ANALİZLER

Seçime katılım oranları Bingöl’de 12.5, Diyarbakır’da 11.3, Van’da 11, Muş’ta 9.9, Batman’da 8.9, Siirt ve Bitlis’te 7.9, Mardin’de 7.5 düştü. Diyarbakır, Van, Batman, Muş, Ağrı’da yüzde 70’in altına düşen katılım Bingöl’de yüzde 59,6 oldu. AK Parti, seçime katılımın düştüğü Kürt illerinde eridi. AK Parti’nin oy kaybı; Ağrı’da 21.9, Diyarbakır’da 14.2, Şırnak’ta 14.1, Van’da 13.4, Mardin’de 10.7, Batman’da ise 16,2 oldu. Katılımın yüzde 5 puan, AK Parti’nin oylarının ise yüzde 14,1 gerilediği Şırnak’ta AK Parti 2 bin 500 farkla, katılımın yüzde 7,2 düştüğü, Cumhur İttifakı’nın oyunu 10,4 puan arttırdığı Kars’ta MHP 3 bin 220 oy farkla kazandı. DEM Parti’ye göre il dışından gelerek oy kullanan polis ve asker sayısı Şırnak’ta 6 bin 541, Kars’ta 3 bin 842.

Halil Berktay: "Öncelikle Aydınlanmanın, Fransız Devriminin, Bolşevik Devriminin ve Sovyetler Birliği’nin dalgaları vurdu Türkiye’ye. Onları Kemalist Devrim, Faşizmin ve Nazizmin yükselişi, İspanya İç Savaşı, Yunanistan İç Savaşı, Soğuk Savaş, millî kurtuluş mücadeleleri (Kongo, Cezayir, Angola, Mozambik) izledi. En çok da Vietnam ve Küba damgalarını vurdu 1960’lar ve 70’lere. Bunlar büyük dâvâlarıydı solun, 19. ve 20. yüzyıllar boyunca üstüste binen. Sovyetlerin çöküşü bir bakıma hepsinin tarihe karışmasını simgeledi. Nostaljiyle yaşanmaz. Ne demiş Mevlânâ: Şimdi yeni şeyler söylemek lâzım."

Datailor Veri Analiz Genel Koordinatörü Ahmet Turan Han, 31 Mart’ın rakamlarını Serbestiyet için analiz etti: “%78,6'da kalan katılım son 10 yıllık seçim ortalamasının(%84,4) anlamlı şekilde altında. AK Parti ağırlıklı bölgelerde katılım %7,83 oranında düşerken, CHP ağırlık bölgelerde katılım oranındaki düşüş %1,92'de kalıyor. AK Parti seçmeninin “şer ekseni” olarak görmediği partilere veya adaylara yöneldiğini görüyoruz. CHP’ye yönelim ise çok daha kısıtlı. Ayrışan tek isim yüzde 20 ile Mansur Yavaş. 2019 seçimlerinden bugüne 4 milyon 300 bin, 2023 seçimlerden bugüne 800 bin yeni seçmen vardı. Yeni seçmen tercihleri incelediğinde CHP’ye sempati %50'lere yaklaşırken, AK Parti’ye yaklaşım %22 civarında seyrediyor.

Oral Çalışlar, 31 Mart seçim sonuçlarını Serbestiyet için analiz etti: "Bu seçim, tamamlanmamış 14 Mayıs seçimidir", "Artık toplum mühendisliği iflas etti. Kemalistlerin de muhafazakarların da toplum mühendisliği başarısız oldu."

AK Parti’nin İBB adayı Murat Kurum, 2019’daki Binali Yıldırım’ın aldığı oyun 9 puan gerisine düştü. AK Parti, İstanbul’da Şişli hariç tüm ilçelerde oy kaybetti. Oy kaybı 12 ilçede yüzde 10’un üzerine çıktı. En çok oy kaybı ise AK Parti’nin kaleleri olarak görülen üç ilçede yaşandı: Sultanbeyli’de yüzde 16.7, Arnavutköy’de 15.9, Esenler’de 15. Türkiye’nin diğer yerlerinde olduğu gibi seçime katılım oranının düştüğü yerlerde AK Parti oyları gerilerken CHP oylarında yükseliş veya küçük düşüşler yaşandı, 2019’a katılmayan YRP birçok ilçede yüzde 2-6 arası oylara ulaştı.