Moda-sanat-magazin dünyasının kesişiminde yılın en önemli etkinliğiolarak bilinen MET Gala, pazartesi gecesi New York’ta gerçekleşti. Kokuların ve seslerin sergilendiği bir sergiden tutun, kumdan ve kristaldenyapılmış elbiselere varan ilginçliklerin arasında galanın teması da organizasyonun doğası da konuşuldu ve sorgulandı. Bu etkinlik, Metropolitan Müzesi bünyesindeki Costume Institute’a maddi destektoplama maksadıyla 1948’den beri her yıl yapılıyor ve MET Müzesinde birmoda sergisi açılıyor. Serginin açılış gecesi ise MET Gala olarak biliniyor. Sergileri ve galanın temasını MET Costume Institute’un başındaki isimolan Andrew Bolton belirliyor.
Sadece davetiye-bilet ile girilen gecede bilet fiyatları bir kişi için 50-100 bin dolarları buluyor. Bu yıl da sergi ve galanın teması çerçevesinde ,milyonlarca kristalden mürekkep elbiseler, kumdan yapılmış kostümlerlezamana direnme iddiasında bir alem izledik. Bir yanda savaşların vekatliamların hüküm sürdüğü, açlıkla karşı karşıya kalan milyonlarınolduğu bir dünyada bunca şaşaa ve şovun ortaya çıkardığı ironik tablo, protestoların ve eleştirilerin de hedefi oldu.
Galaya konu olan serginin başlığı “Sleeping Beauties: Reawakening Fashion” yani Uyuyan Güzeller: Modanın Yeniden Uyanışı. Buradakiuyuyan güzeller, çoğunluğu müzenin kalıcı koleksiyonundan seçilmiş400’ü aşkın çok özel parça (giysiler, aksesuarlar vs.), özellikle de mankenlere giydirilemeyecek kadar hassas durumdaki giysiler. Sergideziyaretçilere teknolojinin en son imkanlarını kullanarak birden fazladuyuya hitap eden bir deneyim yaşatmayı hedeflemişler.
Uyuyan güzel masalının tarihi 1330’a kadar gidiyor. Bu sergi ise teknolojikullanımı ve dijital imkanlarla yüzünü geleceğe dönmüş bir kürasyon. 29 galeride MET Müzesi kalıcı koleksiyonlarından ve moda tarihinin önemlitasarımlarından oluşan eserlerin yer aldığı sergide “Uyuyan Güzeller” diyegruplanan giysilerin özelliği, giyilemeyecek kadar kırılgan bir haldeoluşları. O yüzden adeta mumyalanarak camekan içerisinde muhafazaediliyorlar; tıpkı uyuyan güzel masalındaki prenses gibi.
Serginin sunduğu deneyimin bel kemiğini ise birden çok duyuya veduyguya hitap eden, yapay zeka ve dijital teknolojilerin desteğiylehazırlanan enstelasyonlar oluşturuyor.
Eserler, göze hitap etmenin ötesinde, ziyaretçilerin duyularını adeta test ediyor. 4 galeride moleküler koku kayıtları sergileniyor, 4 galeri seskayıtlarına ayrılmış, 4 galeri dijital avatarlar gibi teknolojik öğelersunuyor, 3 galeride şiirler okunuyor, 2 galeride ise çağdaş müzeciliğin baştabusu yıkılıyor ve küratörler ziyaretçileri nesnelere dokunmaya teşvikediyorlar. En son galeri de ChatGPT merkezli bir yapay zeka uygulamasıile etkileşim için ayrılmış.
