Vahap Coşkun
İktidarın ekmeğine yağ sürmek (*)
Bazen İYİ Parti’nin Millet İttifakı’ndan kopup Cumhur İttifakı’na katılacağı yönünde haberler ve yorumlar çıkıyor. İYİ Partililerin bazı demeçleri de bu tür haber ve yorumları destekleyici bir işlev görüyor. Lâkin iki faktör böyle bir değişimi imkânsıza yakın derecede zorlaştırıyor. Biri, Bahçeli’nin ve MHP’nin varlığıdır. Diğeri ve daha mühimi, İYİ Parti seçmeninin sosyolojisidir.
Bir susturucu olarak darbe iddiaları (*)
Cumhur İttifakı, kamusal alanda sadece kendi istediği seslerin çıkmasını istiyor. Muhalefetin bütün argümanlarını gayri-hukuki ilân ediyor; bunların kamuoyunda konuşulması ve tartışılmasını engellemeye, muhalifleri sessizliğe mahkûm etmeye çalışıyor. Bu bağlamda Davutoğlu’nun “susturucu” metaforunun olan biteni çok iyi resmettiğini düşünüyorum.
HDP ve Sancar (*)
Dönemin koşulları ve ruhundan ötürü HDP’nin seleflerinin bütün yoğunluğu Kürt meselesine hasredilmişti. HDP için de Kürt meselesi temel sorun; buna şüphe yok. Ancak HDP, salt Kürt meselesini temsil eden bir parti olmakla çözüme varılamayacağı kanaatini taşıyor.
HDP: yüzleşme ve inşa (*)
PKK ve şiddeti HDP’nin elini kolunu bağlıyor. PKK’den ötürü, HDP kimse ile resmi bir işbirliğine giremiyor, siyasi pazarlık yapamıyor, kritik önemdeki gücünü kendisi için kullanamıyor. PKK’nin varlığı, hem HDP’ye dönük siyasi baskıları ve gayri hukuki işlemleri normalleştiriyor, hem de HDP’nin ortaklık kurulan, birlikte çalışılan ve sözü kamuoyunda makes bulan bir siyasi parti olmasını önlüyor. Normalde HDP’nin hareket kabiliyetini azamiye çıkartacak bütün olanakların önünü tıkıyor, içini boşaltıyor ve HDP’yi işlevsizleştiriyor.
Muhalefet artık koyun güdebiliyor (*)
Aradan geçen sürede merkez, AK Parti’yi kendine çekti. Daha önce Demokrat Parti ve Anavatan Partisi’nde de görüldüğü üzere, bu kez merkezin değerlerini AK Parti topluma dayattı. Böylece, çevredeyken özgürlük ve eşitlik söylemlerini dilinden düşürmeyen AK Parti, merkezde yasakçı ve vesayetçi bir kimlik edindi.
Politik körlük (*)
1987’de Özal ve ANAP gibi, 31 Mart 2019 yerel seçimlerine de AK Parti en iyi hizmeti kendisinin üretebileceği iddiasından ziyade halkın gözünü korkutarak girmeyi yeğledi. Lâkin bu siyaset önemli oranda ters tepti. AK Parti, başta İstanbul ve Ankara olmak üzere, oluşturduğu iktidar ağını korumak açısından hayati derecede önem atfettiği birçok merkezi kaybetti. 31 Mart’ın yarattığı tablodan AK Parti’nin okkalı bir ders çıkarması gerekirdi.
Tencerenin kapağı açıldı (*)
İstifa krizi, mevcut hükümet sistemiyle doğru ve işlevsel bir yönetimin mümkün olamayacağına dair zaten var olan kanaatin daha da pekişmesini ve yaygınlaşmasını sağladı. İktidar, karşı karşıya kalınan bir krizi idare edemediğini ve bunun da bir siyasi sorumluluğa tekabül ettiğini kabul etmek durumunda kaldı.
