Oral Çalışlar
Mina Urganların sırrı neydi?
Seküler aydınların bir kesimi, 'irtica' meselesinde merkezden koptular. Başörtüsü ile başlayan tartışmada kendi içlerinde farklı tavırlar içine girdiler ve bölündüler. 'Şeriat tehlikesi' üzerine kurulan modernist siyasetin yanlış olduğunu söylemeye başladılar. İnsan hakları, evrensel hukuk temelli yeni bir akım, sert laiklik taraftarlarıyla demokrasi tartışmasına girişti. Dine, dindarlara, dincilere karşı tutum konusundaki tartışma derinleştikçe, saflaşma da katılaştı.
Kazakistan: Astana nasıl Nur-Sultan oldu?
Çözülünceye kadar Sovyet egemenliği altında despotik rejimle yönetilen Türki ülkelerin çoğunun başına eski Komünist Partisi’nin polit-büro üyeleri geçtiler. Komünizm gitti ama diktatörlük kaldı. Nur-Sultan, 1990’dan beri seçimle Cumhurbaşkanı seçiliyordu.Nisan 1990’da yüzde 95 oyla Cumhurbaşkanı ilan edildi. Sonraki seçimlerde, hep yüzde 90’ların üzerinde oy aldı. Göstermelik seçimle geldi, başkent onun adını aldı, ama bir ayaklanmayla iktidardan gitti. Rejimi korumak içinse Rus birlikleri devreye girdi. Sonrasını hep birlikte izleyeceğiz.
Sabih Kanadoğlu 367’yi nasıl icat etti?
2007 yılında Ahmet Necdet Sezer’in görev süresi dolunca, Meclis’te Cumhurbaşkanlığı seçimine gidildi.1982 Anayasası, “İlk turda 2/3 sağlanamazsa ikinci turda yarı çoğunluk, o da olmazsa katılanların çoğunluğuyla Cumhurbaşkanı’nın seçilebileceğini” hükme bağlamıştı. Bu noktada emekli başsavcı Sabih Kanadoğlu ortaya çıktı, “Cumhurbaşkanlığı seçimi için Meclis'in üçte ikisinin katılımı olmadan toplantı açılamaz” tezini ortaya attı.
Sabih Kanadoğlu ve Kızıldere katliamı
Türkiye’de yargının en üst makamına gelmiş bir hukukçunun bir kontrgerilla operasyonuna tanık olması ilginç. Olayı aktarırkenki soğuk ve mesafeli yaklaşımı da dikkat çekici. Bir hukukçu olarak görevi oradakilerin canlı olarak adalete teslim edilmesini savunmak değil mi? 12 Mart askeri darbesi döneminde yaşananları, özellikle tanık olduğu Kızıldere katliamını sorgulaması gerekmez mi?
Yusuf Küpeli ve bir tarih…
Yusuf Küpeli’nin 77 yaşında İsveç’te öldüğünü haber alınca, arşivimdeki bu fotoğrafa baktım ve artık bir tarih olan 68 kuşağının önde gelen isimlerinden birinin daha eksildiğini idrak ettim. Yusuf, Harp Okulu öğrencisiyken, arka arkaya 22 Şubat 1962 ve 21 Mayıs 1963 darbe girişimlerine katıldığı gerekçesiyle suçlanmış ve yargılanmıştı.
Kılıçdaroğlu mu İmamoğlu mu?
Muhalefet içindeki belli kesimlerde, CHP’ye yakın ve kendisini solcu olarak tanımlayan bazı çevrelerde “Kılıçdaroğlu kazanamaz, o nedenle İmamoğlu olsun” tarzında bir yaklaşım egemen. Aslında bu yaklaşımın gerisinde bir yenilmişlik psikolojisinin etkisini görmek de mümkün. Sürekli yenilince, karşı tarafı yenilmez algılamaya başlayabilirsiniz. Bu hava toplum içinde pek görülmese de aydınlar arasında yaygın.
