Mustafa Ali Aykol

Selahattin Demirtaş’ın Twitter’dan yaptığı "Yürü Emek ve Özgürlük İttifakı! Yürü Sosyalist Güç Birliği! Yürü Millet İttifakı! Yürü Bay Kemal! Yan yana yürüyün. Birleştirin, barıştırın ve yeniden inşa edelim, yıkılan bu ülkeyi. Başka çaremiz yok, başaracağız" açıklamasını akademisyenler Mesut Yeğen ve Vahap Coşkun’a sorduk. Yeğen: “Deprem sonrası muhalefetin birleşme imkânına dikkat çekti”, Coşkun: “Kılıçdaroğlu’nun elini güçlendirdi, HDP’nin elini zayıflattı.”

“Kılıçdaroğlu afet karşısında başından itibaren çok sert bir şekilde meselenin yıkım tarafına, suç tarafına yüklenmeye karar verdi. Bunun yanlış olmadığını düşünüyorum ama yeterli değil. Bu stratejinin, özellikle AK Parti'nin geliştirmeye çalıştığı stratejiyi ve toplumun yakında geleceği duyguyu da dikkate alarak diriliş, yeniden kurma, yeniden yapabilme, bunu yapabilecek güçte olduğunu ortaya koyma, bu anlamda devleti güçlü kılma iddiasını dile getirme gibi söylemsel bazı hamlelere ihtiyacı var.”

Bisiklet ve scooter gibi mikromobilite araçları, deprem sonrasında yolların kapanması durumunda hayati yardım malzemelerini ihtiyaç sahiplerine ulaştırmada büyük öneme sahip. 6 Şubat depremlerinin ardından bölgeye giden gönüllü bisiklet ekipleri bunu bir kez daha gösterdi. Türkiye’nin ilk mikromobilite şirketi olan ve altı aydır mikromobilite araçlarının afet sonrasında kullanımına dair bir proje çalışması yürüten Yapıdrom Mobility Genel Müdür Yardımcısı Ersoy Soyer’le konuştuk.

Türkiye’nin güneydoğusunda meydana gelen depremler, büyük bir deprem riski taşıyan İstanbul’da emlak piyasasını hareketlendirdi. Deprem bölgesinden eşyalarını almadan İstanbul’a gelenlerin talebiyle eşyalı ev fiyatları arttı, aynı şekilde depreme dayanıklı yeni binalarda da fiyat artışları var. Pek çok kişi ise evinin taramasını ve kentsel dönüşüm sürecini hızlandırdı ama orada da büyük sorunlar var. Gayrimenkul uzmanı ve TÜGEM üyesi Ufuk Keskinkılıç ile konuştuk.

Hatay’ın Erzin ilçesinde depremde yıkım olmaması üzerine Erzin’in 3,5 yıllık belediye başkanı Ökkeş Elmasoğlu, ‘Hiçbir kaçak yapıya izin vermemiş başkan’ olarak kahramanlaştı, New York Times başkanı haber yaptı. 2009-2019 yılları arasında Erzin’de belediye başkanlığı yapan Kasım Şimşek’in bu hikâyeye itirazı var: “Erzin’in depremden zarar görmemesinin sebebi toprak yapısı. Bizim burasının zemini çakıl. Erzin’deki evlerin çoğu 50-60 yıllık evler. Şu acı günlerde bu şova gerek yok.”

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Twitter’da paylaştığı 6 dakikalık videoda Türkiye’deki deprem için yardıma gelen ülkelere kendi dillerinde teşekkür edilirken Irak Kürdistanı Bölgesel Yönetimi’nin videoda gösterilmemesi ve Kürtçe teşekkür edilmemesi tepki çekti.

Kulis bilgilerine göre Devlet Bahçeli’nin grup toplantısındaki konuşmasının ardından İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Haluk Levent’i aradı. Soylu, Levent’ten AHBAP’ta toplanan tüm bağışı AFAD’a aktarmasını istedi. Haluk Levent, kabul etmedi. Soylu ısrarcı oldu. Levent, ‘O zaman AHBAP Başkanlığı’ndan istifa edeyim’ dedi. Araya cumhurbaşkanlığından bir isim girdi…

Dicle Üniversitesi’nden anayasa hukukçusu Prof. Dr. Fazıl Hüsnü Erdem, seçimlerin deprem sebebiyle Mayıs ya da Haziran’dan daha ileri bir tarihe ertelenmesinin hukuki boyutunu Serbestiyet’e değerlendirdi: “Cumhurbaşkanının bu kararı alma yetkisi yoktur. Bu açık hükme rağmen böyle bir karar alması yetki gaspı oluşturur. Anayasa Mahkemesi’nin bu kadar açık seçik hukuka aykırılık oluşturan bir kararnameyi içtihat değiştirerek denetleyeceğini ve iptal edeceğini düşünüyorum.”