Devlet içinde devlet olmak (*)
Anayasada tanımlanmış “mahallî idareler” kategorisine giren belediyeler, zaten devlet teşkilâtının bir parçasıdır. Öte yandan hükmî ve bütünsel varlığıyla devlet, egemen iradedir. Bir yapı, ancak egemenlik kurduğunda ve bu egemenliğe dayanarak işlediğinde devlet sıfatını kazanır. Belediyelerin yasalardan kaynaklanan bir yetkiye göre davranmaları, onları egemen yapmaz. Yani bağış almakla devlet olunmaz.
Ulus-devletin itibarı ve sosyal devletin dönüşümü (*)
Koronavirüs tecrübesi, bütün herkesi tehdit eden felaketler karşısında, bir taraftan bu tehdidi bertaraf edecek dünya çapında organizasyonlara olan gereksinimi, diğer taraftan da bu amaçla kurulan mevcut organizasyonların yetersizliğini gösterdi.
İnfazda eşitlik adaletin gereğidir (*)
Aynı durumda olanlara farklı bir işlemin tatbik edilmesi, kanun önünde eşitlik ilkesinin ve ayrımcılık yasağının ihlâl edilmesi anlamına gelir. Yasal düzenlemenin amacı ise, öldürücü bir virüsün cezaevlerindeki insanlara bulaşmasını önlemektir; bu bağlamda, Rıza Türmen’in de ifade ettiği gibi “cezaevindekilerin statüsünü belirleyen kişilerin işledikleri suçlar değil, sağlıklarına yönelen risk”tir.
Yardım kampanyasını sabote etmek
İçişleri Bakanlığı’nın müdahalesi, öncelikle hukuka aykırıdır. Çünkü 5393 Sayılı Belediye Kanunu belediyelere bağış toplama imkânı vermektedir. 2860 Sayılı Yardım Toplama Kanunu ise belediyelerle ilgili değildir; belediyelerin yardıma ilişkin yetkileri kendi özel kanunlarında düzenlenmiştir.
Dünyayı felç eden virüs (2) Kültür, bilim ve ahlâk (*)
İnsanların hem kendine hem de başkalarına karşı duyarlılık göstermediği, salgınla mücadele için konulan kurallara uymadığı veya bu kuralların arkasından dolandığı, devletle arasında güven probleminin olduğu ve salgınla mücadele için uyması gereken sorumlulukları türlü gerekçelerle geri plana attığı ülkelerde korona, çok daha ağır bir tablo ortaya çıkardı.
Alışkanlıkları değiştiren virüs (*)
İnsanların zihninde sokaklar artık eskisinden daha tehlikeli mekânlara dönüşüyor. Panik duygusu hızla yayılıyor, insanlar daha fazla evlerine çekiliyor. Virüsün her yerde olabileceği korkusundan ötürü eller daha çok yıkanıyor, su ve sabunla daha fazla temas kuruluyor. Alış-veriş listelerinde temizlik ürünleri üst sıralara yerleşiyor.
Dünyayı felç eden virüs (1) Küreselleşme ve otoriterleşme (*)
Küresel bir olağanüstü hal var. Sınırlar kapatılıyor, seyahatler yasaklanıyor, bütün bir toplum karantina altına alınıyor. Herkes, sürekli bir biçimde kayıt altına alınıyor. Kendilerine ait her verinin depolandığı bireyler, her yerde ve her an gözetleniyor. Mahremiyet ortadan kalkıyor, insanların bütün bilgileri devletin kullanımına açılıyor. İktidarlar, her önlemi tek başlarına ve herhangi bir muhalefetle karşılaşmadan alabiliyor.
