Pazar günü Bulgaristan’da yapılan seçimlerde büyük bir sürpriz yaşandı. Nisan ayına kadar ülkede ismi hiç duyulmayan Petkov, adını cumhurbaşkanının teknokrat kabinesinde ekonomi bakanı sıfatıyla duyurmuş, kısa bir süre önce de Maliye Bakanı Assen Vassilev’le birlikte “Değişime Devam Ediyoruz Partisi”ni kurmuştu.
Kamuoyu yoklamalarında adı “tabela” sıfatıyla birlikte telaffuz edilen Petkov’un partisi, eski Başbakan Boyko Borisov’un üzerinde bir oyla sandıktan birinci parti olarak çıktı.
Peki Harvard’lı genç girişimci iki ay içinde iktidara nasıl geldi?
Kiril Petkov 17 Nisan 1980’de Filibe’de dünyaya geldi. Başarılı bir öğrenci olan Petkov, Kanada Vancouver’daki British Columbia Üniversitesi Yüksek Ticaret Fakültesi’nin finans bölümünden mezun oldu.
Eğitimi esnasında Kanadalı gıda firması McCain Foods’un kurumsal geliştirme müdürlüğünü yaptı. Ardından okulunu iyi bir dereceyle bitirdi ve bu ona Harvard’da yüksek lisans kapısını açtı.
Alanın önde gelen ismi Michael Porter’ın öğrencisi oldu; ülkesine dönünce Harvard Üniversitesi’ne bağlı Ekonomik Stratejiler ve Rekabetçilik Enstitüsü’nü kurdu.
2007 yılında kurduğu şirketi ProViotik ABD’de biyoteknoloji alanında öncü çalışmalara imza attı ve pek çok patent aldı.
Ülkesinde Nisan ayında yapılan seçimlerde hükümet kurulamamış ve Cumhurbaşkanı Rumen Radev yeniden seçime gitme kararı alarak geçici bir teknokrat hükümet oluşturmuştu.
Nisan ayında kurulan bu teknokratlar hükümetinde Petkov ekonomi bakanı oldu. Bu onun siyaset sahnesindeki ilk adımıydı. Dört ay sonra kabineden istifa etti; bu süre zarfında Bulgar seçmeninin ne istediğini çok iyi analiz etti. Ardından hükümetin maliye bakanı Assen Vassilev’le birlikte “Değişime Devam Ediyoruz” adıyla kendi partisini kurdu.
Bir ay sonra Anayasa Mahkemesi, geriye dönük bir kararla, çifte vatandaşlığa sahip olduğu gerekçesiyle bakanlık görevini anayasaya aykırı buldu. Bulgar anayasasına göre bakanların yalnızca Bulgar vatandaşı olması gerekiyor; oysa Petkov’un Kanada vatandaşlığı da vardı.
Fakat bu karar, güçlü milliyetçi hislere sahip olsalar da Bulgarları etkilemedi. Çünkü ülkenin yılladır esas gündemi ekonomi ve yolsuzluklardı.
Eski koruma görevlisi Borisov’un on yıldır süren sert ve kapalı yönetimi altında ekonomik şartlar hep kötüye gitti. Covid salgınından olumsuz etkilenen vatandaşların tepkileri, ayyuka çıkan yolsuzluk iddialarıyla iyice artmıştı.
Halkın büyük bir kısmı Borisov’un istifasını istiyor, sosyal medyada kampanyalar düzenleniyordu. Protestoların sokağa taşmasıyla birlikte Nisan ayında seçime gidildi ve halk Borisov’u iktidardan indirmeyi başardı.
Ancak Borisov’un bıraktığı boşluğu doldurabilecek herhangi bir lider yoktu ve koalisyon görüşmeleri de netice vermeyince ülke Temmuz ayında tekrar seçimlere gitti.
Aslına bakılırsa Bulgar seçmeninin siyasette yeni yüzler görmeyi ne kadar çok istediği Temmuz seçimlerinde belli olmuştu.
Ülke siyasetine dair ironik esprileriyle siyasetten umudunu yitiren kesimleri neşelendiren şovmen Slavi Trifonov, mevcut siyasetçilerin halkı görmediklerini ve koltuk sevdasında olduklarını söyleyerek “Böyle Bir Halk Var Partisi”ni kurmuştu.
Şovmen Slavi Trifonov, Temmuz seçimlerinde yeni kurduğu partisiyle birinci gelmişti.
Trifonov, seçimlerde on yıldır ülke siyasetini tekeline alan Borisov’u geride bırakmayı başarmıştı. Her dört seçmenden birinin oyunu alan Trifonov koalisyon görüşmelerinden sonuç alamamış ve Cumhurbaşkanı Radev geçici hükümetle tekrar seçime gitme kararı almıştı.
Artık Petkov’un yıldızının parlaması için tüm şartlar hazırdı.
Kurulan geçici hükümette Petkov’un yolsuzluklarla mücadele konusunda çok katı önlemler alması, umudunu yitiren Bulgar seçmenine bir ışık oldu.
Peki ama seçim sürecinde henüz iki aylık bir partiyle nasıl bir yol izlediler?
Bulgar seçmeninin Borisov iktidarını sona erdirmesinin en önemli sebebi olan yolsuzluk iddialarını seçim kampanyasında sıkça kullanan Petkov, “yolsuzlukla mücadele savaşçısı” olarak kısa zamanda bir hayran kitlesine sahip oldu.
