Şenol Bali

Gülcan Kaçmaz Sayyiğit, Van’da cofrafya öğretmeniydi. 2016 yılında Eğitim-Sen üyesi olduğu için öğretmen eşiyle birlikte KHK’yla ihraç edildi. Geçimlerini sağlamak ve öğrencilerinden kopmamak için kırtasiye dükkânı açtı. 2019 yerel seçimlerinde HDP’den Edremit Belediye başkanlığına aday oldu ve seçimleri yüzde 54 oyla kazandı. Ama aday olmasında bir engel görmeyen YSK, KHK’lı olduğu gerekçesiyle mazbatasını vermedi. Sayyiğit şimdi Yeşil Sol Parti’den Van milletvekili adayı.

Kılıçdaroğlu, Van’da son 40 yılın en kalabalık CHP mitingini yaptı. Mitingde CHP’lilerin altı oklu flamaları ve Türk bayrakları ile yoğun katılım gösteren Yeşil Sol Partililerin parti flamaları birlikte sallandı. Üç kuşak milletvekilliği yapmış geniş bir aileden gelen Seracettin Bedirhanoğlu’nu aday gösteren CHP bir milletvekilliğini zorluyor, Buldan’ı liste başı yapan YSP’nin hedefi ise 8’de 8. AK Parti eski vekillerle gücünü korumaya çalışıyor. Anketlere göre Van’da Kılıçdaroğlu yüzde 70’in üstünde destek alacak.

Kılıçdaroğlu’nun bayram ziyaretinde sözlü ve fiili saldırıların meydana geldiği Adıyaman, bu olaylara karışanlar dışında bayramda yas tuttu, ölen yakınlarını andı. Kentin gündemi hala seçim değil, barınma sorunları. Tepkiler yüzünden yeni isimlerle seçime giren AK Parti’nin bu kez 4 milletvekili çıkarması zor gözüküyor. CHP ve Yeşil Sol Parti iddialı. Seçim sonucunu Adıyaman’dan göç edenlerin kaçının gelip oy kullanacağı belirleyecek.

14 milletvekili için bütün partilerin yarıştığı Urfa’da gündem ithal aday tartışması. Yeni Sol Parti Mardinli HDP eş genel başkanı Mithat Sancar ile AK Parti Yozgatlı Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ile yarışıyor. Aslen Urfa Hilvanlı olan CHP’nin birinci sıra adayı İstanbul milletvekili Mahmut Tanal, ithal aday eleştirilerini değerlendirdi: “Doğum yerim Hilvan Bahçecik köyü. Mahmut Tanal ihalecidir diyemiyorlar, Mahmut Tanal Urfa’nın sorunlarıyla ilgilenmedi diyemiyorlar tutturmuşlar Urfalı değil. Peki Bekir Bozdağ mı Urfalı? Bozdağ, buradaki fabrikayı, sanayiyi aldı Yozgat’a götürdü. Nemrudi politikalardan kurtulmak için kente tarih yazmaya gidiyoruz.”

Bingöl’ün AK Partili eski belediye başkanı Serdar Atalay, CHP listelerinden seçimlere girecek 24 Saadet Partili adaydan biri. 2009- 2014 yılları arasında kentte belediye başkanlığı yapan Atalay, Recep Tayyip Erdoğan döneminde de İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde Erdoğan’ın mesai arkadaşıydı. Atalay, Serbestiyet’e konuştu: “AK Parti güç kaybediyor, kopan seçmen, adaylığım nedeniyle Millet İttifakı’na yönelecek.”

Ağrı’da 14 Mayıs için birçok ihtimal var. Dört vekilin tamamını Yeşil Sol Parti alabilir. Yeşil Sol 2, AK Parti ve CHP birer vekil alabilir. Ya da Yeşil Sol 2, AK Parti 2 olabilir. Ağrı’da seçimlerin seyrini değiştirecek en önemli faktör il ve yurt dışına giden ve sayıları on binlerle ifade edilen genç Ağrılılar. Gidenlerin çoğu Yeşil Sol Parti’nin seçmenleri. O nedenle genç göçü en çok Yeşil Sol Parti’yi etkileyecek.

