Mustafa Ali Aykol

Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Çokgezen: “İktisatta fahiş fiyat diye bir şey yok, bana ucuz gelen sana pahalı gelebilir”, “Ekonomi kötü yönetiliyor, enflasyon sorunu var ve insanların satın alım gücü düşüyor. Bunun sonucunda insanlara her şey pahalı gelmeye başlıyor”, “Enflasyonun suçlusu marketler, kafeler, restoranlar değil. Parayı kim basıyorsa o”, “Parasal kâr, kâr değildir. Enflasyonist ortamın yarattığı belirsizlik sebebiyle satıcı riske girmek istemiyor ama bu fırsatçılık olarak adlandırılıyor”, “İki yanlış bir doğru etmez. İktidarın ekonomideki yanlışları, muhalefetin Kent Lokantası gibi yerler açmasını meşrulaştırmaz.”

DEVA Partisi Eğitim Politikaları Başkanı Mustafa Ergen ‘üniversiteleri halka açma’ vaadinden İstanbul Üniversitesi’nde kısa süre uygulanan açık kapı politikasına, ABD’deki üniversite eylemlerinden değişen müfredata kadar Serbestiyet’in bir dizi sorusunu cevapladı: “Müfredat değişti fakat yükseköğretimden ve yurt içi ve yurt dışı istihdam piyasasından bağımsız ilköğretimin olmaması gerekir. Yükseköğretim süreci ilköğretim sürecine doğru difüze etmeli. (…) MEB ve YÖK’ün kendinden bağımsız çalışması bu sürecin doğru çalışmasını engelleyen bir nokta, özerk üniversitelerle beraber üniversitelerin etraflarındaki ilköğretim ile iletişimi önemli.”

20 yaşındaki Filistinli Nabeel Hasan, yanındaki iki arkadaşıyla birlikte 29 Mayıs 2023’te para çekmek için gittiği bir döviz bürosunda yaşadığı tartışmanın ardından gözaltına alınıp “yağma” suçlamasıyla tutuklandı. 31 Mayıs’ta Maltepe Cezaevi’ne gönderilen Hasan ve iki arkadaşı burada infaz memurları tarafından işkence ve şiddete maruz kaldı. Nabeel Hasan sadece 5 gün sonra cezaevinde hayatını kaybetti. Mahkeme, Hasan’ın vefatından bir gün sonra üç gencin tahliyesine karar verdi. Karara rağmen diğer iki genç Tuzla Geri Gönderme Merkezi’ne sevk edilerek Hasan’ın ölümü ile ilgili beyanda bulunmaları engellendi. Filistinli gencin ailesi Erdoğan’a mektup yazarak yardım istedi.

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Kaya, Türkiye ile Irak arasında imzalanan Kalkınma Yolu Projesi’ni Serbestiyet’e değerlendirdi: “Kürdistan Bölgesel Yönetimi kendilerinin by-pass edileceğine inanıyor”, “Böyle bir yol yapacaksanız, o yolun ticari varlığından daha önemli olan o yolun sürdürülebilir güvenliğinin sağlanmasıdır”, “Bu yolun salahiyeti için Türkiye’nin dış politikada da iç politikayı hedefleyen adımlardan uzaklaşması gerekiyor.”

Ankara Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Betül Doğan Akkaş: “Bağdat’ta her yerde Şii liderlerin fotoğrafları var. Çok bariz bir İran etkisi var. Ama bağımsız bir Irak kimliği de var ve belki de önümüzdeki yıllarda asıl inşa edilecek şey İran’dan bağımsız bir Irak Şii kültürü. Bunu yapabilirse Irak daha özgür bir bölgesel aktör olacak ama yapamazsa İran’ın uydusu olarak kalacak. O yüzden Türkiye gibi bir bölge aktörü ama aynı zamanda mezhebi açıdan ılımlı bir dile sahip devletle ilişkileri İran’ın rolünü bu noktada yumuşatabilir. Körfez ülkelerinin de tam olarak bu nedenle Türkiye’nin bu rolüne sıcak baktığını söyleyebiliriz. Türkiye bu noktada olumlu aktör olarak öne çıkıyor.”