Leşker-i Rumi
Biz kışın Torosların öte yakasından, Orta Anadolu’dan çalışmaya gelen insanlara “Urumlu” derdik. “Urumlular geldi, Urumlular gitti.” Ben bu tanımın Rumlukla ilişkisi olduğunu yıllar sonra anlayacaktım. Şimdi Trakya tarafına ve ötesine Rumeli diyoruz. Halbuki Anadolu yüzlerce yıl doğusundaki topluluklar için 'Rumeli', 'Rum diyarı' olmuştu.
Çölde Altı Pencere
Suudi Arabistan, insan haklarının çokça ihlal edildiği bir ülke olarak ünlü. Muhalif gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın vahşice öldürülmesi, bu ülke yönetiminin acımasızlığını gözler önüne serdi. Şeriatla yönetildiği söylenen bir ülkeden söz ediyoruz… Kadınların en fazla baskı altında olduğu söylenen ülkeden… Sinemadaki değişimin arkasında, kadınların talepleri ve mücadeleleri önem taşıyor.
Şili’den umudun sesi
Boric, sol ittifakın devlet başkanı adayı olacağını açıkladığında, "Gençliğin bu ülkeyi değiştirmesinden korkmayın" demişti. 10 yıldır gelir dağılımı adaletsizliği ve yolsuzluklara karşı gösterilerle çalkalanan ülkeye, yeni bir sayfa açarak radikal bir değişim gerçekleştirme sözü verdi.
Yücel Sayman
“Çözüm sürecinde” akiller safına katıldık.… “Başörtüsüne özgürlük” dedik. Ölüm oruçları günleri. Komşuyduk. Gece yarısı gelen telefonla, aynı arabayla kendimizi Bayrampaşa Cezaevi'nde bulurduk. Yücel, etkili ve samimi bir demokrattı. Yakın tarihimizin önemli olaylarında ve dönüşümlerinde kah aktör kah tanıktı.
Arnavutluk’ta taşlanmıştık?
Çeşitli sloganlar atıyorlardı. Yanımdaki ekibe sordum “Ne diyorlar” diye, “Boşver, gereksiz şeyler söylüyorlar” diye geçiştirdiler. Maçın bitiminde, stadın yanına park ettiğimiz arabamıza giderken, bizim merkezden geldiğimizi fark ettiler. Bize bağırmaya başladılar. Telaşla arabaya bindik. Kalabalık önümüzü kesti. Biraz ilerleyince bu kez de taşlamaya giriştiler. Gazladık ve kaçtık.
Bu tecrübeye güveniyorum
Bu partilerin çoğu zaten merkezi devlet çizgisinin içinde veya çeperinde olan partiler. Devlet, değişik güçlerin bileşkesinden oluşan, toplumsal birikime bağlı olarak demokrasiye yaklaşan ya da uzaklaşan bir yapıdır. Dolayısıyla bu partiler de devlete yabancı değiller. Muhalefet partilerinin hepsinin görünen önceliği demokrasi, adalet ve parlamenter sisteme dönüş.
Dört Mevsim Mersin…
Mersin il merkezimizdir. Ülkemizin en çekici kentlerinden birisi haline geliyor. Portakal bahçelerinin koca apartmanlara dönüştüğü bir şehirden söz ediyoruz. İnşaat furyasının ardından toparlanmaya başladı. Sahil çevre düzenlemesiyle yaşanabilir, gezilebilir bir karakter kazandı. Çok sesli, çok kültürlü yapısı ona canlılık veriyor.
Hasan Fehmi Güneş
Bakanın ötesinde güçler, rollerini oynuyordu. Bir aşk skandalıyla tasfiye edilmişti ama o olayı patlatan gazetenin bunu bir habercilik faaliyeti olarak yaptığını söyleyemeyiz. Çalışkan ve cesur bir İçişleri Bakanı, darbe yoluna engel çıkarabilir, kontrgerillanın eylem planlarını bozabilirdi. Bu engel kaldırılmak istenmişti. Bir komploya kurban gittiği ortadaydı.
