Yıldıray Oğur

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Bakü’de bu dörtlüğü herhalde İran’ı rahatsız etmek için okumadı. Böyle bir günde Aras’tan bahsetmenin ne anlama gelebileceği düşünülmeden, yazılı konuşmaya hoşluk, belâgat olsun diye eklenmiş bir şiir gibi duruyor. Ama bu kriz, hamasetin her türlüsünün zararları ve diplomatik dilin neden vazgeçilmez olduğu üzerine de bir ders teşkil ediyor.

Her yeni hak mücadelesi, mücadeleyi yürütenleri de sertleştirebiliyor. En son, hakkındaki taciz iddiaları üzerine intihar eden kişinin ardından yazılanların bir bölümü bu ideolojik sekterliği gösteriyordu. Ama trajik bir sona rağmen, kendisinin bile itiraf edip özür dilediği cinsel taciz iddialarının "mahallenin abisi" olduğu için bu kadar rahat görmezden gelinmesi ve FETÖ’ye bağlanma hızı da aynı derecede korkutucuydu.

Koronavirüsün laboratuvarlarda nasıl yaratıldığı ya da aslında hiç var olmadığıyla ilgili komplo teorileri artık o kadar revaçta değil. Çünkü bu bir yılda virüs herkesin yakınlarına kadar ulaştı; var olduğu, tehlikeli olduğu, din, dil, ırk, zenginlik, fakirlik, Trump, Boris Johnson, Rahmi Koç demeden herkesi etkilediği ortaya çıktı. Şimdi artık aşı komplolarının zamanı.

İslami kesimde tebliğ motivasyonu yerini, uzun süredir “din budur, ister inan ister inanma” vülgerliğine bırakmış durumda. Belki de 80’lerdeki, 90’lardaki insanlara İslamı anlatma motivasyonunun arkasında kalabalıklaşma, güçlenme duygusu vardı. İktidar bütün kurumlarıyla kontrol edilince, başka insanlara dini tebliğ etmek, bunun için örnek olmak gibi hasletler unutuluverdi.

Muhaliflere bakınca iflah olmaz insanlar, kalbi kurumuş, dili çatallaşmış bir kitle gören, onlardan, “Türkiye’de ekmeğini yiyip vatanına düşmanlık besleyen, sefasını sürüp insanını sevmeyen bir kesim” diye bahseden bir iktidarın muhaliflerin hakkını, hukukunu korumak için sahici bir reform yapması mümkün mü?

Batı’daki insan hakları ihlalleri karşısında “insan hakları ve demokrasi havarisi” kesilirken, kendi ülkesindeki haksızlıkları eleştiren, sorgulayan, “insan hakları ve demokrasi havarileri”ni ihbar eden Yehuda’ya dönüşenler için fazla karmaşık bir dünya bu.

Bu siyasi altın dokunuşlar olmasaydı, bugün yargı kendi meselelerinin bir kısmını kendi kendine çözmüş olurdu, yargı reformuna da ihtiyaç duyulmazdı. Ekonomi için, Batı’ya iyi fotoğraf vermek için başlayan ve şu ana kadar retoriğin ötesine geçmeyen hukuk reformu girişiminde dün HSK’nın attığı adım, o yüzden en kritik ve en sahici reform adımı oldu.

Arınç, AK Parti içinde, eski AK Parti’yi temsil eden son isimlerden biriydi. Dün hatıratı ve verdiği röportajlarda AK Parti’nin devletleşmesini, milliyetçileşmesini ve Kürt siyasetini eleştirdiği için disipline sevk edilen eski Diyarbakır milletvekili İhsan Arslan da o kurucu değerleri temsil eden isimlerden biriydi. İkisinin de ısrarla parti içinde kalma, itirazlarını içeriden dillendirme çabasının ne kadar beyhude olduğu son olaylarla birlikte ortaya çıktı.