Arap-İsrail savaşına jet pilotu olarak katıldı. 1987’de SSCB ile uzaya çıktığında ondan “Arapların Armstrong’u” diye bahsedildi. Milli kahraman ilan edildi ama Hafız Esad bu aşırı şöhretten çok hoşlanmadı. Uzay çalışmaları engellendi, evinde sessizliğe itildi. 2011’de oğul Esad’a karşı isyana katılan ilk generaller arasında yer aldı. Göç ettiği ve 12 yıl yaşadığı Türkiye’de 2024’e kadar uzaya gitmiş tek insandı. Ama yine görmezden gelindi, üniversitelerde ders vermesi bürokratik engellere takıldı. Bir dönem il il dolaşıp gençlere konferanslar verdi. Ve Gaziantep’te tedavi gördüğü hastanede hayata gözlerini yumdu. Suriye topraklarına gömülmek istediği için Azez’de binlerce kişi tarafından son yolculuğuna uğurlandı. İstanbul’daki giyabi cenazesine de binlerce Suriyeli katılırken, Türkiye’de pek çok kişi adını öldüğünde duydu. “Uzaydan bakınca ülkeler arasında sınırlar görülmüyor” demişti ama dünyaya veda ederken sınırlar hala çok önemliydi.

Tarih her konuda ve her zaman tekerrür etmese de bazı zamanlar bazı konularda ilginç bir şekilde tekerrür edebiliyor. II. Abdülhamit’in 1908’de 2. Meşrutiyet’in ilanından 6 ay sonra Yıldız Sarayı’nda tüm mebuslara verdiği yemek ve burada yaptığı konuşma ile Erdoğan’ın 14-28 Mayıs’tan sonra muhalefete ve topluma yönelik izlediği ‘yumuşama’ siyaseti arasındaki benzerlikler gibi.

31 Mart yerel seçimlerinin ardından belediye başkanlığına seçilen CHP’li Bursa, Kilis, İYİ Partili Nevşehir belediyelerinin ilk icraatı şehirdeki dükkanlardaki Arapça yazıları söküp, ceza yazmak oldu. Suriyeli insan hakları aktivisti Taha Elgazi: “Suriyeli esnaftan vergi alıp onun hakkını korumayan devlet yöneticilerinin sessiz kalması ırkçılık yapan belediye yöneticilerinin önünü açıyor”, Ufuk Uras: “İngilizce, İspanyolca tabelalara değil de Arapça tabelaya sinirlenmek bir suçüstü halidir”, Bekir Berat Özipek: “CHP on yıllardır kendisine oy veren Alevi Arap vatandaşlardan, Nusayrilerden de utanmıyor; onları rencide edeceği kaygısını da taşımıyor.”

31 Mart yerel seçimlerinde CHP’nin birinci, AK Parti’nin de ikinci parti çıkmasının ardından muhalefette Cumhurbaşkanı Erdoğan’a karşı üslup değişikliğine gidildi. Özgür Özel: “Bayramda Sayın Erdoğan’ı arayacağım”, Ekrem İmamoğlu: “Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan, sizinle konuşmaya hazırım." Van’daki mazbata krizinde de Selahattin Demirtaş ve Leyla Zana mazbatanın Abdullah Zeydan’a verilmesi için “Sayın Erdoğan” diyerek iktidara çağrı yaptı. Abdullah Zeydan: “Demirtaş Sayın Erdoğan’ı muhatap alarak bu olaya müdahil oldu ve Sayın Erdoğan üzerinde etkisi olduğuna inanıyorum.”

