaki Filistin Toprakları’ndaki İnsan Hakları Durumu Özel Raportörü olarak görev yapmıştı. Bu süreçte İsrail’in Filistin topraklarındaki politikalarını eleştiren raporlar hazırlamış ve uluslararası hukuk perspektifinden değerlendirmelerde bulunmuştu.
Falk, umutlu: “Netanyahu ve Trump’ı şu anda yürüdükleri yoldan uzaklaştıracak bir tür köklü değişim yaşanabilir. Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinin, ‘ilan ettikleri değerler’ konusundaki ‘ahlaki sorumluluklarına’ uygun hareket etmeleri halinde İsrail bu kadar pervasız davranamaz. İsrail, soykırıma varan eylemlerini sürdüremez. Halkın ortaya koyacağı mücadele hayati önem taşıyor. Umudun yitirilmemesi gerekiyor. Durumun vahameti öyle bir noktaya ulaştı ki ancak önde gelen hükümetlerin davranışlarını etkileyebilecek bir halk tepkisi, Netanyahu ve Trump’ı şu anda yürüdükleri yoldan uzaklaştıracak bir tür köklü değişim getirebilir.”