14 Mayıs'ta yapılacak milletvekili genel seçimleri için partiler milletvekili aday listelerini Yüksek Seçim Kurulu'na sundu. Geçmişte farklı siyasi partilerde siyaset yapmış bazı önemli isimler de bağımsız olarak seçim yarışına girmeyi tercih etti.

Siyasi partilerin genel merkezleri, seçime katılacakları seçim çevrelerine ait milletvekili aday listelerini en geç 9 Nisan’da saat 17:00’ye kadar teslim edecek. Güneydoğu illerinde aday adaylığı için siyasi partilere başvuru yapanların arasında ilginç isimler var.

2019 yılındaki yerel seçimlerde HDP listelerinden seçime giren Azadî Hareketi, Demokratik Bölgeler Partisi (DBP), İnsan ve Özgürlük Partisi, Kürdistan Demokrat Partisi (PDK) gibi Kürt partileri benzeri bir ittifakı 14 Mayıs seçimlerinde de sürdürmeyi planlıyor.

Zakira Hekmat, Afganistan'daki Taliban zulmünden kaçarak Kayseri'ye yerleşmiş bir doktor. Türkiye'de tıp okuyup doktor olduktan sonra Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği'ni (ARSA) kurdu. Bu yıl ABD Dışişleri Bakanlığı’nın dünya çapında 17 yıldır verdiği Uluslararası Cesur Kadınlar Ödülü’ne (IWOC) layık görüldü. Hekmat ile Suriye sınırında bir açıklama yapan Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun Afganların İran’a gönderileceği açıklamasını konuştuk: “Kılıçdaroğlu'nun Afgan mültecilere yönelik politikası, Erdoğan hükümetinin mevcut politikasından daha sert olamaz. Afgan mültecilerin Türkiye'den İran'a dönüşü ne mevcut hükümetin koşullarında ne de Kılıçdaroğlu'nun kazanması durumunda yasal olarak mümkün. Bunu İran asla kabul etmez.”

Kahramanmaraş depreminin ardından jeologların deprem tehlikesi için dikkat çektiği şehirlerden biri de Hakkari. Şehre giden tek yol olması, derin vadilerden geçen bu yolun da sık sık kayma, çökme ve kaya parçaların düşmesiyle kapanması Hakkarilileri endişelendiriyor

Adıyaman’ın Gölbaşı ilçesine bağlı 2 bin nüfuslu Harmanlı beldesi, 6 Şubat’taki depremlerden sonra adeta bir hayalet şehre döndü. Arama-kurtarma ekiplerinin gelmediği beldede depremin üzerinden günler geçmesine rağmen enkazların kaldırılmasına başlanamadı. Depremde yaralanan belediye başkanı, başkanlık binasının ilk katının çöktüğü beldede eli ve ayağı alçıda, gelen yardımları organize etmeye çalışıyor.

Elbistan’da karlı zeminde kurulan çadırlar depremzedeleri soğuktan korumaya yetmiyor. Bu yüzden ilçe halkı, sarsıntılar devam etse de risk alarak hasarlı evlerde kalıyor. Bir depremzede: “Bu soğukta çadırlarda yaşamak imkânsız. Ablam da hamile ve rahatsız, o da yapamaz. Mecburuz burada kalmaya.”

Kahramanmaraş’a 19 km uzaklıktaki yüz haneli Küpelikız köyünde sadece dört ev ayakta kaldı. Tekerlekli sandalyesi enkaz altında kalan bedensel engelli Musa Orum yakınlarının yardımıyla kurtarıldı. Musa Orum’un ağabeyi İbrahim Orum: “Artçı sarsıntılarda ve tuvalet ihtiyacı olduğunda taşımakta güçlük çekiyoruz. Bir tekerlekli sandalye ya da bir akülü sandalye rica ediyorum.” Aynı köyde yaşayan Seçil Çevrek: “Evimiz yıkıldı. Kocam çobandı, ayağının kesilme riski var. İki çocuğum öğrenci. Yeşil kartlı bir insanım. Hayırseverlerin desteğini bekliyoruz.”

