ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinden sonra yaşanan kaos, Biden’in 2020 seçimlerinde vaat ettiği sosyal harcamaları içeren yasa tasarıları Demokrat Parti’nin merkez ve sol kanatları arasındaki uyuşmazlık nedeniyle Kongre’den geçirememesi nedeniyle ABD Başkanı Joe Biden ve Demokratlar uzun süredir yoğun bir eleştiri altında. Bu arada Trump da aktif bir şekilde sahaya dönmüş durumda. Görev onayı her yeni ankette biraz daha düşen Biden, ilk kez ciddi bir kamuoyu ve medya eleştirisi ile karşı karşıya.
Virginia valilik seçimleri, Joe Biden ve Demokratların halktaki karşılıklarının ilk kez somut olarak sınanacağı yer olacak. Bugün (2 Kasım) ABD’nin birçok eyaletinde olduğu gibi Virginia’da da halk eyaletin valisini seçmek için sandık başına gidecek.
ABD’nin gözü Virginia’da
ABD’de çok geniş yetkilere sahip eyalet valileri halk tarafından seçiliyor. Demokrat ve Cumhuriyetçi Parti’nin vali adaylarının seçimi için ise bir önseçim yapılıyor ve genellikle bu önseçimlerde kendisini parti ile özdeştiren herkes kolay bir şekilde oy kullanabiliyor. Virginia valilik seçimleri için yapılan önseçimde Demokrat Parti’nin adayı, Biden’ın ve merkez kanadın sıkı müttefiki ve aynı zamanda eyaletin eski Valisi 64 yaşındaki Terry McAuliffe; Cumhuriyetçi Parti’nin adayı ise Trump’ın aktif desteğini alan 54 yaşındaki iş insanı Glenn Youngkin oldu.
Virginia her ne kadar eskiden Cumhuriyetçilerin güçlü olduğu bir eyalet olsa da 2004’ten beri Demokratların seçim kazandığı bir eyalet olarak karşımıza çıkıyor. 2016 Başkanlık seçimlerinde birçok geleneksel Demokrat eyalette seçim kaybeden Hillary Clinton 5 puanlık, 2020 Başkanlık seçimlerinde ise Biden 10 puanlık bir fark ile Trump’ın karşısında büyük bir zafer kazandı.
Yaklaşık %70’i beyazlardan, %20’si siyahlardan ve %10’u da Hispaniklerden oluşan eyalet, Biden için kritik bir öneme sahip. Virginia’nın Charlottesville kenti 2017 yılında bir Konfederasyon generali olan Robert Lee’in heykelinin güney eyaletlerdeki kölelik uygulaması nedeniyle hakları gasp edilen siyahlara saygı amacıyla kaldırılması kararı üzerine aşırı sağcıların gösterilerine ev sahipliği yapmış, aşırı sağcı bir göstericinin arabasını ırkçılık karşıtı göstericilerin üzerine sürmesi ile bir kişi hayatını kaybetmişti. Özellikle Nazi sembollerinin, beyaz üstünlüğü sloganlarının kullanıldığı ırkçı eylemler ülke çapında büyük bir şok yaratmıştı. Dönemin başkanı Trump göstericileri sert bir dille kınamayı reddetmiş, iki tarafta da iyi insanların olduğunu söyleyince Demokratlar tarafından ırkçılara sahip çıkmakla suçlanmıştı. Bütün bu sahneleri evinden izleyen Joe Biden ekibiyle “Amerika’nın ruhunu kurtarmak” sloganını oluşturmuş, Trump’ı çok sert bir dille eleştiren bir makale yayımlamış ve 2020 seçimlerinde Trump’a karşı aday olmaya karar vermişti. Biden bütün kampanyası boyunca Virginia’daki gösterileri içeren görüntüleri kullanmış ve eyaletteki gerilimin kendisini aday olmak için motive ettiğini sıklıkla belirtmişti.
Üstünkörü bir bakış açısıyla Demokratların çok rahat kazanabileceği bir eyalet gibi gözüken Virginia’da özellikle yaşanan Afganistan kaosu sonrasında Demokrat aday McAuliffe’nin oyu yapılan anketlere göre giderek düşmeye başladı ve Cumhuriyetçi adayın şansı arttı. Seçime günler kala yapılan anketlerin ortalamasına göre Cumhuriyetçi aday Youngkin yaklaşık 1 puan önde; seçimin başa baş geçeceğinde bütün yorumcular hemfikir.