Bertie, Dublin ve sıradan bir yurttaş gibi…
31 yıl boyunca ülkenin en etkin siyasetçilerinden birisi olan Ahern, IRA’nın silah bırakmasında krizi başarıyla yönetmişti. İrlanda, dünyanın en zengin ülkelerinden. Wikipedia’daki bilgilere göre 2020 yılında kişi başına düşen gelir 84 bin dolar civarında. Bizim 6-7 bin dolarlarda olduğumuzu düşündüğümüzde, zenginliğin boyutu anlaşılabilir.
İrlanda’nın kaderini değiştiren siyasetçi: Bertie Ahern
'Hayırlı Cuma', IRA’nın silah bırakmasına giden sürecin başlangıcıdır. Çatışma alanlarının en zor meselesi ve hedefi silahların susmasıdır. İşte bu gibi belalı bir alanda çok sayıda riskleri göze alarak yürüten ve devamlılığını sağlayan isimdir Bertie. Bazen görüşmeler tamamen kopabilir.
Muhalefete akıl veren çok olur
Seçmen muhalefetin vaatlerine, onların yerine getirebilme yeteneğine bakacak. “Bu yükü kaldırabilir mi?” diye ölçüp biçecek. “İktidardayken, muhalefette söylediklerini unutur mu?” diye yoklamalar yapılacak. 7 parçayı bir araya getirmeye çalışan ve bu yönde epeyce ilerleme sağlayan partilerin her biri farklı beklentilere sahip değişik seçmen kitlelerine sesleniyor.
Neredesin Bolu?
Toplumun ekonomik sıkıntılar içinde kıvrandığı koşullarda, 'hedef sığınmacılar' diyerek kışkırtıcılık yapan bu siyasetçi, CHP’nin iç ve dışındaki radikal milliyetçiliği, yabancı düşmanlığını arkasına alabiliyor. Kendisinin 'öteki'ne yönelik ağır suçlayıcı ifadeleri, sosyal medyada, CHP tabanından çok, aşırı milliyetçi kesimleri heyecanlandırdı. Ağır ırkçı cümleler sosyal medyada Tanju Özcan lehine bol bol yaygınlaştırıldı.
Sayın İmamoğlu! Cem Mansur’u görevden alan kim?
"Bir buçuk ay kadar önce, daire başkanı makamındaki kişi, 2022 programı ve bütçesiyle ilgili konuşmamız gerekirken telefon ve maillerimi cevapsız bırakmaya başladı. İmamoğlu’ndan randevu istedim, hemen görüştük. Vizyonumuzu seçime kadar birlikte devam ettirme taahhüdünü kendisinden aldım. Orkestra kurulumuyla ilgili toplantıların benim liderliğimde başlaması için genel sekreter yardımcısı Şengül Altan Arslan’a talimat verdi."
Uygarlığın ölçüsü kaç metrekare?
Berlin’de, Paris’te, Dublin’de, Amsterdam’da kiralık daire bulmak eskiden de zordu, bugün daha da zor. Bunlara bakarak, Batılıların bizlerden daha gariban koşullarda yaşadığını düşünenler de yok değil. O zaman 'Uygarlık küçük daire mi demek?' sorusunu da sorabiliriz.
Helalleşmek, yüzleşmek, hesaplaşmak…
Devleti yöneten siyasi irade. Bu açıdan, Kılıçdaroğlu’nun hamlesi, bir 'uzun tarihin ele alınıp değerlendirilmesi' olarak okunabilir. Kılıçdaroğlu, helalleşmeyi siyasi bir özür olarak kabul ediyor. Olayın hukuki tarafının ise yargının, adaletin işi olduğunu söylüyor. 2005’te, dönemin Başbakanı Tayyip Erdoğan Diyarbakır’da, bölge halkından geçmişte yaşananlar adına, Dersim adına özür dilemişti.
Papa Francis Katolik dünyasını sarsıyor…
Hiçbir papanın yapamadığını yaptı, Katolik Kilisesi’ni yumuşattı daha sevimli bir hale getirdi. Küresel bir hayranlık kazandı. Vatikan Sarayı yerine iki odalı basit bir apartman dairesinde yaşamayı seçti. Geceleri korumasız olarak yoksul mahallelere giderek insanlarla ekmeklerini paylaştı.
