Onur Erkan

Enes Kara’nın yaşamını yitirdiği yurt olarak kullanılan evin Nur cemaatinin Yeni Asya grubuna ait olduğunu zanneden TELE 1 televizyonunun haberi üzerine, iktidara yakın Akşam gazetesi yazarı Tacettin Kutay ve solhaber yazarı Fatih Yaşlı, Yeni Asya'nın muhalif çizgisi üzerinden CHP ve Kılıçdaroğlu’nu eleştirdi. Yeni Asya gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Kazım Güleçyüz ise haberleri yalanladı. Yurt, Nur cemaati içinde hükümete en yakın olan Meşveret grubuna aitti.

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ve Çin Dışişleri Bakanı Wang’ın görüşmesi sonrası taraflar birbirinden farklı açıklamalar yaptı. Türkiye Dışişleri’nin 4 cümlelik açıklamasında “Uygur Türkleriyle ilgili hassasiyetin iletildiği” vurgulanırken, Çin tarafından yapılan uzun ve kapsamlı açıklamada Uygurlarla ilgili bir ifade yer almadı. Çin Dışişleri’nin açıklamasında, Çavuşoğlu’nun görüşmede Şubat’ta Pekin’de başlayacak Kış Olimpiyatları için “Türk tarafı, sporun politize edilmemesi gerektiği konusunda hemfikir” dediği yer alıyor.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, protestoların başlamasından bu yana Kurucu Cumhurbaşkanı Nazarbayev’i ilk kez açıkça eleştirerek, ‘1. Cumhurbaşkanı döneminde uluslararası standartların üzerinde bir zengin tabakası oluştuğunu’ söyledi. Nazarbayev’e yakınlığıyla bilinen Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Masimov’un “vatana ihanet” suçlamasıyla tutuklanması da Kazakistan’da devlet içinde bir çatışma olduğu tartışmalarını başlatmıştı.

Reuters, Etiyopya ordusunun iç savaşın devam ettiği Tigray bölgesine yaptığı hava harekâtında 56 sivilin öldüğünü duyurdu. Saldırı Etiyopya Başbakanı Ahmed’in uzlaşma çağrısından bir gün sonra gerçekleşti. Tigray destekçisi sosyal medya hesapları saldırıda insansız hava araçlarının kullanıldığını iddia etti. Uluslararası basında Türkiye’nin Etiyopya’ya Bayraktar TB2 SİHA’sı sattığı iddiaları dile getiriliyor. Fakat hükümetten bu iddialarla ilgili henüz hiçbir açıklama gelmedi.

Kazakistan devlet televizyonunda ülkesinde işsiz olduğu için 200 dolar karşılığında Kazakistan’ı karıştırmaya geldiği itirafı yayımlanan kişinin, Uygur kökenli Kırgızistanlı caz müzisyeni Vikram Ruzahunov olduğu anlaşıldı. Tanınmış sanatçının yakınları, 2 Ocak’ta Kazakistan’a konser için giden Ruzahunov’un işkence altında zorla ifadesinin alındığını açıkladı. Kazakistan’a olayları bastırmak için “askeri destek” veren Kırgızistan’ın Dışişleri Bakanlığı olayı takip ettiğini duyurdu.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’in “askeri destek” talebine olumlu karşılık veren Ermenistan ve Kırgızistan’ın mevcut iktidarları benzer sokak hareketleriyle yönetime gelmişti. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan 2018’de Serj Sarkisyan yönetimine karşı sokak hareketlerine öncülük ederek başbakanlığa seçildi. Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov 2020’de parlamento seçimlerine hile karıştırıldığı iddiasıyla sokaklara dökülen protestocular tarafından hapishaneden çıkarılarak cumhurbaşkanlığına taşındı.

“Guli” lakaplı Azerbaycanlı suç örgütü lideri Salifov’un sağ kolu olarak bilinen Arman Dzhumageldiev Kazakistan’da tutuklandı. Kazakistan yerel medyasında Dzhumageldiev’in protestoları organize ettiği iddiasıyla tutuklandığını yazdı. Dzhumageldiev’in Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Alattin Çakıcı ve Sedat Peker’le çekilmiş fotoğrafları var.

Kerim Rota, MB’nin 31 Aralık’taki 70 milyar lira zarardan 60 milyar kâra geçme operasyonunu değerlendirdi: “Hatırlarsınız 2019’un başında, Berat Albayrak döneminde MB’nin yıllardır biriken ihtiyat akçesi çekilmişti. ‘MB gibi sermayeye ihtiyacı olmayan bir kurum niye ihtiyat akçesi tutsun’ gibi gerekçeler üretilmişti. İşte o tartışmaların cevabının geldiği gün bugün oldu. MB’nin ihtiyat akçesi olsaydı böyle operasyonlara gerek olmazdı. Çıkan zarar, ihtiyat akçesiyle kapatılabilirdi”.