İşte uyuyan güzel referanslı “Modanın yeniden uyanışı” temalı MET sergisiböyle bir deneyim vadediyor. Sergideki uyuyan güzeller diye tabir edilengiysilerin arasında örneğin 1877’den kalma bir balo elbisesi, 1602’den kalma bir ceket var. Serginin gala gecesine davet edilenler için belirlenengiyim kodu ise “The Garden of Time” yani Zamanın Bahçesi. Bu dress code, ilhamını J. G. Ballard’ın aynı adlı kısa hikayesinden alıyor. 1962 tarihli hikaye aslında bir sınıfsal eleştiri üzerine kurulu; toplumun üsttabakalarının zaman karşısındaki acizliklerini adeta inkar edentavırlarıyla, süslü püslü şeylerle zenginlik sergileyerek takındıkları yüzünsahteliğiyle derdi olan bir metin ve MET Gala giyim koduna ilham olmuş. Bu da epey ironik bir tablo ortaya çıkardı çünkü MET Gala tam da zamanın bahçesine ölmeyecek çiçekler ekme iddiasındaki seçkinlerin veonların geniş halk kitlelerine açılan penceresi denebilecek ünlülerintoplandığı, sanat, moda ve kültür çerçevesinde cicili bicili şeylerle arz-ı endam ettikleri bir etkinlik. Bu gelenekselleşen tören için, maskeli balo veonun sahte yüzlerinin belki de zirve noktası denebilir. Bu yılki gala gecesisırasında Gazze’de süren insanlık dramı, Ukrayna’daki savaş, dünyayısaran ekonomik sorunlar da bu tablodaki ironiyi iyice büyüttü. Sosyalmedyada da bu durumu hicveden çok paylaşım yapıldı. Hatta MET Gala daveti, Açlık Oyunları filminde seçkinlerin yaşadığı Capitol’e benzetildi ki bu teşbih, acı biçimde çok isabetliydi.
Aslında birçok ünlünün çiçekli elbiselerle rengarenk bir peri masalıenstantanesi yaratmaya çalıştığı gecenin teması öyle pek de çiçek böcek, bağ bahçe değil, zamanın zengin fakir ayırdetmeden alıp götürdükleri, çürüme, eskime, yıpranma, ölümlülük ve zamanın bahçesindekigeçiciliğimizdi. Moda evleri ve stilistlerden bu nüansı anlayanlar olmuştu. Bilhassa Galliano tasarımlarının çokluğu belki biraz da tasarımcınınşiirsel, karamsar, macabre tavrının temayla örtüşmesinden olabilir.
Gecede temayı anlayan ve güzel uygulayan bir kostüm örneği, kumdanelbisesiyle şarkıcı Tyla’nınkiydi. Kum ve kristallerden preslenerek eldeedilen bir malzemeyle hazırlanan elbisenin tasarımcısı Balmain modaevinin kreatif direktörü Olivier Rousteing. Tyla’nın çantası da kum saatişeklindeydi. Rousteing kendisi de aynı kumlu malzemeden yüzününkalıbının olduğu bir bluz giymişti. Tyla’nın elbisesi, tam da dress code’auygun olarak gecenin sonuna erişmeden parçalandı, kesildi, eridi, dağıldı. Zamanın bahçesine adeta dökülüp gitti.
Swarovski, gecede 5 ünlüyü birden tek bir konsept etrafında giydirip ilginçbir marka tanıtımı yaptı. Milyonlarca kristalden ve binlerce saat işçiliktenoluşan 5 elbiseyi 5 ünlü kadına giydiren mücevher markası, bir bahçeyioluşturan ana öğelere atıfta bulunmuştu.
Bunlardan Karli Kloss çiçekleri, Anok Yai suyu, Imaan güneşi, Giovanna Engelbert yaprakları, Irina Shayk havayı sembolize eden kostümlergiymişlerdi.
Müslüman başörtülü model Ugbad Abdi de Prabal Gurung tasarımıkostümüyle MET Gala davetlileri arasındaydı.
Gecenin en tepki alan potlarından birini Cardi B kırdı, giysisinintasarımcısı sorulduğunda verdiği cevap çok eleştiri aldı. Windowsentarafından hazırlanan kostümü için “Asyalı bir tasarımcı” deyip geçenşarkıcının zahmet edip kendisine hediye edilen kıyafetin hangi modaevinden geldiğini öğrenmemesi biraz ayıp bir şey olarak yorumlandı.
MET Galada halının rengi neredeyse her yıl değişiyor. Geçen yıl ünlü birdiş macununun ambalajını andırdığı için epey dalga geçilen halı, bu senetemaya uygun olarak yeşil bir bahçeyi hatırlatıyordu.
MET halısından, temayı anlayanlar, anlamayanlar, umursayanlar, umursamayanlar, abartılı şovlar yapanlar derken yine yüzlerce ünlü geçti. Bu yazının sonuna da bu kostümlerden bazı seçmeler yakışır:
