Enis Aydın

Dünyaca ünlü müzayedeci ve emlak şirketi Sotheby’s’in görücüye çıkardığı Ortadoğu’dan sanat eserleri ve İslami zanaatleri arasında, Fahrünnisa Zeid’in Teşvikiye caddesini kendi dairesinden izleten isimsiz eseri, 120 bin 680 Sterline alıcı buldu. Az bilinen bu tabloyu Serbestiyet’e anlatan, sanat tarihçisi Dr. Adila Laïdi-Hanieh, bu resme hocası Zeid’in sanatçı olarak dünya sahnesine ilk adım attığı 1945 yılını içinde taşıyan bir zaman kapsülü olarak bakıyor. Peki aynı manzara zaman içinde bakanlara nasıl poz verdi?

İsrail Başbakanı Netanyahu dün (27 Mart, Pazartesi) akşam saatlerinde yargı reformu görüşmelerini yaza kadar ertelediğini duyurdu, artık protestocular evine dönüyor. Ama geçtiğimiz Pazar günü birdenbire tırmanan kaotik atmosfer çoktan İsrail tarihine geçti. Üç genç; Kudüs’te Knesset binasının önünde sabahlayan Amit Eyal, Gaya Elon ve olanları evinden izleyen İsrailli Arap gençlik örgütü Atidna’nın lideri Amir Kaduri o günü Serbestiyet’e anlattı.

On senelik boykottan dönen ve affedilen muhalifleriyle, değişen seçim kanunuyla ve genişleyen seçim bölgeleriyle Kuveyt, Körfez’de son yılların en renkli parlamento seçimlerine gidiyor. “Seçimlere müdahale etmeyeceğinin ve herhangi bir grubu desteklemeyeceğinin” sözünü veren Kuveyt Veliaht Prensi El-Sabah, 1962’den beri seçimlerin yapıldığı ülkede meclis ve hükümet arasındaki siyasi çıkmazın “seçimle aşılmasını” umuyor. Liberal aktivistler ve farklı profillerden 22 kadın siyasetçi, muhafazakârların meclisteki etkisini kırmak için yarışacak.

Bugünlerde hediyelik kupalarda, telefon ekranlarında yazılı "Keep Calm and Carry On"un 70 yıllık hikayesinin vücut bulmuş haliydi. Monarşilerin teker teker yıkıldığı bir dönemde sayısız işgal, darbe ve sömürüyle tüm dünyanın nefretini toplamış bir krallığın başına geçti, ülkeyi yakan top oyununun ortasında, dokunmadan yönetti. Selefleri gerçek anlamda “imparator ve imparatoriçe”ydi ama onun misyonu büyük imparatorluğun bir uluslar topluluğuna doğru geri ama sağlam çekilişine donuk, sessizce, mütevazı bir şekilde önderlik etmekti. Yakın çevresi skandallarla defalarca çalkalansa da, Ikinci Elizabeth tarihe no-drama queen olarak geçmeyi başardı.

8 sene boyunca İran siyasetinin en üst düzey isimleriyle ilişki kuran, rejimin televizyon ve gazetelerindeki Batı-İsrail karşıtı yazı ve demeçleriyle ünlenen Yahudi asıllı Catherine-Perez Shakdam’ın dün (10 Mart) İsrail medyasında “Canavarın karnındaki” maceralarını anlatmaya başlaması ülkeyi karıştırdı. Ajanlık suçlamalarıyla karşı karşıya kalan Shakdam: “Kimsenin ajanlığını yapmadım, Yahudiliğimi de saklamadım” dedi.

BM tarafından kurulan Lübnan Özel Mahkemesi Temyiz Dairesi, eski Lübnan başbakanı Refik Hariri suikastıyla ilgili iki sanık hakkında verilen beraat kararını bozdu.

Rusya işgaline doğum gününü kutlamak için gittiği Fransa’da yakalanan Anastasya Fadeyeva, ülkesine dönemedi ve Polonya’ya sığınan yüzbinlerce Harkivliden biri oldu.

Çeçenistan, Suriye ve Kırım'ın ilhakında yer alan 41. Ordu’nun başındaki Rusya generali Vitali Gerasimov, Harkiv’de öldürüldü. Gazeteci Christo Grozev, Rusya'nın generalin ölümüyle fark edilen istihbarat fiyaskosunu anlattı.

Harkiv’de senelerdir moda fotoğrafçılığı yapan Anastasya Fomenko’yu Rus işgali, bir günde savaş fotoğrafçısına dönüştürdü. Bombardıman sonrası çektiği özel kareleri Serbestiyet’e özel notlarla paylaştı: “Şubat’ın 23’ü. Bu güne dek nispeten huzur içinde yaşadık. Bir günde bu hayat bitti. 'Rus barışı' sayesinde.”

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna'daki savaş hakkında Rus hükümetinin anlatısına aykırı bilgileri yayanlara 15 yıla kadar hapis cezası veren bir yasa tasarısını imzaladı. Ayrıca Telekom-İletişim gözlem kurulu Roskomnadzor DW, BBC, VOA dahil olmak üzere yabancı medya kuruluşlarına erişim engeli getirdi. Karar sonrası bağımsız haber sitesi Znak ve muhalif radyo Ekho Moskvy kapandı. BBC Rusça, dinleyicilerinin kısa dalga radyo frekansına geçmesini, okurlarının da VPN veya dark web kullanmasını önerdi.

Televizyonda Ukrayna yorumlayan akademisyen, gazeteci ve emekli komutanlar, ABD’nin "Rusya Ukrayna’yı işgal edecek" istihbaratı için neler söylemişti?

Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Zelensky, önce siyasi ve sosyal hicivleriyle Ukraynalıların gönlünü kazandı. “Halkın Hizmetkarı” dizisinde ülkedeki yolsuzluklara küfrettiği bir videosu internette viral olunca tesadüfen Cumhurbaşkanı olan mütevazı bir tarih öğretmenini oynamıştı. Dizi gerçeğe döndü. 2019 seçimlerinde oligarklarla savaşma, NATO ve AB’ye katılma ve Doğu Ukrayna’da barış sözü vererek yüzde 73 ile Cumhurbaşkanı seçildi. Trump ondan Biden aleyhine seçimlerde destek istedi, onu dinlemedi. NATO ve AB’nin son ana kadar kapısını çaldı, onu dinlemediler. Nihayet kimseyi dinlemeyen Putin ile baş başa kaldı. Dizideki sahte Cumhurbaşkanı artık cephedeki Cumhurbaşkanı. Ve çoktan tarihe geçti.

Rus şirketlerinin yönetim kurullarında yer alan Avrupalı eski siyasetçiler, Putin’in Ukrayna’ya saldırısıyla zor durumda kaldı. Eski İtalya başbakanı Matteo Renzi, Finlandiya'nın eski başbakanı Esko Aho ve Avusturya eski başbakanı Christian Kern görevlerinden istifa etti. Almanya başbakanı Schröder, eski Avusturya dışişleri bakanı Kneissl ve eski Fransa başbakanı Fillon eleştirilerin hedefinde. Fillon’un Rusya başbakan yardımcısı ile görüşmesinde masada Fransa bayrağının yer alması Fransızları kızdırdı: “Sen ve o bayrağın orada ne işi var?”

İlk ihalesi 2014'te yapılan, 2018'de İBB'den bakanlığa devredilen, yerel seçim kampanyasında 2020 için müjdelenen Sabiha Gökçen Metrosu için yeni tarih: 2022'nin ilk yarısı

Üç sene önce metrolu havalimanının yerine açılan İstanbul Havalimanı, yeraltı ulaşımının yokluğunu en çok geçen haftaki kar fırtınasında çekti.

“İsrail’in en popüler Akdeniz plajında, 1948 savaşında öldürülen Tantura köylülerinin toplu mezarı var…” Bu, İsrailli yüksek lisans öğrencisi Theodore Katz’ın 1998’de kaleme aldığı onaylanmış tezinin konusu… İki yıl sonra, 2000’de suçlanan askerler dava açıp tez sahibini mahkûm ettirdi, katliama dair tanıklıkları da tezden çıkarttırdı… Sundance Film Festivali’nde bu hafta gösterilecek belgeselle korkunç olay şimdi bir kez daha İsrail kamuoyunun gündeminde. Vahşete tanıklık eden ama 90 yaşına gelene dek konuşmamayı tercih eden askerler anlatıyor…

Sezen Aksu, 90'lardan itibaren şarkıları kadar, aldığı siyasi pozisyonlarla da çok konuşuldu. Cumartesi Anneleri, Ceylan Önkol, Hrant Dink için şarkılar yaptı. Nevruz mitinginde şarkı söyledi, Türkiye Şarkıları konseri yaptı, başörtüsüne özgürlük için bildiri imzaladı, çözüm sürecine, 2010 referandumunda Evet'e, Gezi'ye ve Onur Yürüyüşü'ne destek verdi.

