Meclis Genel Kurulu’nda Pazartesi günü görüşülmeye başlanan başkanlık sistemine ilişkin anayasa değişiklik paketinde, maddelerin görüşülmesine geçildi. İlk görüşülen madde, “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır” şeklindeki Anayasa’nın 9. maddesiyle ilgili değişiklik. Bu maddede mahkemeleri tanımlamak için ‘tarafsız’ ifadesinin de eklenmesi öneriliyor.
İlk maddenin gizli oylamasına AK Parti'den 314, MHP'den 38, CHP'den 132 kişi katıldı. Toplamda 484 oy kullanıldı.
İkinci maddeye 343 'Evet'
Teklifin, milletvekili sayısını 550'den 600'e çıkaran ikinci maddesi için yapılan oylamada ise 343 'Evet' oyu çıktı. Genel Kuruldaki gizli oylamaya katılan 480 milletvekilinden 133'ü ret oyu kullanırken 1 çekimser, 2 boş, 1 geçersiz oy çıktı.
Maddenin içeriği belirleyici oldu
Muhalefet kulisinde bu desteğin ilk maddenin içeriğinden kaynaklandığı değerlendirmesi yapıldı. "Yargının bağımsız ve tarafsız olması herkesin kabulüdür" denildi. Esas belirleyici olanın ise, cumhurbaşkanlığı ile ilgili düzenlemelerin yapılacağı maddeler olduğu belirtildi. 6. madde cumhurbaşkanı hakkında yapılacak Meclis soruşturmasının kurallarını belirliyor. En kritik maddeler de bundan sonra başlıyor.
İlk maddenin kabul edilmesinin ardından İkinci olarak, Meclis’teki milletvekili sayısının 550’den 600’e çıkartılmasına ilişkin madde görüşülecek. Son olarak da, seçilme yaşının 25’ten 18’e düşürülmesini öngören 3. maddeye geçilmesi hedefleniyor.
Teklifin birinci maddesi üzerinde ilk sözü, Anayasa Komisyonu adına Komisyon Başkanvekili ve AK Parti Burdur Milletvekili Reşat Petek aldı.
347 kişi "Evet" oyu verirken, 132 kişi "Ret" oyu kullandı. 2 kişi çekimser kaldı. 2 boş, 1 de geçersiz oy var.
AK Parti adına Abdülhamit Gül, CHP adına Bülent Tezcan, HDP adına Celal Doğan, MHP adına Mustafa Kalaycı konuştu.
Hükümet adına Adalet Bakanı Bekir Bozdağ milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Birinci maddenin görüşmesi öncesinde MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de Genel Kurul Salonu'na geldi. Başbakan Binali Yıldırım da ilk maddenin görüşmeleri başladıktan sonra Meclis'e ulaştı.
"Gizli oylama kuralına uyulsun"
Öte yandan CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, görüşmeler öncesinde yerinden söz alarak teklifin maddelerine geçilmesine ilişkin oylamada "gizli oylama" kuralına uyulmadığını savundu. AK Parti'li Orhan Deligöz'ün oyunu belli ettiği bir fotoğrafın birçok basın organında yer aldığını ifade eden ve fotoğrafı milletvekillerine gösteren Altay, bunun parlamentonun itibarı açısından "incitici" bir durum olduğunu söyledi.
Altay, gizli oylamaya ilişkin anlayışın ortaya konulması için partilerin grup başkanlarına söz verilmesini talep etti.
TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın da çalışmaların İçtüzük'e göre yapıldığını, gizli oylamanın da bunun bir gereği olduğunu vurgulayarak, tüm milletvekillerinin bu kurallara uymaya özen göstermesini istedi.
Orhan Deligöz de söz almak istedi ama partili arkadaşları tarafından vazgeçirildi.
Ankara Valiliği'nin kararı
CHP Grup Başkanvekili Levent Gök de yerinden söz alarak teklifin referanduma gitmesinin söz konusu olabileceğini hatırlatarak, Ankara Valiliği'nin aldığı 30 gün boyunca açık alanlarda toplantı ve gösteri yürüyüşü yapılmasını yasaklayan kararına işaret etti. Bu kararın gerekçesinde terör eylemlerine karşı önlemin yer aldığını belirten Gök, böyle bir durum söz konusuysa nasıl bir referandum sürecine gidileceğini sordu, hükümetten açıklama yapmasını istedi.
Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu söz alarak, Ankara Valisi'nin aldığı kararın terörle mücadele kapsamında olduğunu, referanduma gidilmesi halinde muhalefetin kampanyasını en sağlıklı şekilde yapma koşullarının sağlanacağını belirtti.
HDP Ankara Milletvekili Sırrı Süreyya Önder de yerinden söz alarak, demokrasilerde gösteri ve toplantı yürüyüşlerinin bir hak olduğunu vurgulayarak, yasakçı mantıklarla bir yere varılamayacağını söyledi.
Gizli oylama
Her maddenin görüşmesi tamamlandıktan sonra, o madde için gizli oylama yapılıyor. Bu, birinci tur oylama olacak. Bu oylama bir anlamda Meclis Genel Kurulu’nun nabzının tutulması anlamına gelecek.
Bu aşamada tüm maddelerin alacağı oy dikkatle izlenecek. Zira teklifin yürütme, yürürlük maddelerinin dahi 330 sınırını aşması önemli. Tüm maddeler üzerinde görüşmeler tamamlanıp her biri oylandıktan sonra, anayasa görüşmelerinde ilk tur tamamlanmış olacak.
Bu aşamaya birinci hafta sonunda gelinmesi bekleniyor. Daha sonra görüşmelere 48 saat ara verilip ikinci tura geçilecek. Zira, Anayasa değişikliklerinin iki tur oylamayla yapılması gerekiyor.
İkinci turda da maddeler en az 330 kabul şartı gözetilerek oylanacak. Bu turda sadece 1. turda önerge verilmiş bir madde varsa, yine o madde üzerinde başka bir önerge verilebilecek. Üzerinde önerge verilmeyen maddeler için ise direk oylamaya gidilecek. İkinci turda 330’u geçemeyen madde, tekliften düşmüş olacak. Teklifin tümünün oylanacağı 2. turun sonundaki oylamada da en az 330 oy gerekecek. Bu yüzden ikinci turda alınacak oylar çok önemli. Anayasa değişikliğinin kaderi de bu aşamada belirlenecek.
Pazartesi günü Anayasa değişiklik teklifinin geneli üzerinde yapılan görüşmelerde partiler tek tek söz almıştı. Ardından başkanlık sistemine ilişkin Anayasa değişiklik paketinin maddelerine geçilmesi için oylama yapıldı. Oylamaya 480 milletvekili katıldı. 338 milletvekili "Evet" oyu kullanırken, 134 milletvekili "Hayır" oyu kullandı.
Kaynak: AA