Senato’nun 1/3’ünün, Temsilciler Meclisi’nin tamamının yenileneceği 2022 ara seçimlerinde ve Trump’ın büyük bir olasılıkla Cumhuriyetçi Parti’nin başkan adayı olacağı 2024 başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti’nin kazanma şansının sınanacağı ve Biden ve Demokratların düşen desteğinin ölçülebileceği bir seçim olması nedeniyle bütün ABD’nin gözü, kulağı Virginia’daki valilik seçimlerinde.
Trump ve Biden yarışında ilk raunt
Elde edilecek zafer veya yenilgi kendi hanelerine yazılacağı için hem Biden hem de Trump, Virginia seçimlerine özel bir önem veriyor. İşin ilginç yanı, hem Demokrat hem de Cumhuriyetçi vali adayları kendilerini eyalette yeterince popüler olmadıklarını düşündükleri Biden ve Trump’tan uzak tutmaya çalışıyor. Her ne kadar seçime günler kala Biden ile ortak miting düzenlese de Demokrat aday McAuliffe, yakın çevresine Biden’in eyalette Afganistan’da yaşananlardan sonra popüler olmadığını ve Biden nedeniyle oy kaybettiğini belirtti. Cumhuriyetçi aday Youngkin ise özellikle Demokrat rakibinin kendisini Trump ile özdeştirmesi nedeniyle Trump’ın adını anmaktan kaçınıyor. Bunda, siyahlardan oy alma kaygısının da payı var. Youngkin son olarak Trump’ın eyalette online düzenleyeceği mitinge katılmama kararıyla Trump’ın olumsuz etkisini kırmaya çalıştı.
Demokratlar ise özellikle eyaletin %20’sini oluşturan siyah seçmeni mobilize etmek amacıyla Kamala Harris ve Barack Obama gibi isimlerin sahada görünürlüğünü ve siyah kiliselerde yapılan propagandanın düzeyini ciddi bir şekilde arttırdı. Siyah seçmenleri sandığa gitme konusunda motive eden bir diğer olay ise, Cumhuriyetçi Youngkin’in, ailelerin çocuklarını müfredatta yer alan ırksal adalet gibi ders ve temalardan muaf tutma özgürlüklerinin olması gerektiğini anlattığı videosu ve ünlü siyah yazar Toni Morrison’ın kölelik üzerine yazdığı dünyaca ünlü Beloved adlı kitabının müfredatta olmasını isteyen bir okul velisine verdiği tepki oldu. ABD’nin en ünlü siyah kadın yazarının kitabının politize edilmesi, birçok siyah siyasetçinin tepkisini çekti ve Cumhuriyetçi Youngkin üstü kapalı beyaz ırkçı propaganda yapmakla suçlandı.
Valilik seçiminin dikkat çeken bir diğer unsuru ise Cumhuriyetçi aday Youngkin’in kampanyası boyunca aşı zorunluluklarına aktif bir şekilde karşı çıkması ve Covid-19 tedbirlerini siyasi gündeme taşıması oldu. Özellikle bu tedbirlere ve zorunluluklara karşı tepkili olan seçmenin oyunu almayı amaçlayan Youngkin, açık bir şekilde aşı olun çağrısı yapması için Demokratlar tarafından ciddi bir şekilde baskılandı.
Olası sonuçlar?
İki tarafın toplam yaklaşık 120 milyon dolar harcadığı, Obama dahil birçok siyasetçinin dahil olduğu ve ana akım medyanın odaklandığı Virginia valilik seçimleri sonucunda sadece bir eyaletin valisi seçilmeyecek, aynı zamanda Demokratlar ve Cumhuriyetçiler de kozlarını paylaşacak, 2022 ve sonrasındaki büyük rekabet için durum değerlendirmesi yapılacak. Eğer Biden’in bir sene önce 10 puan fark ile kazandığı eyalette Demokratlar seçim kaybeder veya çok az bir farkla zafer elde ederse Cumhuriyetçiler Kongre’de çoğunluğu sağlamayı amaçladıkları 2022 ara seçimlerinde seçmeni daha kolay sandığa taşıyabilecek. Ayrıca Trump’ın siyasete geri dönme umudu ve Biden’a yönelik eleştiriler daha da artacak.
Demokratların büyük bir farkla zafer elde etmesi ise Biden’a yönelik olumsuz havanın aslında uzun vadeli olmadığını, süreci toparlayabileceğini ve seçmendeki karşılığının hâlâ mavcut olduğunu gösterecek.
Virginia valilik seçimlerinde meselenin sadece Virginia olmadığı neredeyse kesin. Bu seçim, 2024 başkanlık seçimlerinin ilk raundu.