Modern Cezayir tarihi uzmanı Benjamin Stora, Macron’un Fransa’nın 132 yıllık kolonyal tarihi ile yüzleşmesi ve Akdeniz’in iki yakasındaki acılı geçmişe dair hatıraların yatışması amacıyla talep ettiği Cezayir raporunu 20 Ocak’ta tamamladı. Raporda yer alan tavsiyeler arasında, Cezayir siyasi liderlerinden avukat Ali Boumendjel’in öldürülmesinden Fransa’nın sorumlu olduğunun kabul edilmesi de bulunuyordu.
Cumhurbaşkanı Emmanuelle Macron, dün (2 Mart) Élysée Sarayı’nda Boumendjel’in 4 torununu kabul etti ve onlara bugün yaşasaydı 102 yaşında olacak büyükanneleri Malika Boumendjel’in ölmeden duymayı arzu edeceği gerçeği söyledi: Ali Boumendjel intihar etmedi. İşkence gördü ve suikaste uğradı.
Élysée Sarayı’ndan yapılan açıklamada, Ali Boumendjel’in kültürel ve siyasi mücadelelerle dolu zengin geçmişi olan bir ailenin çocuğu olarak 1919’da doğduğu; öğretmen olan babasının oğluna öğrenme zevkini aşıladığı; zeki bir öğrenci olan Boumendjel’in Cezayir hukuk fakültesinin sıralarında kendisine kolayca bir yer bulduğu; aydınlanma kaynaklarından alınan açık, cömert, hümanist bir kültürle, sömürge sisteminin adaletsizliğine karşı ve Cezayir’in bağımsızlığı için kısa sürede siyasete dahil olduğu; 1955 Helsinki Dünya Kongresi’ndeki konuşmasında, barışa olan bağlılığını kanıtladığı anlatıldı.
Boumendjel, Cezayir Savaşı sırasında Fransız ordusu tarafından tutuklandı. Hücre hapsine kondu. İşkence gördü. 23 Mart 1957’de suikaste kurban gitti. General Paul Aussaresses, astlarından birine Boumendjel’i öldürmesi ve suça intihar süsü vermesini emrettiğini itiraf etti.
Ali Boumendjel geride eşi Malika’yı ve en küçüğü 7 aylık olan 4 çocuğunu bıraktı: Nadir, Sami, Farid ve Delilah.
Macron, Boumendjel’in ailesi gibi, bütün kayıpların ailelerine gerçeği bilme fırsatını vermek için arşivlerin açılması yoluyla tarihçilerin çalışmalarının teşvik edilmesinin devam edeceğini; tarafların uzlaşmaya doğru ilerleyebilmeleri için bu çalışmaların süresinin uzatılacağını ve derinleştirileceğini söyledi.
Macron’a göre, tarihle yüzleşmek ve hakikati öğrenmek hâlâ açık olan yaraların kapanmasını sağlamayabilir ama gelecek için bir yol açılmasına yardım edebilir. Ali Boumendjel’in torunlarının nesli, hafıza kaybı ve kızgınlık kuyusundan uzakta, kaderlerini inşa etme şansına sahip olabilir. Fransız ve Cezayirli gençler için, hakikat yolunda ilerlenip, hatıraların yatışmasına giden yol bulunabilir.
Élysée’den yapılan açıklamada, Macron’un münferit bir eylem olmayan tanıma hareketini, iki ülke arasında geçmişin hatıralarına dair yatışmayı sağlama ve geleceğe yol açma ruhuyla yapmak istediği vurgulandı.
Açıklamada, “Cezayir Savaşı sırasında işlenen hiçbir suç, hiçbir zulüm mazur görülemez veya gizlenemez. Bu suçlara, hayatları ve kaderleri paramparça edilmiş herkese mutlak saygı gösterilerek, cesaret ve açıklıkla bakılması gerekmektedir” dendi.