Yunus Emre Erdölen

ABD'de dün (2 Kasım'da) birçok eyalet ve kentte belediye başkanı ve vali seçimi için sandık başına gidildi. Tüm gözlerin üzerinde olduğu Virginia eyaletindeki valilik seçimlerinde Cumhuriyetçi Glenn Youngkin’in Demokrat rakibi Terry McAuliffe’i mağlup etmesi ABD Başkanı Joe Biden'ın gelecek yılki ara seçimlerde Kongre'yi kontrol altına alma hedefine ciddi bir darbe vurdu. Öbür yandan, Trump'ın aktif desteğini alan Cumhuriyetçi adayın galibiyeti bir sonraki başkanlık seçimi için de ipuçları verdi. New York'tan Yunus Emre Erdölen, Virginia seçimlerini Serbest TV'de değerlendirdi.

Bugün (2 Kasım) ABD’nin birçok eyaletinde olduğu gibi Virginia’da da halk eyaletin valisini seçmek için sandık başına gidecek. İki tarafın toplam yaklaşık 120 milyon dolar harcadığı, Obama dahil birçok siyasetçinin dahil olduğu ve ana akım medyanın odaklandığı Virginia valilik seçimlerinde ise sadece bir eyaletin valisi seçilmeyecek, Demokratlar ve Cumhuriyetçiler de kozlarını paylaşacak. Bu seçim, 2024 Başkanlık seçimlerinin ilk raundu.

Trump’ın kurduğu TRUTH Social uygulamasında paylaşılan içeriklerin adı TRUTH, yani gerçekler olacak. TRUTH Social’da “gerçeği paylaşmak” ifadesi Twitter’da “tweet atmak” ifadesine denk geliyor. TRUTH Social, Kasım 2021’de belirli sayıda kullanıcıya açılacak, 2022’nin ilk aylarında ise isteyen herkes kaydolabilecek.

Altı partinin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem üzerindeki müzakere sürecini yakından takip etmek ve sonuçları öngörebilmek amacıyla hazırladığım bu yazı dizisinde öncelikle Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem tanımı hakkında bir değerlendirme yapacağım. İlerleyen yazılarda ise önerileri kamuoyuna açıklanmış üç partinin savunduğu anayasal mekanizma önerileri arasındaki temel-önemli farklılıkları ve benzerlikleri irdeleyeceğim.

Kendi mahallelerinin çıkışlarını kapatmış, sağ sola hiza çeken öfkeli mahalle bekçilerinin kalıplarına sığamayan, sığmadığı zaman hor görülen, aforoz edilen, mahallesiz kalan ‘gri’ bir gençlik var. Siyaset ve toplum bu griliği görmez, griliğe karşı verdiği nafile savaşı sona erdirmezse, bir konserden yola çıkılarak yapılan bu nefret dolu yorumlar yanıtsız kalacak. Bir müzik konseri ile ne Sancaktepe düşer ne de Kudüs, fakat gençlerin yüzü düşerse, hep birlikte ülkemizin düşüşünü izleriz.

Biden ve Demokratlar büyük bir kriz yaşarken 2020 seçimlerinden sonra birçok kişi tarafından siyasetten silineceği tahmin edilen, sadece kendisinin değil dünyada popüler kıldığı siyaset tarzının da Biden’in zaferi ile sahneden silindiği belirtilen bir siyasetçi oldukça sistematik bir şekilde geri dönüşünü planlıyor ve harekete geçiyor: Donald J. Trump. Trump, önünde engel olarak gördüğü Cumhuriyetçileri 2022 araseçimlerinde Kongre’den bertaraf etmeyi planlıyor. Eğer bunu yapabilirse 2024 başkanlık seçim sonuçlarını reddebilecek bir Kongre ortaya çıkabilir ve şimdiden yazılmaya başlandığı gibi bu “İç Savaş’tan sonra ABD’yi en çok tehdit eden olaylardan” biri olarak karşımıza çıkabilir.

Temsilciler Meclisi’nin solcu yıldızı Alexandria-Ocasio Cortez’in ünlü modacıların tasarımlarını sergilediği, biletleri 35 bin dolardan satılan Met Gala’ya “Tax the Rich-Zengini Vergilendir” sloganını taşıyan beyaz bir elbiseyle katılması, aralarında Sanders’in de olduğu sol çevrelerin tepkisini çekti. Cortez, kapitalist sisteme yönelik öfkeyi yatıştıracak uysal bir solcu olmakla suçlanıyor. Bir nevi Doğu Perinçek ile Ertuğrul Kürkçü arasındaki “Sen Abdülhamid’i savundun” polemiğinin Amerikan versiyonu bu. Peki gerçekten de Cortez Abdülhamid’i savunmuş mu oldu?