Ali El Hemdan davasını takip eden Av. Tugay Bek, benzerlerinin tersine bu davada sanık polisin hak ettiği cezaya çarptırıldığı kanaatinde. Bek, bitmiş davanın bitmemesi gereken bir yönünün daha olduğunu, mülkiye müfettişi raporunda açıkça soruşturmayı örtbas etmeye çalışmakla suçlanan Adana valisi ve emniyet müdürünün yargılanmaları gerektiğini söylüyor. Oysa: “Mülkiye müfettişi raporunu alan İçişleri Bakanı, dönemin Adana İl Emniyet Müdürü’nü İstanbul İl Emniyet Müdürü, dönemin Adana Valisi’ni hem Mardin Valisi hem Mardin’in kayyum belediye başkanı yaptı...”

NTV’nin Strasbourg temsilcisi Kayhan Karaca, Avrupa’daki aşırı sağ yükselişi Serbestiyet’e anlattı: “Ocak ayında Strasbourg’da AP’ye yeni başkan seçilecek. Kürtaj karşıtlığıyla ün yapmış Maltalı Hıristiyan Demokrat kadın aday Roberta Metsola favori konumunda. Kürtaj karşıtı bir siyasinin AP başkanı seçilmesi popülist akımların ne kadar güçlü hale geldiğinin göstergesidir... Nisan 2022’de Fransa’daki seçimlerin favori adaylarından Zemmour’un partisinin adı: "Reconquête". “Yeniden Fetih” demek. “Fransa’yı yeniden kurtarmaya geliyoruz, yeniden fethetmeye geliyoruz” diyor. Yani Müslümanlar Fransa’yı aldılar diye bir tezi var. Çok tehlikeli şeyler bunlar. 1930'ların Avrupası’nı anımsatıyor.

“İnsanın iki vatanı olur biri doğduğu yer biri doyduğu yer. Ben bugün Çin’de doyuyorsam ben Çinliyim” sözleriyle büyük tepki toplayan Mado’nun sahibi Kanbur, 2019 yılında Çin’in Yiwu şehri ile Kahramanmaraş’ın “kardeş şehir” protokolü imzalamasına aracılık etmiş. Kahramanmaraş’ı ziyaret eden Çin heyetine “dondurma şov” yapan Mado’nun sahipleri, Çinli müşterilere özel “pirinçli dondurma” imal ediyor.

Türkiye’den turistik vizeyle Fas’a giden Uygur kökenli Çin vatandaşı İdris Hasan 19 Temmuz’dan beri Fas’ta geri gönderilme merkezinde tutuluyor. Uluslararası insan hakları kuruluşları, Fas mahkemesinden Çin’e iade kararı çıkan Hasan’la ilgili süreci durdurmak için çağrılar yapıyor. Hasan’ın İstanbul’da yaşayan eşi Zeynure Obul, Serbestiyet’e konuştu: Cumhurbaşkanımız Erdoğan ve Türkiye makamları bize yardım etsin.

Bayraktar TB2 SİHA’larının Etiyopya iç savaşında durumu Etiyopya devlet güçlerinden yana değiştirdiğini duyuran haber, Yeni Şafak’ın internet sitesinden ve sosyal medya hesabından kaldırıldı. Uluslararası basında birkaç defa gündeme gelen Türkiye’nin Etiyopya’ya SİHA sattığı iddiaları hakkında hükümetten hiçbir açıklama gelmemişti. Yeni Şafak’ın haberine tepki gösteren AA Afrika masasından Tufan Aktaş: “Türkiye, SİHA sattık dedi mi?”

İktidar medyası, Bayraktar SİHA’larının Etiyopya iç savaşında güç dengesini Etiyopya devlet güçleri lehine değiştirdiğini duyurdu. Hükümet, uluslararası basında birkaç defa gündeme gelen Türkiye’den Etiyopya’ya SİHA ihracı iddialarıyla ilgili olarak bugüne kadar hiçbir açıklama yapmamıştı. Etiyopya iç savaşında iki taraf da sivil katliamı yapmakla suçlanıyor.

Uygur diasporasının tanınmış isimleri Dolkun İsa ve Rushan Abbas, Londra’da kurulan sivil Uygur Mahkemesi’nin (Uyghur Tribunal) Çin hakkında verdiği “soykırım ve insanlığa karşı suç” hükmünü Serbestiyet’e değerlendirdi. Kararın yeni uluslararası girişimlere kaynaklık edebileceğini söyleyen İsa: “BM nezdinde soruşturma komisyonu kurulması için dost ve kardeş devletler harekete geçmeli.”