Yaldızlı Elysée’yi, kaleyi andıran Kremlin’i, Pekin'deki devasa Halk Meclisi salonunu unutturacak zarifliği ve hikâyesiyle Arnavutluk’un başbakanı ressam Edi Rama’nın makam odası, dünyanın en saygın galerilerinden birinde sergilenmiş kendi eserleriyle kaplı. Enver Hoca’nın yasakladığı eserleri yurtdışında görebilmek için basketbol milli takımına, rejimin yıkılışının ardından da siyasete giren Rama, sıradışı hayatının yanında Soros’a yakınlığıyla ve ciddi yolsuzluklarla anılıyor.

ABD Yüksek Mahkemesi, Biden yönetiminin getirdiği aşı veya test zorunluluğunu sağlık çalışanları yönünden onaylarken 100’den fazla çalışanı olan şirketler yönünden hukuka aykırı buldu. Kararda Yüksek Mahkeme’de çoğunluğu teşkil eden muhafazakâr yargıçlar belirleyici oldu.

Sidney Poitier, Tarladaki Zambaklar filmiyle En İyi Erkek Oyuncu Oscarı’nı kazanan ilk siyah ve ilk Bahamalı aktör olmuştu. 94 yaşında hayatını kaybeden Poitier, yarım asırlık sinema kariyerine birçok ilki sığdırdı. Poitier özellikle Bahamalar’da apartheid’ın yıkılışına ve bağımsızlığa götüren protestoları ateşleyen film olarak gösterilen No Way Out ve “Bana Mr. Tibbs derler” repliğiyle beyaz bir bahçıvanı tokatladığı Gecenin Sıcağında filmiyle hatırlanıyor.

Avrupa Parlamentosu üyesi 31 yaşındaki Alman FDP milletvekili Moritz Körner, 2024 yılında yeniden tasarlanacak Euro banknotlarından birine Biontech aşısını geliştiren Özlem Türeci ve Uğur Şahin’in resimlerinin konulmasını önerdi. Ama haber, Türkiye’de “Yeni Euro banknotlarına Türeci ve Şahin’in resimleri konacak” diye dönünce gün boyu çifte tebrikler yağdı

Ekranlardaki kariyeri TV yayıncılık tarihiyle neredeyse yaşıt. Hayatının aşkını kanserden kaybetmesi bile onu kendi deyimiyle ukala iyimserlikle tutunduğu hayattan soğutmadı. Betty White, Türkiye televizyonlarında da bir dönem yayınlanan Altın Kızlar’daki Rose dahil canlandırdığı onlarca dizi karakterinden 7 Emmy ödülü çıkardı. 17 Ocak’taki 100. doğum gününe iki buçuk hafta kala, uykusunda huzur içinde öldü. Dalyayı erken kutlayan People dergisine verdiği röportajda, senelerdir bunaltıldığı “uzun yaşam sırrı” sorularının sonuncusunu şöyle yanıtlamıştı: “Pozitif kalmak, çünkü negatifliğe mecalim yok.”

Güney Afrika’da Apartheid rejimi karşıtı vaazlarıyla tanınan, 90’larda insan hakları ihlallerinin soruşturulduğu komisyona başkanlık eden Nobel ödüllü başpiskopos Tutu, dün (26 Aralık) 91 yaşında hayata gözlerini yumdu. Tutu, ülkede ırk ayrımını derinleştiren eğitim yasasını protesto etmek için öğretmenlikten istifa ettiği 50’li yıllardan itibaren önce ülkesine sonra dünyaya ilham kaynağı oldu.

