83 yaşındaki ABD Yüksek Mahkemesi yargıcı Stephen Breyer emekliye ayrılacağını açıkladı. Breyer, Yüksek Mahkeme’de Demokrat başkanlarca aday gösterilen üç liberal yargıçtan biriydi. Breyer’in emekli olma kararı Biden ve Demokratlara kendisinden daha genç bir yargıç ataması için sunulan stratejik bir fırsat.
ABD Yüksek Mahkemesi’nin yapısı
ABD Yüksek Mahkemesi’nin toplamda 9 üyesi bulunuyor. Bir kişinin ABD Yüksek Mahkemesi yargıcı seçilmesi için öncelikle görevdeki ABD başkanı tarafından aday gösterilmesi, ardından da Senato’da basit çoğunluğun desteğini (100 senatörden 51’inin olumlu oyunu) alarak onaylanması gerekiyor. Başkan ve senato çoğunluğu çoğunlukla kendi görüşlerine yakın yargıçları göreve getiriyor. Cumhuriyetçiler kürtaj, silah ve eyalet yetkilerinin geniş tutulması gibi konularda kendilerine yakın muhafazakâr yargıçları, Demokratlar ise göçmen, kadın ve azınlık hakları konusunda duyarlı liberal yargıçları göreve getirmeye çalışıyor.
Seçilen bir Yüksek Mahkeme yargıcının görevi ancak ölünce, kendisi emekli olma kararı alınca veya çok ağır bir sebep nedeniyle azledilince sona eriyor. Yani çoğu ülkede olduğu gibi bir emeklilik yaşı sınırı yok; bir yargıç isterse 100 yaşına kadar görevde kalabiliyor.
Mevcut Yüksek Mahkeme’de 6 muhafazakâr, 3 liberal yargıç bulunuyor. Trump’ın sadece dört senede atadığı üç genç muhafazakâr yargıç görevde olduğu için muhafazakârların mahkemedeki hakimiyeti daha uzun bir süre devam edecek gibi gözüküyor.
Breyer neden emekli oldu?
Yüksek Mahkeme’nin en yaşlı yargıcı olan liberal Ruth Bader Ginsburg, 2014 yılında 80 yaşını aştığı ve o esnada hem Senato hem Başkanlık makamı Demokratlarda olduğu için emekli olma baskılarına maruz kalmıştı. Ginsburg, 2016 seçimlerinde Hillary Clinton’ın kazanacağına inandığı ve sağlığına güvendiği için emekli olmayacağını açıkladı, Barack Obama’nın çağrısını reddetti. Ne var ki Trump seçilince büyük bir şok yaşadı ve geçirdiği kanser hastalığına, yoğun bakımda yatmasına rağmen görevden ayrılmadı, her gün spor yaparak hayata tutundu. Fakat bütün bu çabalarına rağmen Ginsburg, 2020 seçimlerine az bir süre kala hayatını kaybetti ve sadece 1-2 ay sonra hem başkanlığı hem senatoyu kaybedecek olan Cumhuriyetçiler, vefat eden liberal bir yargıcın yerine 50 yaşlarında genç muhafazakâr bir kadın yargıcı atadı. Demokratlar için bu atama bir travma oldu ve 83 yaşındaki Breyer’in Cumhuriyetçilerin Senato’yu tekrar kazanma ihtimalinin olduğu 2022 ara seçimlerinden önce emekliye ayrılmasına yönelik bir baskı kurdular. Böylece Biden, Senato’daki Demokrat çoğunluk ile birlikte hareket ederek liberal genç bir yargıcı göreve getirebilecek, ikinci bir Ginsburg travması yaşanmayacaktı.
Biden, Breyer’in yerine kimi atayacak?
Biden, 2020 seçimlerinde Yüksek Mahkeme’ye fırsat olursa siyah bir kadını atayacağına dair söz vermişti ve akıllara ilk gelen isim Yale Hukuk mezunu, eski First Lady Michelle Obama olmuştu. Biden’in yargıçlık tecrübesi bulunmayan Obama’yı aday göstermesi düşük bir olasılık olsa da ABD’deki sosyal medya kullanıcıları Michelle Obama’nın aday gösterilmesi için şimdiden bir kampanya başlattı.
Leoandra Kruger ve Ketanji Brown Jackson.
Biden’in Ketanji Brown Jackson, Leoandra Kruger gibi halihazırda California Yüksek Mahkemesi, Washington DC bölge mahkemesi gibi mahkemelerde görev yapan, 40-50 yaşlarında, Harvard gibi iyi hukuk fakültelerinden mezun, azınlık, kadın hakları gibi konularda tecrübeli genç siyah kadın yargıçlar arasından bir aday göstermesi bekleniyor. Biden, adayını Şubat ayı bitmeden açıklayacağını ve kısa bir süre içerisinde de Senato’da onay sürecinin başlayacağını açıkladı. Biden’in 2022 ara seçimlerinden önce yargıç ataması için 50 Demokrat senatörü ikna etmesi ve aday gösterdiği yargıç lehine onay vermelerini sağlaması gerekiyor. Biden’a zorluk çıkarabilecek Demokrat senatörlerin başında Arizona senatörü Sinema ve West Virginia senatörü Manchin geliyor, fakat bu isimlerin Biden’a Yüksek Mahkeme yargıcı atama konusunda karşı çıkma olasılıkları başka konularda olduğu kadar yüksek değil.
Biden’in aday gösterdiği kişi yargıç olarak onaylanırsa, ABD tarihinde ilk kez siyah bir kadın Yüksek Mahkeme yargıçlığı görevine seçilmiş olacak.