Petkov, geçici hükümetteki dört aylık görev süresinde ‘yandaş’ medyaya ayrılan hükümet fonlarını ifşa etmişti. Ayrıca Borisov’un partisine yakın işletmelere Bulgar Kalkınma Bankası’ndan bir milyar levaya yakın (500 milyon Euro) tahsisat ayrıldığını duyurması halkın güvenini kazanmasında etkili oldu.
Geçici hükümetin maliye bakanı Assen Vassilev’le iyi bir ikili olan Petkov, devletten haksız kazanç sağlayan pek çok ismi de açığa çıkarttı. Petkov ve Vassilev ikilisi hükümetin popüler yüzleri oldular.
Siyasi havayı iyi koklayan ikili, Eylül ayında istifa ettiklerinde “yolsuzluk düşmanı ikili” ve “Harvardlılar” olarak tanınıyorlardı.
Seçmene “kimseden korkmuyoruz ve Bulgaristan’a refahın nasıl geleceğini biliyoruz” mesajı veren Petkov, seçim öncesi mülakatlarında “Bir ürünü satın almadan önce bile numune istersiniz. Bulgar halkına geçici hükümetteki dört ayda ücretsiz numune vermiştik. Şimdi o ürünün lansmanını yapıyoruz” diyerek adeta kendisini Bulgar halkına pazarladı.
Seçmen profilini gençler olarak belirleyen Petkov, klasik politikacı çizgisinden uzak bir görünüm vererek pek çok şehri gezdi. Sosyal medyayı da oldukça başarılı bir biçimde kullanan Petkov, bakan olduktan sonra 110 bin yeni takipçi topladı.
Anketlerde partisinin esamisi dahi okunmazken o Vassilev’le birlikte renkli otobüsüyle rakiplerinin gitmediği yerlere gitti ve yalnız gençlerle değil, ekonomik durumdan şikâyetçi herkesle iletişim kurdu; onları tek tek dinledi. Bu işin bir komedi olmadığını söyleyerek Temmuz seçimlerindeki Slavi Trifonov’a nispet yapan ve ekonomi yönetiminin ciddi bir bilgi birikimi gerektirdiğini söyleyen Petkov halkın gözünde umut olmayı başardı.
Geçici hükümete girmeden önce kimse tarafından bilinmeyen Petkov’un Borisov’un yolsuzluklarını protesto için düzenlenen mitinglerin müdavimi olduğu kabinedeki görevinden ayrıldıktan sonra duyuldu.
Kanadalı eşi Linda Mckenzie de Sofya’da bir fırın işletiyordu ve geçtiğimiz aylarda MasterChef programına katılmıştı. Tüm bunlar iyi eğitiminin yanında mütevazı bir yaşama sahip Petkov’un halkın teveccühünü kazanmasında önemli rol oynadı. Bulgar seçmeni için Harvard’lı girişimci kendilerinden biriydi ve üstelik ekonomiden de anlıyordu.
Petkov’un Kanadalı eşi Linda Mckenzie Sofya’da bir fırın işletiyordu ve geçtiğimiz aylarda MasterChef programına katılmıştı.
“Yapıcı koalisyon görüşmeleri yürüteceğiz”
Pazar günkü seçimlerde Borisov’un dört puan önünde, yüzde 26’yla seçimi tamamlayan Petkov ve Vassilev ikilisi ilk açıklamalarında ülkede eğitimden sağlığa her alanda milyonlarca doları bulan rüşvet ve yolsuzluğa son vereceklerini duyurdu.
Temmuz ayında seçimleri kazanan Trifonov’un koalisyon görüşmelerinde ortaklık teklif ettiği partilere buyurgan bir edayla şartlar dikte etmesi halkı yeniden sandık başına götürmüş, Temmuz’da yüzde 25 alan komedyen Trifonov’un oyu yüzde 9’a düşmüştü.
Bundan ders çıkaran Petkov koalisyon görüşmelerinde müzakereci bir parti olacaklarını, kirli pazarlıklara girmeyeceklerini ve bürokraside alan kapma telaşında olmayacaklarını söyledi:
“Egoist bir parti değiliz ve ülkemizin selameti için koalisyonun zorunlu olduğunun da farkındayız. Hedefimiz en geniş temsiliyeti yakalamak.”
Petkov, ilk aşamada Bulgaristan Sosyalist Partisi ve Böyle Bir Halk Var Partisi’yle koalisyon müzakeresi yapacaklarını; HÖH ve GERB’le müzakere yapmayı düşünmediklerini açıkladı.
Petkov seçimin ardından zafer konuşmasında “Siyasi hayalim, Avrupa’nın yakın tarihinde görülmemiş bir kalkınma hamlesi başlatmak. Asya kaplanları kendilerini ispatladı, şimdi sıra Bulgar aslanını dünyaya kanıtlamak” dedi.
İlk olarak yolsuzlukla mücadele yasası çıkartacaklarını ve yasadışı yollarla edinilen mülkleri müsadere komisyonu kuracaklarını belirten Petkov, yorgun Bulgar siyasetine yeni bir soluk getirecek gibi görünüyor. Genç ve karizmatik bir lider olan Petkov için Balkanların Trudeau’su yorumları yapılmaya başladı bile.