35,5 milyonluk nüfusuyla ABD’nin en kalabalık eyaleti olan California, hareketli bir seçime hazırlanıyor. 2018’de vali seçilen Demokrat Gavin Newsom’ın görevden alınması için 1,7 milyon seçmen imza verdi. Gerekçe; kendi koyduğu Covid-19 yasaklarına uymadığının ortaya çıkması ve yasakları küçük işletmelere uygularken film endüstrisini kayırması. 14 Eylül 2021’deki referandumda ilk soruda valinin kaderi oylanacak, ikinci soruda ise seçmenler yeni vali için oy kullanacak. Adaylardan biri Kardashian ailesinin ünlü ismi Caitlyn Jenner. Seçilirse ABD’nin ilk transseksüel valisi olacak.

Texas eyaleti yeni bir kürtaj yasağı yasasını kabul etti. Yüksek Mahkeme ihtiyati tedbir başvurusunu reddedince yasa 1 Eylül’de yürürlüğe girdi. Yasanın en ilginç maddesi şu: Yasağın denetimini eskiden olduğu gibi kamu görevlileri değil doğrudan Texaslılar yapacak. Çünkü yasa, yasadışı bir kürtaj olayını tespit eden Texaslılara dava açma yetkisi veriyor. Davada ‘yasadışı kürtaj’a hükmedilirse, dava açan kişiye 10 bin dolar ödül verilecek.

ABD’nin en kalabalık dördüncü eyaleti olan New York’ta bütün ülkeyi sarsan bir cinsel taciz skandalı yaşanıyor. New York’un pandemide yıldızı parlayan hatta adı başkanlık için geçen valisi Andrew Cuomo, yakın dönemde çalışma ekibinde görev alan 11 kadın tarafından cinsel tacizle suçlanıyor. Cuomo’nun seçimlerdeki destekçisi New York Eyalet Başsavcısı Letitia James, kadınların suçlamalarına inandığını açıkladı. Demokrat Partili Cuomo iddiaları reddetti ve ve istifa etmeyeceğini açıkladı ama aralarında ABD Başkanı Joe Biden’ın da olduğu birçok isim aynı fikirde değil.

Trump’ın 2016 seçim zaferi nasıl dünyadaki birçok popülist liderin seçim kampanyalarına ilham olduysa, aynı Trump’ın 2021’de seçim sonuçlarını kabul etmemesi, bu süreçte kullandığı sloganlar, söylemler de seçimleri kaybeden popülistlere örnek olmaya başladı. İsrail’de seçim sonrası Netanyahu’nun koalisyon için “hile” demesi, Peru seçimlerinde Fujimori’nin “Sayımı durdurun” sloganı ve seçime giden Brezilya’da Bolsonaro’nun “Seçim sonuçlarını hile olmazsa kabul ederim” çıkışı maalesef Trump’ın örnek olmaya devam edeceğini gösteriyor.

2023 seçimlerine doğru oy geçişkenlikleri üzerine konuşulurken büyük kentlerde yaşayan muhafazakâr ailelerin üniversite düzeyinde eğitim alan çocuklarından oluşan genç bir seçmen kitlesi göz ardı ediliyor. Halbuki üniversite ve lise hayatım boyunca özellikle gözlemlediğim, bizzat tanık olduğum en büyük siyasi dönüşüm bu seçmen grubunda yaşanıyor. Her kesimin keskin kalemlerinin, öfkeli mahalle bekçilerinin tepkisini çeken bu gençlerle konuştum.

14 Haziran’da gerçekleşecek Erdoğan-Biden görüşmesi öncesinde iki ülkenin ileri sürdüğü argümanlar, özellikle Türkiye’de ciddi biçimde tartışılıyor. Fakat, bu görüşmeye ABD’de o kadar önem atfedilmiyor. Biden, Erdoğan ile de görüşeceği Avrupa ziyaretini detaylıca anlattığı The Washington Post makalesinde Türkiye ile ilgili tek kelime sarf etmedi.

Geleneksel olarak İsrail’in en sağlam müttefiki olan ABD’de bir şeyler değişiyor. Demokrat Parti içinde Bernie Sanders’in başını çektiği sol demokratlar, Biden yönetiminin İsrail politikasını açıktan eleştiriyor. Filistinli bir Temsilciler Meclisi üyesi Filistinlilerin sesini Kongre’ye taşıyor, New York’un demokrat belediye başkan aday adayı gelen tepki nedeniyle özür dilemek zorunda kalabiliyor, daha önce ses çıkarmayan ünlüler bu siyasetçilerin verdiği cesaretle Filistinliler için konuşuyor.

Sorunun cevabı bilinmiyor ama belki de ilk kez ABD’de artık bir ana muhalefet lideri var. Trump aktif bir şekilde Biden’i eleştirecek ve 2024’te şansını bir daha denemek isteyecek. Nasıl bir zamanlar Türkiye’de merkez sağ siyasetin kalbi Güniz Sokak’ta atıyorsa, Cumhuriyetçi Parti’nin de kalbi Mar-a-Lago’da atacak, Cumhuriyetçiler siyasi geleceklerini teminat altına almak, istedikleri makamlara ulaşmak için Trump’ın icazetini almak, şerrinden sakınmak zorunda olacak.