Kürt gençlerini anlamak (2) Mitler ve gerçekler (*)
Kürt gençlerinde radikalleşme azalıyor. Onları Türkiye ortalamasından ayırdeden, gündemle daha yakından ilgili olmaları. Ama bu ilgilerini radikal tavırlar üzerinden kurmaktan uzaklaşıyorlar. Şiddetle aralarına koydukları mesafe artıyor. Radikalleşme azalıyor. Ilımlılık daha fazla benimseniyor; legal siyasetin yıldızı parlıyor, demokratik kanallara çok daha fazla değer veriliyor.
Kürt gençlerini anlamak (1) Müslüman, Kürt ve özgürlükçü (*)
Kürt gençleri arasında en sevilen siyasi figür Demirtaş; onu Erdoğan izliyor. İmamoğlu’nun yükselen bir çizgi izlemesi, araştırmanın dikkat çeken bulgularından biri. Kürt gençlerinin yüzde 16’sı Cumhurbaşkanlığı için İmamoğlu’nu tercih edeceğini belirtiyor. Hattâ Demirtaş’ın olmadığı bir denklemde, Cumhurbaşkanlığı için İmamoğlu’na oy vereceğini söylen Kürt gençlerinin oranı yüzde 38’i buluyor.
HDP’de yeni dönem (*)
“Şiddeti bitirmek için o şiddeti yaratan şartları mutlaka samimiyetle görmeli, onlarla yüzleşmeliyiz ve sonra şiddeti demokratik yollarla bitirecek, ülkeyi barışa ve özgürlüğe taşıyacak adımları hep birlikte atmalıyız. Biz, çözümün demokratik siyasette olduğundan en ufak bir şüphe duymuyoruz. Çözüm, siyasette, özgür ifadede, tartışmada, toplumsal müzakerededir.”
Kelepçe (*)
“İşkenceye sıfır tolerans” sözünün kararlılıkla arkasında duran bir iktidar, ne yazık ki türlü bahanelere sığınarak özgürlükleri sınırlandıran, hak ihlâllerini kabul etmeyen ya da önemsizleştirerek geçiştiren ve hattâ insan haklarını devleti zaafa uğratan bir söylem olarak görmeye başlayan bir iktidara dönüştü.
Suskunluk perdesi yırtılınca (*)
Türkmen’den, ailesinin tuttuğu avukatı kabul etmemesi istendi. Ona bir avukat gönderildi. Avukatı kimin görevlendirdiği açığa çıkmadı. Gazetecilerin bu konuya ilişkin sorularına avukat “Sizi ilgilendirmez” diyerek cevap verdi.
Türkiye kurulurken Kürtler (2) “Türk ve Kürt millî sınırlarıyla sınırlanan Türkiye” (*)
“Hâlbuki bağımsızlığımız saklı kalmak şartıyla bir barış imzalandıktan sonra yalnız dâhili hasımlarımızla karşı karşıya bulunacağız ki, bugünkü genel ve yaygın kuvvet ve nüfuzumuzu iyi muhafaza ettiğimiz takdirde, bu zavallılara layık oldukları muameleyi tatbikte hiçbir müşkülat tasavvur etmiyorum.”
Kadınların gözünden Türkiye (*)
Suriye politikasında kadınların yüzde 27.5’i hükümeti başarılı, yüzde 44.2’si başarısız buluyor. Yüzde 28.4’ü ise bu konuda kararsız. Kadınların yüzde 50.6’sı Suriyelilerin Türkiye’deki varlığından rahatsızlık duyuyor, yüzde 67.6’sı ise Suriyeli mültecilere vatandaşlık hakkının verilmesini istemiyor.
Kürt meselesi ve yeni oyun alanı (*)
Lakin iktidarın her yönüyle tartışmalı bu siyasetine karşın, muhalefet de -özellikle kendilerinden bu yönde beklentiler olan CHP ve HDP- etkili bir karşı tez üretemiyor. İçinde birtakım kıpırdanmalar olmasına karşın CHP, bu konuda bir siyasi ağırlık merkezine dönüşemiyor; toplumun önüne dikkat çekici ve gerçekçi bir perspektif koyamıyor. HDP ise bir sıkışmışlık yaşıyor; gerek arızi ve gerek yapısal nedenlerden kaynaklı açmazlarını aşamıyor ve yeni bir siyaset de geliştiremiyor.