Amberin Zaman’ın uzun süredir hastalıklarla mücadele eden annesi Vasfiye Kalmuk, önceki gün hayatını kaybetti. Ama Zaman ona veda edemedi. Çünkü yaptığı bazı haberler, röportajlar ve attığı tweetler yüzünden hakkında açılmış soruşturmalar vardı. Günün sonunda fikirleri ne olursa olsun, sadece yaptığı gazetecilik yüzünden 30 yıldır Türkiye’yi dünyaya anlatan, Batı’da en çok tanınan Türk gazetecilerden biri 2020 yılında annesinin cenazesi için bile Türkiye’ye gelemedi. Bu manzaraya yurtdışından, Avrupa’dan bakan biri Türkiye’deki hukuk sistemi hakkında ne düşünür, bu ülkede reform veya değişim iradesi görür mü?

Bu dizinin 2008’de, 2009’da yapılması Türkiye’nin iklimini değiştirebilirdi. O yüzden bazılarına göre bu geç kalmış klişe bir çaba, ayrıca bugün için cesaret de gerektirmiyor. Çünkü başörtüsü meselesi zaten aşıldı, hatta tam tersine ayrımcılıklar yaşanıyor bugün. Evet belki, başörtülülere ayrımcılık siyaseten ve hukuken aşıldı ama aslında bu bir toplumsal uzlaşmanın, zihniyet dönüşümün sonucu olmadı, seküler kesim iktidarın mutlak gücü nedeniyle bunu kabul etmek zorunda kaldı ve zamanla buna alıştı. Ama uzun yıllar çok büyük bir heyecanla desteklediği bu ayrımcılıkla bugüne kadar yüzleşmedi.

Bir bakanın karnesini düzeltmek için Hazine’nin 128 milyar doları Babacan’ın tabiriyle kibritle yakıldı, bütün değerlendirme kuruluşlarında Türkiye’nin notları yerlerde sürünüyor. Cumhurbaşkanı’nın açıklamasıyla açı reçetelik hale gelmiş bir ekonomi var. Halbuki 2018 yılında da sadece çıplak gözle bile ortada “güvenimiz tamamdır” denecek bir ehliyet ve liyakat olmadığını görmek mümkündü.Bu duruma bağıra çağıra geldik.

Bu hukuk mesajları İngiliz fonları, Alman sermayesi, Amerikan şirketlerine mi, yoksa bu hukuki aydınlanma süreci halen Antalya E Tipi Cezaevi’nde yatmakta olan vatandaş İsmail Demirbaş’ı da ilgilendiriyor mu? İsmail Demirbaş’ı artık herkes tanıyor. Günlerdir sosyal medyanın trending topic listesinden düşmüyor. Sokakta yürürken kendisine uzatılan bir mikrofona konuştu diye hapse girmesinin vicdanları rahatsız ettiği açık.

Ekonomik krizin tam ortasında Hazine Bakanı bir Instagram notuyla ortadan kayboldu ama o bakanın yeni ekonomi programı açıklamalarında en önlerde oturan işadamları, işkadınları ve onların büyük büyük dernekleri halının altına saklanmaya devam ediyor. 2020 yılının sonunda Türkiye, tarihinin ancak Beştepelogların analiz edebileceği en Sovyetik 27 saati yaşadı.

Türkiye, Trump döneminden çıkış heyecanıyla tüm dünyada demokratik değerlerin savunucusu bir Amerika’yla sorunlar yaşayabilir. Tabii demokrasiden, hukuk devletinden uzaklaşan bir Türkiye için problem bu. Ama Biden’ın pragmatizmi ile Erdoğan’ın pragmatizmi birleşip voltranı da oluşturabilir.

Ekonomik krizi, kurun yükselmesini dış güçlerin oyunu diye açıklayanlar, Türkiye’yi ekonomik olarak çökertmekle tehdit etmiş bir adamı neredeyse milli ve yerli ABD başkanı olarak savunuyor. Ülkenin Cumhurbaşkanı’na “aptal olma” diye mektup yazmış, ülkenin Cumhurbaşkanı’nın yanında YPG komutanıyla görüşmesini anlatmış, silah pazarlıklarını kameralar önünde yapan birini, en azından dürüst diye bağırlarına basıyorlar.