AK Parti'nin itiraz ettiği Gaziosmanpaşa'da oy sayımı devam ediyor, Beykoz'da İl Seçim Kurulu'nun yeniden sayım kararını YSK iptal etti. CHP'nin oyların yeniden sayılması için başvuru yaptığı Zeytinburnu ve Fatih'te bu talep reddedildi. Arnavutköy, Ümraniye, Pendik ve Bahçelievler için ise bugün karar verilmesi bekleniyor.

16 Kasım 2021’de İzmir’de uyurken öldürülen 1’i çocuk 3 Suriyeli’nin katili Kemal Korukmaz, 3 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Tüm dava sürecini izleyen Taha Elgazi kararı Serbestiyet’e değerlendirdi: “Türkiye’de idam olmadığı için 3 kez ağırlaştırılmış müebbet cezası iyi bir karar olarak karşılandı”, “Suç sonunda bir nefret suçu. Katilin cinayeti işlemeden önce söyledikleri var, tanıklar var. Üç Suriyelinin uyurken öldürülmesini bir adi cinayet olarak görmek adaletin bir parçasını eksiltiyor. Nefret saikine bağlanmak istenmiyor çünkü diğer davalarda da emsal olabilir.”

Mehmet Şimşek ve ekibinin “rasyonel politikalara dönüş” politikası 31 Mart baskısı altında. Anketlerde ekonomiden şikayetlerin AK Parti’nin oy kaybına neden olduğu görülüyor. Erdoğan, emeklilerin maaş talebiyle ekonomik program arasında kaldı. Fitch’in kredi notu yükseltmesi haberine rağmen dövizde yaşanan yukarı yönlü hareketi bastırmak için Merkez Bankası son üç haftada 8 milyar dolar sattı. Peki ekonomide rasyonel politikalar seçim baskısına dayanacak mı yoksa irrasyonel politikalara mı dönülüyor? Uzmanların görüşlerini derledik.

Batman’da DEM Parti içerisinde bir süredir devam eden tartışmada yeni bir gelişme yaşandı: Ön seçimlerde oyların yüzde 80’ini alan fakat partinin ‘kadın kotası’ gerekçe gösterilerek resmi aday yapılmayarak eş başkan adayı gösterilen Mehdi Öztüzün, HÜDA PAR adayı Serkan Ramanlı ile tribünde çekilen fotoğrafı üzerinden yaşanan tartışmanın ardından partiden ihraç edildi. Serbestiyet’e konuşan Öztüzün: “Nereden ihraç ettiler anlamadım. Ben zaten parti üyesi değildim, memurluktan geliyorum. Savunma da almadılar. Söylediklerime de cevap veremediler.”

Saadet Partisi’nin Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Başkan Adayı, Şeyh Said’in torunu, avukat Muhammed Sabır Fırat: “Biz iktidar partisinin adayı gibi ‘Kayyum politikasını çok benimsemiyorum’ demiyoruz, biz kayyum politikasına tamamen karşıyız. Çünkü kayyum politikası ne insani, ne ahlaki, ne İslami ne de demokratik.”, “Eğer sen Diyarbakır ortasında ‘Ser seran ser çawan’ diyebiliyorsan aynısını TBMM’de de, Ankara’da da diyebilmen gerekir.”, “Gençlerin çoğu Kürtçe konuşmuyor, Kürtçe yazamıyor.”, “CHP Afyon adayının yaptığı açıklama tam anlamıyla bir ırkçılık. Tedavi görmesi gerekir”.

HÜDA PAR Sözcüsü ve Batman belediye başkan adayı Serkan Ramanlı ile Batman’da bir gün geçirdik: “14 Mayıs’ta AK Parti her yerde oyunu düşürürken Batman’da hem oyunu hem vekil sayısını artırdı. Ama yerel seçimlerde ittifak istemedi”, “Biz Ankara kayyumuna da, Kandil kayyumuna da karşıyız. Halkın özgür iradesiyle seçtiği kişilerin bu şehri yönetmesini istiyoruz.” “Mehdi Öztüzün sevdiğimiz, saydığımız, değer verdiğimiz bir ağabeyimiz. Tribünde çekilen fotoğraf birileri tarafından rahatsızlık yaratsa da Batman halkı bundan çok memnun kaldı, devamını bekliyor.”, “Kürt sorununu çözmek için iktidarın bir muhataba ihtiyacı yok ama ille de muhatap isterlerse bu kez tek bir örgütle masaya oturmamalılar.”