Büyük depremin yol açtığı zorluklar nedeniyle seçimlerin Mayıs ya da Haziran’dan daha ileri bir tarihte yapılabileceği dillendirilmeye başladı. Peki hukuken bu mümkün mü? Dicle Üniversitesi’nden anayasa hukukçusu Vahap Coşkun’a göre cevap hayır: “Dört aylık süre var; bu süre seçim hazırlıklarının yapılması için yeterlidir. Muhalefet seçimlerin yapılması yönünde topyekûn bir irade ortaya koymuşken, Anayasanın ihlal edilerek seçimin ertelenmesi, Türkiye demokrasisi üzerinde telafisi zor bir hasar yaratır.”

Depremden en çok etkilenen, neredeyse sağlam binanın kalmadığı Antakya’da şehrin en büyük binalarından biri depremi alçı levhalardaki çatlaklarla atlattı. Yıkılan 14 asırlık Habibi Neccar Camii’nin karşısındaki dört yıllık The Museum Hotel’in nasıl ayakta kaldığını mimarı Emre Arolat Serbestiyet’e anlattı: “Büyük oranda çelik strüktür olarak ve ciddi bir mühendislik hizmeti alınarak inşa edildi. Bununla birlikte aynı ciddiyette yapılan zemin etüdünün bulguları değerlendirilerek yapının ana taşıyıcıları mevcut zeminin metrelerce altındaki sağlam zemine oturtuldu. Yapım süreci beklenenden katbekat uzun sürdü ama kesinlikle hiçbir taviz verilmedi.”

EMASYA Protokolü’nü ilk olarak gündeme getiren ve kaldırılması yönünde yaptığı çalışmalar ile bilinen gazeteci Ali Bayramoğlu ile depremden sonra EMASYA’nın iptaliyle ilgili eleştirileri konuştuk: “Bu EMASYA efsanesini ve safsatasını ortadan kaldırmakta büyük fayda var diye düşünüyorum. EMASYA’nın olup olmamasıyla deprem sonrasındaki sürecin hiçbir alakası yoktur. Hiçbir zaaf söz konusu değildir. Mevcut kanunlar gereği valiler askeri sahaya anında sürebilirlerdi. Bunu çeşitli nedenlerle yapmadılar.”

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Deprem bölgesinde yağmaların gerçekleştiği” yönündeki açıklamalarına rağmen, yağma iddialarının büyütüldüğü görüşünü savunmayı sürdürdü. Soylu, “Bu millet suçunu arttırmak için afetin oluşmasını mı bekledi? Bu millete bu kadar iftira atılır mı? İnsanları birbirine kışkırtmak için sosyal medyanın zehirli dili bu kadar kullanılır mı? Bu ayıp değil mi?” dedi.

Soylu (8 Şubat): “1-2 münferit küçük olay dışında bir yağma olayı yok. Bunları büyüterek yönetilemezlik algısı yaratmak yanlış”; Erdoğan (9 Şubat, 13.30): “Maalesef marketlere, AVM’lere yağma girişimleri oluyor, OHAL ile bunlara müdahale imkânımız olacak”; Soylu (9 Şubat, 23.33): “Normal hayatın içerisinde nasıl hırsızlık işleri, asayiş işleri varsa bu dönemde de olabilir. Ama bir güvensizlik algısı oluşturup, bu milletin bütün değerleri ve kodlarıyla oynamak elbette ki yanlıştır”; Erdoğan (10 Şubat, 17:23): “OHAL’i çıkarttık mı, çıkarttık. Neden? Bazı yerlerde soygunlar oluyor.”

6 Şubat depremlerinin ardından yurtiçi ve yurtdışı yardımların büyük bir kısmının adresi olan AHBAP Derneği’nin başkanı sanatçı Haluk Levent, Cumhur İttifakı’na yakın isimler ve bazı fake hesaplar tarafından hedef gösterilmeye başladı. Levent ısrarla adının siyasete çekilmemesini isteyerek “AFAD da bizim AHBAP da” dedi. Birçok ünlü isim de bu sloganı paylaşarak AHBAP’a ve Levent’e destek verdi, CHP lideri Kılıçdaroğlu da yaptığı paylaşım ile AHBAP'ın eleştirilmesine tepki gösterdi.