İnsanlar her zaman ümidi, mutlu haberleri seçerler. Acı gerçeklerden, hesaplaşmalardan ise kaçmak isterler. O yüzden tüm Türkiye 90 saat sonra enkazdan çıkarılan 3 yaşındaki dünya tatlısı Ayda ile mutlu olurken, başka bir apartmanın enkazından çıkarılan 60 yaşındaki Arife Yücel, anne babaları çalıştığı için baktığı torunları 3 yaşındaki Diren, 4 yaşındaki Lena, 6 yaşındaki Vera ve 10 yaşındaki Feda Yücel ile birlikte sessizce son yolculuklarına uğurlanıyordu.

Her gün yeni bir skandal ortaya çıkıyor, gazetelere, televizyonlara paralel yapıdan ayrılmış eski imamlar çıkıp ifşaatlarda bulunuyordu. Onlardan biri de kendisini paralel yapının Hatay ve Adana bölge sorumlusu olarak tanıtan Tamer Barış Terkeşli’ydi. Saç traşı, pahalı gözlükleri, kol düğmeleri, saatiyle tam olarak imam protipine uymasa da badem bıyıkları ve literatüre hakimiyetiyle ikna edici duran bu genç adam her gün yeni bir iddiayla uzun süre gazetelerin manşetlerinden ve televizyonlardan inmemişti.

Ayrıca, Macron’a İslam ile ilgili sözleri için açıkça deli diyen Türkiye, her fırsatta İslamcı terörizm tabirini kullanan, Müslümanların ülkeye girişini yasaklamaya çalışmış, İsrail’in başkentini Kudüs olarak tanımış, Arap ülkeleriyle arasını yapmış, ABD tarihinin en İslamofobik, en pro-İsrail başkanının ülke menfaatleri gereği yeniden seçilmesini savunuyor.

2020 yılında hala Batı taklitçiliğinden şikayet etmek, aynı ülkede birlikte yaşadığı farklı fikirlerdeki insanların üzerinde fikri iktidar kuramamaktan yakınmak, gençlere “Kimsin sen” diye sorup hamasi bir dava ve tarih neferliğini teklif etmek, üstelik “Abdülhamit’in aklı sana miras” demek pek de Akif’in “Asım’ın nesli” nden beklediği işler olmasa gerek.

Bugün vatandaşların büyük bir kısmı, özellikle daha önce devlete karşı şüpheci ve eleştirel olan dindar kitleler, devlet-millet kaynaşması heyecanıyla içine düştükleri devletperestliğin farkında değiller. Din ve milliyetçilikle kutsallaştırdıkları devletin her kararını, her hatasını, her füzesini, her bir memurunu, polisini, askerini savunmakla, devleti şımartmakla meşguller.

Türkiye içerisinde uzun süredir terör eylemi yapamayan örgüt muhtemelen Türkiye’nin her yerinde yangın çıkarabilecek kudrette bir örgüt olarak görünmekten de memnun. Bu yangını siyasileştirerek, HDP kapatılsın tagleri açanlar da bu durumdan memnun gözüküyor. Bu siyasi fırsatçılığın Hatay gibi kozmopolit bir ilde bir yangından tehlikeli sonuçlar yaratabileceğini düşünen birileri mutlaka vardır. Bakanlar, AK Partili milletvekilleri ve valilik başından beri sağduyulu açıklamalar yaptı.

Akıncı’yı Kıbrıs’ta çözüm için “Topraklarımızdan bir kısmını Rumlara vermeliyiz.” demesinden dolayı kansızlıkla, vatan hainliğiyle suçlayanlar AK Parti’nin mimarı olduğu, hararetle savunduğu Annan planında Maraş, Erenköy ve ara bölgenin 100 gün, 30’a yakın yerleşim biriminin de 6 aydan 3 yıla kadar bir süre içinde Rumlara verildiğini hatırlamıyor mu?