Gölbaşı Belediyesi’nin Ankara’nın başkent oluşunun 98’inci yıldönümü programında “Doğu Türkistan Cumhurbaşkanı” sıfatıyla yaptığı konuşmadan sonra gündem olan sahte cumhurbaşkanı Abdulvali Osman gözaltına alındı. Ankara’da Geri Gönderme Merkezi’nde tutulan Osman: “15 Temmuz’da Türkiye Halkı’nın Recep Tayyip Erdoğan’a sahip çıktığı gibi tüm dünyadaki Doğu Türkistanlıların, Cumhurbaşkanları olan bana sahip çıkmalarını talep ediyorum.”

Suudi destekli Al Arabiya TV’de yayımlanan programda, MİT’in Türkiye’de faaliyet yürüten ve Filistinlilerden oluşan MOSSAD şebekesini çökerttiği iddiası işlendi. Güvenlik uzmanı Dilkeran; tutuklananların para karşılığı tehlikeli görünmeyen bilgiler verdikleri kişilerin MOSSAD ajanı olduğunu bilmediklerini söyledi. Casusluk suçlamasıyla tutuklanan Salhab, emniyet ifadesinde bilgi verdiği kişileri Filistinlilere yardım etmek isteyen AB görevlileri olarak tanıdığını anlatmıştı.

Erinç Sağkan, Ankara Barosu başkanlığı yaptığı dönemde kamuoyunda sıkça gündeme gelmişti. Ankara Barosu bu dönemde en çok, Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın eşcinsellerle ilgili hutbesine gösterdiği sert tepkiyle ve Ankara İl Emniyeti’ndeki, ‘FETÖ’cülükle suçlanan çok sayıda Dışişleri bürokratına işkence iddialarının üzerine kararlılıkla gitmesiyle öne çıktı.

NTV’nin deneyimli Strazburg temsilcisi Kayhan Karaca: “Kimi Batı Avrupa ülkeleri, Kavala dosyası hakkında ‘evet’ oyu kullanmayan ülkeleri ‘liberal olmayan demokrasiler’ diye tanımlıyor. Kavala dosyasına evet demeyen ülkeler de (Türkiye, Azerbaycan, Macaristan, Romanya, Polonya, Rusya, Ukrayna, Romanya, Moldova, Arnavutluk Gürcistan, Sırbistan) işte bu liberal olmayan demokrasiler sınıfında gösteriliyor”, “Kavala dosyası bugün ne aşamadaysa muhtemelen 6 ay sonra Demirtaş dosyası da aynı aşamada olacak.”

7 yıl sonra yapılan Milli Eğitim Şurası’nda 600’ün üzerinde uzman ve kurum temsilcisi üç gün boyunca ihtisas komisyonlarında görüşerek çoğu oy birliğiyle 124 tavsiye kararı aldı. Ama ihtisas komisyonlarında tartışılmayan “okul öncesi din eğitimi” önergesi şura kapanırken Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer’in önüne gelen bir kağıtla şuranın gündemine girdi. Özer, önüne gelen önergeyi okudu ve önerge 46 ret oyuna rağmen kabul edildi. “Bir demokrasi dekoru eşliğinde” bu kararın tartışılmadan oylanmasına Şura katılımcılardan tepki var.

Çin’e yöneltilen Uygur soykırımı suçlamalarının incelendiği özel Uygur Mahkemesi’nin ek oturumuna sunulan sızdırılmış yeni belgelere göre; Şi Cinping, 2014 tarihli konuşmalarında “yeniden eğitim yoluyla reform” diye tanımladığı bugünkü toplama kamplarına giden süreçten ve Kuşak-Yol’un güvenliği için Uygur Bölgesi’nin tam kontrol altına alınması gereğinden söz ediyor. Mahkeme, akademisyen Adrian Zenz tarafından sunulan 300 sayfalık dosyalardan kesitler paylaştı.

Türkiye’nin Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) karşı iç kamuoyunda sergilediği tepkilerle diplomatik adımları aynı şiddette olmadı. Son beş yılda BAE Ankara Büyükelçiliği maslahatgüzarı Dışişleri’ne sadece bir kez çağrıldı. Bu süre içinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve bazı bakanların iç kamuoyu önünde dillendirdiği BAE’nin 15 Temmuz’un arkasında olduğu suçlaması BAE’ye diplomatik yoldan herhangi bir şekilde iletilmedi. Kendisine yönelik bütün sözlü suçlamalara rağmen BAE bu nedenle hiçbir karşı açıklamada bulunmadı.