Av. Ergin Cinmen: “Erdoğan’ın OHAL isteği Anayasanın 15. Maddesinde yazılı yetkiye sahip olma isteğinden kaynaklanmaktadır. Bu maddeye göre OHAL ilan edildiğinde o yerlerde ‘Temel hak ve hürriyetlerin kullanılması da durdurulabilecektir’”, Prof. Levent Korkut: “Demokratik bir toplum düzeninde olağanüstü hâl iktidara değil topluma yarar sağlar”, Prof. Serap Yazıcı: ““Valiler, yasanın kendilerine sunduğu yetkileri kullansaydı olağanüstü hal ilanına ihtiyaç kalmayabilirdi.”

Üsküdar Bağlarbaşı’nda bulunan Kadim Sahhaf’ın sahibi Ömer Çakır, depremzedeler için yaptığı online kitap mezatında 45 bin lira bağış topladı. Çakır: “Mezatı yapacağımı duyurunca arkadaşlarım, müşterilerim, hiç tanımadığım insanlar gelip kitap bıraktılar. Normalde bir mezatta 60 civarında kitap çıkartırım ve 2 bin 500 – 3 bin lira arasında hasılatı olur. Bu mezatta 140’a yakın kitap çıkarttık ve 45 bin lira bağış topladık.”

Bir grup genç, İstanbul'daki Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'nın il müdürlüğü önünde Twitter başta olmak üzere sosyal medya mecralarına uygulanan kısıtlamayı protesto etti. Okunan basın açıklamasında "Kararın ivedilikle iptal edilmesini talep ediyor, edilmezse artık her şey için çok geç olacağını biliyoruz" denildi.

“Afetlerden sonra umut verici, iyileştirici bir gelişme olarak yerel ve uluslararası sivil toplumda muazzam bir katılım seferberliği ortaya çıkıyor. Devletin sivil topluma güvenmesi şart. Kamu yöneticileri merak etmesin, sivil toplum kendi ağlarını kurarak bunun istismar edilmesine izin vermez. 99 depreminde bunu çok iyi gördük. Geçmişte çatışan, birbirine kin besleyen kişiler, topluluklar bile bir araya geldiler. Bunun toplumdan esirgenmemesi lazım, çünkü başka bir çaremiz yok. Devlet sivil topluma güvenmeli ki sivil toplum da devlete güvensin. Afetlerden çıkarabileceğimiz en önemli ders bu.”

Merkezi Kahramanmaraş olan deprem sırasında Adıyaman’daki Grand Isias Otel'de bulunan ve enkaz altında kalan üniversite öğrencileri ile Kıbrıs Gazimağusa kız erkek voleybol takımından toplam 73 kişi gönderdikleri ses kayıtlarıyla yardım istedi. KKTC’li siyasetçiler yayımladıkları mesajlarla acil yardım talep etti. Tarım Bakanı Dursun Oğuz da beraberindeki 100 kişilik ekiple Adıyaman’a giderek arama kurtarma çalışmalarına katıldı.

Sığınmacı Hakları Platformu dün (2 Şubat) düzenlediği basın toplantısı ile İçişleri Bakanlığı’na bağlı Geri Gönderme Merkezleri’nde yaşanan hak ihlallerine dikkat çekti ve bu ihlallerin sonlandırılması çağrısında bulundu. Peki Geri Gönderme Merkezleri’nde süreç nasıl işliyor, ne tür hak ihlalleri yaşanıyor? Av. Burakhan Çalışkan Serbestiyet’e konuştu.

Tarihçi Mehmet Ö. Alkan, iktidarın seçimler için 14 Mayıs tarihini tercih etmesini Türkiye siyasal tarihi perspektifinden değerlendirdi, 1950 seçimleri öncesinden çok az bilinen anekdotlar aktardı: ‘Yeter! Söz milletindir’ diyorsunuz, Millet İttifakı adında bir ittifak var iktidarın karşısında. Biraz mantıklı düşündüğünüzde aktörler ve semboller bir anda yer değiştiriveriyor. Tek benzerlik Cumhurbaşkanı'nın ikide bir yaptığı Rabia işaretine benzemesi o afişteki el işaretinin. Şaşırtıcı şekilde iktidarın, muhalefetin yani Millet İttifakı'nın işine yarayacak bir slogan bulduğunu düşünüyorum.”

Rap sanatçısı Ezhel’in bir Twitter sohbet odasında sarf ettiği “Kürdistan’ın başkenti Ankara’dır, İstanbul’dur” sözleri tartışma yarattı. Hem iktidara yakın medya, hem Türk ve Kürt milliyetçileri tarafından suçlanan Ezhel, kendisine yöneltilen eleştirilere topluca cevap verdi: “Ülkemizin bölüneceğinden korktuğumuz için ülkemizi paramparça ettiğimizin farkında değiliz. Kelimelerden, dillerden, dinlerden, düşüncelerden korkuyoruz ve saldırganlaşıyoruz. Bu korkularımızı yendiğimizde huzur da bizi bulacak."

Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink, katledilişinin 16. yıl dönümünde, Agos gazetesinin eski çalışma ofisinin bulunduğu Sebat Apartmanı’nın önünde anıldı. Anmaya, HDP Eş Genel...

Emek ve Özgürlük İttifakı’nın ilk mitinginde Türkiye İşçi Partisi’nin hiçbir yöneticisi konuşma yapmak için de, selamlama için de sahneye çıkmadı. TİP, bu tavrını ‘özensiz tavırlar’a bağladı ama mesele başka. HDP’ye yakın kaynaklarım, TİP’in HDP’ye “Bizim %5 oyumuz var. Siz Kürt illerinde aday çıkartın, Batı’yı bize bırakın. Biz de Meclis’te grup kuracak çoğunluğa ulaşalım” dediğini ve HDP ile TİP arasındaki sorunun böyle başladığını ifade ediyor…

HDP öncülüğünde kurulan Emek ve Özgürlük İttifakı, ilk mitingini İstanbul Kartal’da yaptı. Çok sayıda vatandaşın katıldığı mitingde Selahattin Demirtaş’ın Edirne Cezaevi’nde yazıp bestelediği yeni seçim şarkısı ilk defa çalındı. Demirtaş’ın adının geçtiği kısımlar mitingde coşkunun en yüksek olduğu anlar olurken, HDP’ye yönelik kapatma davasıyla ilgili konuşmalar ise en çok ıslıklanan ve yuhalanan bölümler oldu.

Demirören medya grubunun Ziraat Bankası’na olan kredi borcunu ödeyemediği ve bu sebeple Tosyalı grubuna devredileceği konuşuluyor. Bu bir nöbet değişimi, çünkü AK Parti döneminde Sabah grubunun TMSF’den Çalık grubuna aldırtılmasından sonra benzer çok sayıda medya operasyonu düzenlendi; bir medya grubunu satın alan patronlar bir süre sonra nöbeti başkasına devretti. Tosyalı Holding haberi yalanladı. Bu vesileyle Türkiye’de AK Parti’nin iktidara geldiği günden bu yana büyük medya grupları arasındaki el değiştirmeleri derledik.

“Siyasetin meşruiyeti; şiddetin ve şiddet araçlarının devre dışı olmasından gelir. Türkiye'nin en önemli problemlerinden bir tanesi ise burada bunun tam tersi istikamette bir gidiş olması. Nitekim Bahçeli'nin söylemi 'şerefsizler, vatan hainleri, ölümü hak edenler' vesaire şeklinde. Bu dil ile yaşananlar arasında bir bağ var.”

“Tayyip Erdoğan kendi politikalarını yeni Türkiye etrafında anlamlandırsa da o da kadim geleneğe geri dönmüştür. Ulus devletin ve Türkiye'nin bütünlüğünün diğer güç ve kimlikler karşısında korunmasını temel mesele yapan politikaları benimsemiştir. Dolayısıyla Tayyip Erdoğan'ın benzetilmesi gereken adam Mustafa Kemal değil Talat Paşa'dır.”

“Erdoğan'ın tercih ettiği karşı aday muhtemelen Kılıçdaroğlu. Bu operasyon İmamoğlu'nu devreden çıkardığı gibi Kılıçdaroğlu'nun adaylık ihtimalini yükseltti. Ayrıca muhalefet Kılıçdaroğlu üzerinde anlaşamaz ve çoklu aday gibi bir şık devreye girerse bu aslında bir tıkanma, bir kriz olur. Bu, Erdoğan'ın daha çok işine gelecektir. Buna hiç şüphe yok.”

Reuters Haber Ajansı Türkiye’de verdiği bir iş ilanında “yirmi yıllık iktidarında Türkiye'yi modern laik geleneklerden uzaklaştırarak Güney Kafkasya'dan Kuzey Afrika'ya uzanan bölgelerde iddialı bir diplomatik ve askeri varlığa dönüştüren” Erdoğan’ın şimdi ciddi ekonomik zorluklarla karşı karşıya olduğunu hatırlattı ve Türkiye hakkında “derinlemesine kurumsal hikâyeler” yazabilecek bir editör aradığını duyurdu. TRT World, Reuters’e misilleme yaparak Londra’da iş ilanı açtı, İletişim Başkanı Fahrettin Altun “gazetecilik bu değil” dedi.