Başarısız olmuş bir darbe girişiminden iki gün sonra, bütün dünya darbeyi Fethullahçıların yaptığını bilirken, Türkiye’de FETÖ ile irtibatlı herkes gözaltına alınırken, ‘darbeyi koordine etmek’ için geldiği Büyükada’daki otelinden ayrılan Henri Barkey, üzerinde Pennsylvania yazan çanı resepsiyona bırakarak hangi açık mesajı vermiş olabilir? Siz açık olan mesajı anladınız mı? Bu soru çok önemli. Çünkü darbeye teşebbüs ve casusluk iddialarıyla üçer kez müebbet istenen, idam olsaydı idam istenecek bu 64 sayfalık iddianamedeki en somut delil bu.

Samimi bir özürle, kamu hizmetine yakışmayan bir fiil yüzünden bir görevden alma kararıyla sadece bir kişinin üzerine sürülmüş olmakla kalacak kırmızı plakalı, Meclis logolu, çakarlı, bizim vergilerimizle alınmış/kiralanmış o pahalı makam aracı, ardından yaşananlarla hepimizin üzerine sürülmüş oldu.

Talimatla, emirle değil, ayrıcalıklı pozisyonunu korumak için uğraşan bir sınıfın bir mensubu olma bilinciyle hareket ediyorlar. Bu kapalı devre grubun kendi içinde bir ahlak oluşuyor, böylece ayıplanma hissi ortadan kalkıyor, lidere sadakat halka, hakikate, ülkeye, değerlere sadakatin önüne geçiyor, hatta onların yerini alıyor. Kendini böyle ikna ediyorsun.

Nezaketi, diplomasiyi, teenniyle hareket etmeyi, en son söylenecek lafı ilk başta söylememeyi eziklik, teletabilik olarak görmek moda olunca, birileri de buradan kendine rol çıkarıp Erivan’ın ortasında füze gönderebiliyor, içindeki ırkçıyı salıveriyor, arabalarla Ermeni Patrikhanesinin önünden konvoylarla geçebiliyor, haber spikeri de buradan kendine vazife çıkarıp belaltı vurursa bunun vatanseverlik hesabına yazılacağını düşünüyor.

6-8 Ekim’den bir yıl sonra nazik bir ifadeye çağırma davetinden ibaret kalan bir soruşturmada nasıl oldu da altı yıl sonra o aşamaya gelindi, altı yıldır aranmamış evleri aranarak insanlar gözaltına alındı sorusunun cevabı meçhul. Ama “gelinen aşamanın” hukuki bir aşama olmadığını anlamak için hukuk eğitimine ihtiyaç olmadığı açık, Türkiye’de bir süre yaşamış olmak yeterli...

Cumhuriyet değerlerinin yılmaz bir savunucusu olmadığı kesin olan bir Nakşi-Halidi şeyhi, Selefiler ile olan 1000 yılı aşmış itikadi çatışmasına 2020 yılında laik devletin kolluk gücünü dahil etmeye çalışıyor ve süper laikler de bunun laiklik için iyi bir şey olduğunu zannediyor. Zaten onun “Selefiler silahlanıyor” jurnali çoktan televizyonlarda “tarikatlar silahlanıyor” diye tartışılmaya başlandı.

Eğer güçlü bir demokrasi, özgür bir medya, yerleşmiş bir hesap verme ve hesap sorma sistemi varsa o contanın neden yandığı da ortaya çıkarılabilir. İyi sistemler kendi kendilerini tamir edebilenlerdir. İtibar örtbasta değil, kendi hatasını düzeltmekte aranır. Böylece geriye saklanmış hatalar üzerine kurulu çürüyen bir sistem değil, sürekli bazen yıkım pahasına kendini yenileyen dinamik bir yapı kalır. Kurumsal kibir, resmi itibar kaygısı karşısında ahlaklı, şahsiyetli insanlar bulur ve onlardan korkmaya başlar.

Artık adalet sisteminin güçlüleri koruduğu inancı o kadar yüksek ki, insanlar haklarında kulaktan dolma bilgi sahibi oldukları soruşturmalarla ilgili sosyal medyadan hükümler veriyor, yargılamalar yapıyor, “tutuklayın” kampanyaları düzenliyor. Maalesef bu boşluğu açan adalet sisteminin kendisi. Eskiden bu boşluğu mafya doldururdu, şimdi televizyonlar ve Twitter dolduruyor.