DEM Parti’den yeniden Mardin Büyükşehir Belediye Başkan Adayı olan Ahmet Türk’ün seçim çalışmalarının bir gününü Mardin’de izledik. Tecrübeli siyasetçi güncel tartışmaları Serbestiyet’e değerlendirdi: “CHP’li Burcu Köksal’ın açıklaması Kürtleri CHP’ye karşı güvensiz hale getirdi. Özel ve İmamoğlu bu açıklamayı düzeltmek ve karşı çıkmak konusunda sorumlu hareket ettiler.” “Kayyumlar belediyeleri bir karakola döndürdü. Kapıda polis bekliyor, kimseyi içeri sokmuyor. Kayyum politikasının artık devam etmeyeceğini düşünüyorum çünkü AK Partili seçmenlerden bile büyük tepki var”, “Şu anki şartlar altında iktidardan Kürt sorununun çözümü adına bir adım beklemiyorum. Ama zaman içerisinde bence herkes bunun çözülmesi gerektiğini görecek.”

DEM Parti Eş Genel Başkanı Tülay Hatimoğulları bugün Mardin Midyat'ta partisinin seçim çalışmalarına katıldı. DEM Parti Mardin Eş Başkan Adayı Ahmet Türk ile katıldığı bir dernek ziyaretinde konuşan Hatimoğulları: “Meclis’te anadil gününde konuşurken mikrofonu kesiyorlar, buraya gelince seçim propagandası olsun diye Kürtçeyi sahipleniyorlar.”

AK Parti Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Mehmet Halis Bilden: “Kayyum sistemi benim çok benimsediğim bir sistem ve yöntem değil. Ben seçimde aday oldum ve bu yarışta birinci parti olarak çıkarak Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı olmak istiyorum”, “Ben şu anda Türkçe ve Kürtçe seçim kampanyası yapıyorum. AK Parti’den önce bunu yapsaydım bunun cezası bir yıl hapisti”, “25 yıldır bu kente hizmet gelmedi. Bu kent sahipsiz. Bu kenti kurtarmamız gerekir”

Ön seçimde yüzde 80 oy almasına rağmen kadın kotası yüzünden resmi aday yapılmayan, tepkiler üzerine örgüte yakın çevreler tarafından “özel savaş”la suçlanan, son olarak da Batman Petrolspor maçını HÜDA PAR Batman adayı Serkan Ramanlı ile yan yana izlediği için hakkında “inceleme başlatıldığı” duyurulan DEM Parti Batman adayı Mehdi Öztüzün, DEM Parti Batman İl Örgütü’nün resmi hesabından kendisiyle ilgili yapılan paylaşımı alıntılayarak sordu: “Halkı bilgilendirmeleri gerekir. Açıklama yapılmayacaksa ben açıklama yapmak zorundayım.”

İsrail ile ticaret yapan şirketlere karşı yaptıkları eylemlerle konuşulan Filistin İçin Bin Genç Hareketi’nden Ahmet Furkan Polatkan ve Bahar Ari, amaçlarını ve yapacaklarını Serbestiyet’e anlattı: “Filistin konusu kimsenin tekelinde değil. Suya sabuna dokunmak istedik. Bizim laik sermaye, Müslüman sermaye gibi bir ayrımımız yok. Kim İsrail ile ticareti sürdürüyorsa onunla kavga ediyoruz. İlk başladığımızda MÜSİAD'ın içinden, orada çalışan kişiler 'Burada kirli bir şeyler dönüyor' diyorlardı bize. MÜSİAD'ın kesinlikle İsrail ile ticareti var ve sürüyor. İçeride 'Biz Müslümanız, dua ederiz, yardım yollarız' derken dışarıda da 'Biz Filistin ile ticaret yapıyoruz' diyorlar.”