Yeni Mahalle Cemevi’nin içinde çevre illerden gelen gönüllülerin desteğiyle bir aşevi ve yine gönüllü sağlıkçılardan oluşan basit bir ilk müdahale birimi kuruldu. Depremin ilk günü Batman’dan gelen gönüllü Faruk Yaşar: “Çok acil olarak odun sobası, odun, kömür, çadır ve battaniyeye ihtiyaç var. İnsanlar -5’lerde, -10’larda dışarıda yatmaya çalışıyor. Gıda olarak kuru bakliyat, yağ, çay, şekere ihtiyaç var. Daha sonra gelecek olabilir ama AFAD’ın, Kızılay’ın, devlet kurumlarının yardımı henüz buraya yetişmiş değil.”

Adıyaman’da evleri yıkılanların arasında Suriyeli El Adbullah ve El Ramadan aileleri de var. Atatürk Bulvarında kurdukları bir naylonun altına sığınan toplam 14 kişilik iki aile, sekiz yıl önce Suriye’de Deyrezor’da savaştan yıkılan evlerinin bu sefer de depremden yıkıldığını söylüyor.

Adıyaman’da ailesini enkaz altında kaybeden genç, valiliğin karşısındaki bir vince çıkıp “Devlet neredeydi?” diyerek intihara kalkıştı. Bir saat kadar vincin üzerinde kalan genç, ikna edilerek aşağı indirildi.

Adıyaman'da 23 kişinin yaşadığı Yenice ailesinin apartmanından sadece 7 kişi sağ olarak çıkartılabildi

Çanakkale'den Malatya'ya geldi, çalışmaların daha başlamadığı enkazın önünde 87 yaşındaki babaannesini bekliyor: "Hayatta mı, öldü mü bilmiyoruz. Buraya bir kepçe gelirse en azından naaşını almak istiyoruz."

Malatya’da bir baba, evinin enkazının altında kalan eşini ve 4 çocuğunu üç gündür evin önünde bekliyor: "Geldiler baktılar ama tercih etmediler. Çalışmalar bugün başladı", "Allah'tan ümidimizi kesmedik. Allah kimseye ciğer acısı vermesin."

HDP, Patnos Belediyesi’nin deprem bölgesine ulaştırmaya çalıştığı yardım aracına kaymakamlık tarafından el konulduğunu duyurdu. Yaşanan engellemeyi doğrulayan Patnos Belediyesi Eş Başkanı Müşerref Geçer, yardım gönderen belediyeleri hatırlatarak “Neden sadece biz engelleniyoruz” diye soruyor.

Diba Keskin, Van’ın Erciş ilçesinin ilk kadın belediye başkanıydı. Yerine kayyum atandı. Örgüt üyeliği suçlamasından 4 yıla yakın bir süre tutuklu kaldı. Keskin artık HDP İslam Masası eş sözcüsü: “Biz bu dönemde bölgedeki muhafazakâr kitlenin gemisini HDP limanına demirleyeceğine inanıyoruz. HDP bu insanların oyuna, desteğine talip. Çünkü bu kesim iktidarda yaşanan dini erozyonu gördü. Din adına toplumda yaratılan çürümenin farkına vardılar.”

Namaz molası talebi yerine getirilmeyen bir otobüs yolcusunun, durumu Twitter üzerinden kamuoyuna duyurmasından sonra başlayan tartışma sürüyor. Firmanın, açıklamasıyla tartışmayı daha da alevlendiren avukatı Tuncay Keserci Serbestiyet’e konuştu: “Laiklik vurgusuyla herkesin inanç özgürlüğüne işaret ettik… Zaten firma sahibi, firmanın yöneticileri veya ortakları mütedeyyin, inançlı insanlar. Kimsenin dinle namazla bir sorunu yok. Hatta firma sahibi yedi defa hacca gitmiş. Namaza karşı bir duruşu olabilir mi yani?”

İran üzerinden Türkiye’ye geçerken hayatını kaybeden mültecilerin gömüldüğü Türkiye’nin en büyük kimsesizler mezarlığı olan Van’daki Seyrantepe Mezarlığı her gün büyüyor. Mezarlıkta yatanlardan biri de Afganistan’dan ailesiyle gelip, Van’dan Türkiye’ye girdikten sonra Ankara’ya giderken bindikleri minibüsün kaza yapması sonucunda hayatını kaybeden dört buçuk yaşındaki Zehra. Zehra’nın annesi Nergiz Mühsini Van’da yaşıyor ve bulduğu işlerde çalışıyor. Kızına bir mezar taşı yaptırmak istediğini ve bunun için para biriktirdiğini söylüyor.