Türkiye kurulurken Kürtler (1) “Kürtleri bize bağlayan ana kuvvet dindir” (*)
Birincisi, Kürt reislerinin birbirlerine güvenmediğidir. İkincisi, hepsinde “büyüklük hastalığı”nın olduğu, en küçüğünden en büyüğüne kadar hepsinin liderlik iddiası taşıdığı ve bu nedenle işbirliği yapamadıklardır. Üçüncüsü de, Osmanlı olmadan Ermenilerle ve yabancılarla başa çıkamayacaklarını düşündüklerinden, en milliyetçilerinin dahi eninde sonunda Osmanlı devleti lehine tavır göstereceğidir.
İdlib düğümü (*)
Türkiye İdlib’de Rusya’ya mutlak karşıt bir siyaset izlediği takdirde, kaçınılmaz bir şekilde, Türkiye’nin Suriye’de kontrol ettiği diğer bölgeler de gündeme gelir; buralardan çıkması yönündeki taleplerin yoğunlaşması Türkiye’yi siyasi olarak daha zor bir pozisyona sokabilir.
Siyaset yapma! (*)
Vatandaş verdiği verginin izini sürer. Denetimlerin ve kurtarma çalışmalarının etkinliğini sorgular. Sorumlulardan hesap sorulmasını talep eder. Demokrasinin olmazsa olmazlarıdır bunlar. Hiç kimse, hele kamu adına yetki kullanan siyasi aktörler, bunlardan gocunamaz.
“Oyun” üstüne oyun*
“İki fotoğraf da çok güzeldi. Kadınların birliğini, gücünü gösteren çok güzel fotoğraflardı.”
HDP’nin önündeki yol (*)
HDP, şimdiye kadar izlediği yolu takip edebilir. Ve diğer partilerin Kürt meselesine ilişki tavırlarının değişmediği bir vasatta, fahiş hatâ yapmadıkça da bugün aldığına benzer bir oyu alır, alabilir. Lâkin eğer HDP’nin hedefi siyaseten daha fazla büyümek ise o zaman kendisine yeni bir yol açması gerekir. Bu yol da “silâh” ve şiddet” ile serinkanlı ve derinlikli bir yüzleşmeden geçer.
Diyarbekir’de Kürt ulusçuluğu (*)
Mustafa Kemal yönetimi, kuvvetlenen Kürtçülüğün önünü kesmek için üç taktiğe başvurur. Birincisi, Ermeni korkusunun işlenmesidir. İkincisi, halifelik ve din vurgusudur. Üçüncüsü ise zoru göstermek, göz korkutmaktır.
İktidara can simidi (*)
Türkiye’de milliyetçilik, Kemal Can’ın yerinde tesbitiyle, “bir enerji içeceği” gibidir. Kısa vâdede kitleleri harekete geçirir; bir süre sonra kitlelerin harareti diner ama uzun vâdede yerini kalıcı hasarlara bırakır. Bu bağlamda, PKK şiddeti ile keskinleşecek bir milliyetçilik, Türkiye’de demokrasiyi havasız bırakmanın yanında, Kürt meselesine de iki taraflı tesir eder.
Yeni bir felâket dâvetiyesi (*)
Bu sosyoloji, HDP’nin siyasi mücadelesini destekliyor ve silâhı öne koyan bir yöntemle bir neticeye varılmayacağını düşünüyor. Zihninde silâhı bitirdiğinden, PKK’nin çatışma ve savaşa dayalı stratejilerine prim vermiyor. PKK bu sosyolojiyi ya görmüyor ya da görmek istemiyor. Bunun en bariz örneği, HDP’ye verilen oyları, kendi tercihlerinin ve tezlerinin bir doğrulanması olarak sunmaları.