Cumhuriyet Halk Partisi’nin Arnavutköy belediye başkan adayı Tekin Aras bir imam hatip lisesi mezunu. 36 yaşında olan ve bir dönem İstanbul Büyükşehir Belediyesi Mezarlık Dairesi Başkanlığı'nda cenaze imamı olarak görev yapan Aras’ın seçim kampanyasında kullandığı slogan ise “Bir oy imama, bir oy İmamoğlu’na.”

beIN Medya ve Saran Medya’nın girdiği Süper Lig ihalesi yine sonuçlanmadı. beIN Medya ihalenin şartnamasinde yer alan döviz cinsinden teklif vermeyi reddetti, Saran Medya’nın teklifi ise hem döviz üzerinden hem de beIN’in teklifinden yüksek olmasına rağmen TFF tarafından kabul edilmedi. TFF yayın ihalesini bir kez daha iptal etti. Saran Medya: “Bugün gerçekleşen “iptal” daha önce de olduğu gibi, Türk futbolunu esir almış olan mevcut yayıncı ile devam etmenin kılıfıdır. (…) Grubumuz oynanan bu ihale tiyatrosunun dekoru olmayı daha fazla kabul etmeyecektir.”

Sakarya’nın Cittaslow (Sakin Şehir) ünvanlı küçük ve tarihi Taraklı ilçesi, 31 Mart’ta kıyasıya bir seçim rekabetine hazırlanıyor. 3 dönem belediye başkanlığı yaptıktan sonra 2019’da AK Parti’nin ilçede MHP adayını destekleme kararının ardından görevi bırakan Tacettin Özkaraman, ilçede AK Parti’nin yine mevcut MHP adayını destekleme kararı alması üzerine seçime bağımsız aday olarak katılma kararı aldı.

12 Şubat akşamı Başakşehir’deki İbn Haldun Üniversitesi’nin önünde otomobil çarpması sonucu hayatını kaybeden Zeynep Cilan’ın arkadaşları Serbestiyet’e anlattı: “Biz olay yerine gittiğimizde polisler gelmişti ama ilgisizlerdi.”, “Ambulans hastane çok yakın olmasına rağmen çok geç geldi.”, “Zeynep kazanın etkisiyle metrelerce sürüklenmişti.” “Yolun aydınlatılması ve hız sınırını düşürücü önlemler alınması için defalarca talepte bulunduk.” Arkadaşları, Zeynep Cilan’ın yeterince aydınlatma olmayan yoldan koşarak karşıya geçmeye çalışırken otobüs durağının ağaçlı olması sebebiyle yokuş aşağı gelen aracı görmemiş olabileceğini düşünüyor.

Emekli büyükelçi Selim Kuneralp, Rus muhalif Aleksey Navalny’nin cezaevinde ‘ölmesini’ ve Türkiye’deki Rusya algısını Serbestiyet’e değerlendirdi: “Bazı çevrelerde, özellikle muhalif geçinen, sol geçinen basında sanki Rusya hala sosyalist bir ülkeymiş gibi bu konulara hiç girmek istemiyor. Navalny’i de o yüzden yok farz ediyorlar. Rusya’ya karşı Batı ile birlikte bizim de gardımızı yükseltmemiz lazım. Bunun ilk örneklerini vermeye başladık. Medyaya bu da çok yansımıyor ama çok ilginç bir şekilde Almanya’nın önderliğinde Yunanistan ile birlikte bir ortak füze üretimi projesine imza attık. Bunun hedefi ancak Rusya olabilir. Bir taraftan S-400’leri almıştık ama bir taraftan bunu yapıyoruz… Tekrar bir Batı’ya dönüş var gibi gözüküyor ama bunun reklamı çok fazla yapılmak istenmiyor.