Van’ın Edremit ilçesinde “örgüte yardım etmek” iddiasıyla mahkemenin verdiği 2 yıl 1 ay hapis cezası sonrası eşi Hadi Özer ile beraber 9 Mayıs'ta tutuklanan 80 yaşındaki Makbule Özer, Adli Tıp Kurumu'nun raporunun ardından bugün (7 Eylül) tahliye edildi

Van’ın Çatak ilçesine bağlı Bahçıvan mezrası yöre halkı tarafından Gundê Mirovxwaran (İnsan Yiyen Köyü) olarak biliniyor. Anlatıya göre birkaç yüzyıl öncesine kadar köyde yamyamlar yaşıyormuş, ancak köye gelin gelen bir kadının ifşasıyla köyden kaçmışlar. Kimi anlatılara göreyse yamyamlar civardaki halk tarafından öldürülmüş. Köyün eski bir Ermeni yerleşkesi olması ve rivayetin bir parçasını mezrada yaşayanların Ezidi olduğu inancının oluşturması rivayetin sosyal kökleri hakkında işaretler taşıyor.

DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, Muş ve Ağrı’dan sonra Van’daydı: “Eğer bu ülkede ana dili hakkı hala tartışılıyorsa burada bir mesele var. Koskoca Türkiye’de, yılda ancak birkaç̧ Kürtçe öğretmeni atanıyorsa, Ülkenin Meclis’inde, ülkenin en çok konuşulan ikinci diline “bilinmeyen dil” muamelesi yapılıyorsa, bir mesele var yahu. Kürt vatandaşlarımızın yaşadığı şehirlerde, belediyelere kayyumlar atanıyorsa, burada bir mesele var. Türkiye dönüp dolaşıp hala bugün parti kapatmak gibi bir ilkelliği tartışabiliyorsa burada bir mesele var. Eğer bu ülkede, çocukların oyun oynadığı alanlarda, panzerler geziyorsa, burada bir mesele var demektir. Eğer Ceylanlar, Uğurlar ölüyorsa burada bir mesele var. Van’da, iki masum vatandaşımız, hayvanlarını otlatırken gözaltına alınıp, terörist muamelesi yapılıp ve işkence sonucu biri vefat ediyor diğeri sakat kalıyorsa ortada bir mesele vardır.”

İranlı turistler Van’a akın etmeye devam ediyor. Vanlılar ekonomik sıkıntılarının had safhada olduğu şu günlerde İranlıların şehirdeki varlığını ‘can suyu’ olarak tarif ederken, İranlılar Van’ı özgürce eğlenip alışveriş yaptıkları bir ‘vaha’ olarak görüyor. Muhafazakâr kimliği ile bilinen kentte İran İslam Cumhuriyeti’nden gelen turistler aracılığıyla gerçekleşen sekülerleşmeyi hissetmemek mümkün değil.

Aşırı buharlaşma bölgedeki baraj, akarsu ve su kaynaklarının yanı sıra Van Gölü’nün seviyesinde de büyük düşüş yaşanmasına neden oldu. Türkiye'nin en büyük gölü olan Van Gölü'nde yer yer 3 kilometreye varan çekilmeler gözlemleniyor. Van Çev-Der Başkanı Kalçık: “Yılın sonunda ciddi bir kar ve yağmur yağışı oldu. Yağışların bu kuraklığı dengelediğini düşündük ve Van Gölü kurtuldu diye sevindik. Maalesef öyle olmadı, Ağustos ayına yeni girdiğimiz şu günlerde çekilmeler had safhaya ulaştı.”

Van’ın Başkale ilçesine bağlı Kiratî mahallesinde karakola yakın bir alanda önceden yerleştirilmiş bir patlayıcının infilak etmesi sonucu bölgede koyun otlatan 15 yaşındaki H.E. ağır yaralandı. Beyin ve göğüs ameliyatı geçiren ve halen yoğun bakımda olan H.E.’nin hayati riski devam ediyor. Serbestiyet’e konuşan H.E.’nin yakınları, ambulansın geç gelmesinden şikâyetçi. Konuyu Meclis’e taşıyan ve soru önergesi veren HDP Van Milletvekili Muazzez Orhan da yaralı çocuğa karakoldaki kişilerin neden yardım etmediğini ve ambulansın neden o kadar geciktiğini sordu.