Evlilik hakkında her şey
Avukat Arzu rolünde Gökçe Bahadır’la şarkıcı Melisa rolündeki Sinem Uslu’nun erkek şiddetine karşı dayanışması sahnesi, sanatla insan hakları arasındaki bağı gözler önüne seriyor. Dizilerimizin sanılanın ötesinde, toplumsal meseleleri de gündeme getirmede ustalaştıklarını gösteriyor.
Ahmet Kaya hüznü…
Linç edilmesine seyirci kaldık. Ahmet, vatan özlemiyle Paris’te yaşamını yitirdi.16 Kasım 2000 tarihinde onu kaybedince ah vah ettik ama iş işten geçmişti. Orhan Pamuk’la onun için, bir şeyler yapmamız gerektiğini konuşmuştuk. Ama geç kaldık. Ahmet’in yüreği, yaşadığı haksızlıkları kaldıramadı.
Komet’in resim yolculuğu…
Resim bir mal değil ki. Resim sanatçının yarattığı bir eser… Yüzyılların birikimi içinde gelişmiş, yeni şekillere bürünmüş… Resim eski medeniyetlerden günümüze gelen ve yaşayan önemli bir sanat dalı. Her şeye rağmen özgün ve karakteri olan bir çalışmaya imkan veriyor. Dikkat edersen benim sergimde seri üretim yok. Tablolar birbirini takip etmiyor. Ama tablolara baktığınızda Komet’in olduğunu anlarsınız.
Gençler ve Kadınlar: Muasır Medeniyet Seviyesi…
Türkiye seçimlere hazırlanıyor. Ülke ciddi bir siyaset krizinde. Ekonomi zorlanıyor. Toplumun geleceğe ilişkin endişeleri artıyor. Meselenin yalnızca bunlarla sınırlı olmadığını görebiliyoruz. Meclis'imiz yaşlı ve erkek. Yüzde 83’ü erkek olan TBMM’nin yaş ortalaması 50. Türkiye’nin yaş ortalaması ise 31. Siyaset yorgun. Ülkemiz nüfusunun yarısı kadın, büyük çoğunluğu genç.
Siyaset gençler ve kadınlarla ilerleyecek
Ülkemizdeki gerilimin arka planında da kısmen benzer bir ruh halinin olduğunu söyleyebiliriz. 20 yıl önce AK Parti iktidara talip olduğunda da toplum farklı insanlar tarafından yönetilmek istiyordu. AK Parti, bu ihtiyacı doğru saptayarak, toplumun desteğini kazandı. Bir kadro değişimine öncülük etti. Şimdi yeni bir dönemin eşiğindeyiz. 'İki taraf' da zorlanıyor.
Çiğdem Aydın’ı uğurlarken
Seçimlerde 24 olan kadın milletvekili sayısı ikiye katlanmış 48’e ulaşmıştı. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkmak konusu gündeme geldiğinde yine bu gelişmeye direnenlerin başında, 'önce kadınlar' diyen Çiğdem Aydın ve arkadaşları vardı. Çiğdem o zaman Serbestiyet’e yazdığı yazıda endişelerini şöyle dile getirmişti: “Biz kadınlar geçtiğimiz haftayı yine diken üstünde geçirdik.
Muhalefet ve tencere…
Siyaset bir toplum meselesidir. Partileri de iktidarı da asıl yönlendiren ve belirleyen temel dinamik, toplumdur. Meral Akşener, neden Kürtlere yönelik tutumunu değiştiriyor? Kemal Kılıçdaroğlu, neden “Suriye’deki askeri varlığı çekmeye hazır olalım” diyor? Neden “HDP çözüm için muhatabımızdır” diyor?
İYİ Parti senaryoları
Toplumdan aldığı sinyaller, İYİ Parti’yi daha kararlı bir muhalif güce dönüştürüyor. Son olarak da şöyle bir iddia dolaşımda: Anayasa Mahkemesi, muhalefetin itirazını dinleyerek, raflarda duran 'Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi' dosyasını raftan indirecek. Yapılan anayasa değişikliğini iptal edecek ve Türkiye kazasız-belasız yeniden 'parlamenter rejim'e dönecek.