Uttar Pradesh eyaletinde geçen yıl çıkarılan bir yasa, popüler bir Hindu sağcı komplosu olan ‘aşk cihadı’na karşı bir önlem olarak getirilmişti. Bu komplo teorisine göre Müslüman erkekler sırf dinlerini değiştirsinler diye Hindu kadınları kendilerine âşık edip evleniyor, böylece onları dinlerinden uzaklaştırıyordu. Şimdi o yasanın bir benzeri, Karnataka eyaletinde ‘Hinduları din değiştirmeye teşvik eden’ Hıristiyanlara karşı hazırlanıyor. Yasa, daha uygulamaya konulmadan Hristiyan azınlıklara karşı saldırıların artmasına neden oldu.

Seneler önce Şili’deki öğrenci protestolarında üne kavuştu, bağımsız girdiği siyaset basamaklarını çıkarak “Pinochet yaşasaydı bana oy verirdi” diyen sağcı rakibini 10 puan farkla devirdi. 35 yaşındaki Gabriel Boric dövmesi, sakalı ve rahat giyim tarzıyla aykırı, serbest piyasa ekonomisine meydan okuyacak kadar cesur ve bir zamanlar ruh sağlığı merkezinde tedavi gördüğünü söyleyecek kadar dürüst bir siyasetçi.

Dün İlim Yayma Vakfı’nın gecesinde faiz indirimiyle ilgili “Bir Müslüman olarak naslar neyi gerektiriyorsa onu yapmaya devam edeceğim. Hüküm bu" diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçmiş yıllarda defalarca faizi savundu. İktidara geldiği ilk dönemde: “Faizi kaldırmamızı bekleyenler var ama dünyanın gerçekleri bu değil… ” İslam Ülkeleri zirvesinde: “İslami faiz meselesiyle kendimizi sınırlamayalım. Enflasyon kadar faiz helal olmalı.”

Önde gelen İngiliz, Amerikan ve Fransız yayın organlarında geniş yer bulan Türkiye’deki kur ve enflasyon artışı, bir aydır Şili’den Brezilya’ya, Polonya’dan Rusya’ya birçok ülkede özel haber ve röportajlarla takip ediliyor. Rus Komsomolskaya Pravda, “henüz dış müdahale yok, Türkiye Rusya’nın tam zıddı bir faiz politikası izliyor” derken, Polonya’nın önde gelen dergilerinden Wiadomosci, “Artık ne Adalet ne de Kalkınma Partisi” başlığıyla ayrıntılı bir röportaj yayınladı

Les Republicains’ın (Cumhuriyetçiler) cumhurbaşkanı adayı seçilen ve hafta başındaki “Türkiye tarafından rehin alınmak istemiyoruz” sözleriyle dikkat çeken Valérie Pécresse, 2022 Nisan’ında gerçekleşecek seçim için, özellikle ikinci tur anketlerinde Macron’un önünde yer alıyor. Chirac’ın danışmanı olarak başladığı kariyerinde beklenmedik seçim zaferleriyle yükselen kadın siyasetçi, “buldozer” lakabıyla biliniyor.

Yıllarca duyduğu komplo teorilerinden bıkan bir gencin, 2017’de tesadüfen karşılaştığı Trump yanlısı protestocularla dalga geçmek için oracıkta hazırlayıp açtığı “Kuşlar Gerçek Değil” pankartı seneler içinde komplo teorilerine karşı parodi aracılığıyla mücadele eden bir gençlik hareketine dönüştü. Sosyal medyada yüz binlerce takipçiye ulaşan hareketin kurucusu McIndoe NYT’ye konuştu: “Evet, son dört yıldır kasıtlı olarak yanlış bilgi yayıyoruz, ancak bunun bir amacı var. Yalanların hüküm sürdüğü internet çağında Amerika'ya bir ayna tutmak."

50 sene önce tükendiği düşünülen Batman çoprabalığı, Türk taksonomist Cüneyt Kaya ve Genetikçi Münevver Oral’ın uzun süredir yürüttüğü araştırma ile bulundu. Dünya medyasında yankı uyandıran keşif, Guardian ve Washington Post gazetelerinde müjdeli haber başlıklarıyla duyuruldu. Batman çoprabalığı "En Çok Aranan 10 Kayıp Balık Türü"nden biriydi.