31 Mart 2024 yerel seçimlerine bir buçuk aydan kısa bir süre kaldı. Birçok il ve ilçede adaylar belirlendi ve kampanyalar başladı. Fakat daha yeni ve heyecanlı bir seçimden çıkan Türkiye’de partiler ve adaylar heyecanlı olsa da seçmen ilgisiz görünüyor. Araştırmacılara sorduk. Ulaş Tol: “2019’da bile oran yüzde 81’di. Bunun altına düşebilir. Bu ilgisizliğin en önemli sebebi politik yeterlilik kaybı. Yani insanlar siyasete etki edebilme duygularını yitirdiler.”, Roj Girasun: “2015’den beri Kürt seçmenlerde katılım oranı düşüyor, bu seçimde bu artabilir. Başak Demirtaş meselesi de bir etken olabilir.”

Genç MÜSİAD’ın Şişli’de düzenlediği ve çok sayıda işadamının konuşmacı olarak katıldığı kongre ‘Filistin İçin Bin Genç’ platformu tarafından MÜSİAD üyesi şirketlerin İsrail ile ticareti sürdürdüğü gerekçesiyle protesto edildi. Etkinliğin gerçekleştiği otel salonunda bazı gençler ‘protesto edebileceği ihtimaline’ karşı gerekçe gösterilmeden salondan çıkartıldı. Kongre başlarken Kuran’dan ‘Yahudilerin zulmü’nü konu alan ayetler okundu. MÜSİAD Genel Başkanı Mahmut Asmalı: “MÜSİAD’ı karalama yönünde birtakım çabalar var”, “Filistin’de Yahudi işgali altında yaşayan 10 bin Filistinli kardeşimiz var. Oradaki bütün yardım gemileri İsrail kontrolü altında bölgeye girebiliyor. Dolayısıyla oraya yapılan her ihracat Yahudi işadamları ile yapılıyor anlamına gelmez.”

DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve Balıkesir Milletvekili Burak Dalgın: “Türkiye’de de Dünya’da da demokrasinin, hukuk devletinin temeli orta sınıftır. Hükümet oradan yeteri kadar oy alamadığını düşündüğü için buraya tamamen bir savaş açmış durumda”, “Ekonominin kötü olmasının tek başına iktidarı değiştirmediğini 2023 seçimlerinde gördük. Fakat o günden bu yana ‘hissedilen’ ekonomik sorunlar çok daha arttı. 31 Mart’ta halk iktidara sarı kart gösterebilir.”

CHP’nin Çiğli adayı Uygar Yıldırım, çektiği videoda tarif ettiği başkan adayı gibi gitar ve bağlama çalıp şarkı söylüyor. İzmir Malatyalılar Derneği Başkanı. Kurultay’da Kılıçdaroğlu’nu destekleyen Çiğli Belediye Başkanı’na karşı Özgür Özel’i destekleyen Yıldırım, Malatyalı Veli Ağbaba’nın adayı olmakla suçlanıyor. Adaylığına karşı CHP Çiğli İlçe Başkanlığı önünde toplanan partililer “İthal aday istemiyoruz” ve Ağbaba elini Çiğli’den çek” sloganları attı. “Benim için Tik-Tok adayı da diyorlar. Tik-Tok nedir, bilmiyorum.”

Rawest Araştırma’nın 9-12 Ocak tarihlerinde 1002 kişiyle görüşerek yaptığı araştırmaya göre İstanbul’daki DEM Partisi seçmeninin üçte ikisi partilerinin İBB için aday göstermesini istiyor. En çok istenen aday ise şu anda tutuklu olan eski HDP Eş Genel Başkanı Selahaddin Demirtaş’ın eşi Başak Demirtaş. Araştırma sonuçlarıyla ilgili Serbestiyet’in sorularını yanıtlayan Rawest Araştırma Müdürü Roj Girasun: “Başak Demirtaş DEM Parti oylarının tamamının yanı sıra İmamoğlu’ndan rahatsız CHP’lilerin oylarını da alabilir”