Kadir Temiz: “Şi öncesinde Uygurlar, Hong Kong gibi insan hakları krizleri bu kadar derin değildi. Çünkü bürokratlar bu kadar sert, bu kadar muhafazakâr, bu kadar milliyetçi değildi. Daha uzlaşmacı ılımlı bir siyasi anlayış vardı. Bu anlayış Şi ile milliyetçi ve muhafazakâr bir hale büründü. Bunun iç siyasetteki karşılığı da Şi’yi kült ilan etmeye kadar vardı. 2016 yılında Şi ‘liderliğin özü’ anlamına gelecek bir kavramla taltif edildi. Mao’dan sonra ilk kez olan bir şey."

İstanbul Medipol Üniversitesi’nin 29 ülkeden gelen yabancı öğrencilerinin kendi ülkelerini tanıttığı Uluslararası Öğrenci Festivali yapıldı. Festivale katılan Yemenli öğrencilerin, yerel kıyafetleri ve yerel kıyafetin bir parçası olan cenbiye denilen hançerlerin imitasyonlarıyla verdikleri görüntüler sosyal medyaya düşünce “Bunlar kim, bunun amacı ne, bunlara kim izin veriyor, Taliban üniversitede” tepkilerine neden oldu. Medipol Üniversitesi hocası Bekir Berat Özipek: “Folklorik bir etkinlik olduğunu izah etmek durumunda kalmak bile dramatik.”

Faizi sert bir ifadeyle yasaklayan Bakara Suresi 279. ayet şöyle der: “Eğer (bu yanlıştan) döner ve vazgeçerseniz anaparanız sizindir. Böylece ne haksızlık edersiniz ne haksızlığa uğrarsınız.” Türkiye’de yüzde 20 enflasyon varken faizi bunun altına düşürdüğünüz zaman aslında alacaklıya zarar vermiş oluyorsunuz. Yani tam da ayetteki haksızlığa uğramama ilkesini ihlal etmiş oluyorsunuz.

Dondurma imalatçısı Mado’nun sahibi Mehmet Sait Kanbur’un Çin radyosuna söylediği “Ben bugün Çin’de doyuyorsam ben de Çinliyim” sözleri Serbestiyet’te yayımlandıktan sonra sosyal medyada gündem oldu. Sosyal medya mesajlarında “Mado, adını Mao yap”, “Mado Zedung”, “Go Home Çinli” gibi esprili paylaşımlar öne çıktı. Tepki gösteren isimler arasında Demet Akalın’dan Selçuk Özdağ’a farklı kesimlerden çok sayıda isim dikkat çekti.

Türkiye’deki Uygur derneklerinin geçtiğimiz ay Mado’nun Çukurambar şubesinde yapacakları basın açıklamasını “Çin’deki yatırımlarımız zarar görür” gerekçesiyle iptal eden Mado’nun sahibi Mehmet Sait Kanbur Çin radyosuna konuştu. “İnsanın iki vatanı olur. Biri doğduğu bir de doyduğu yer. Ben bugün Çin’de doyuyorsam ben de Çinliyim.”

Kemal Kılıçdaroğlu’nun, partisinin geçmişte kırdığı, korkuttuğu topluluklar ve bireylerle helalleşme yolculuğuna çıkacağını bir videoyla açıklaması; sosyal medyadaki muhaliflerin kimilerince desteklendi kimilerince sert tepkiyle karşılandı. Karşı çıkanlar arasında Kılıçdaroğlu’nun AK Parti’yle uzlaşma yolu aradığını iddia edenler, “gericilikle, bölücülükle” helalleşmek istediğini öne sürenler, muhafazakârların da özeleştiri vermesi gerektiğini söyleyenler vardı.

Devrimci Anarşist Federasyonu’ndan (DAF) ayrılan gençlerle ortak basın açıklaması düzenleyen İnsan Hakları Derneği Eş Genel Başkanı Eren Keskin önümüzdeki günlerde DAF lideri Serkan Bayrak ve eşi Çiğdem Bayrak hakkında suç duyurusunda bulunacaklarını belirterek halen DAF’ta olan kişilere de ayrılma çağrısı yaptı. DAF’tan ayrılanlar açıklamalarında DAF’ın kendisini feshettiği veya Serkan Bayrak’ı ihraç ettiği açıklamalarının gerçeği yansıtmadığını söylediler.

Geçtiğimiz yıl gündeme gelen, Çin’in Uygur Özerk Bölgesi’nde kurduğu toplama kampları hakkında ayrıntılı bilgiler içeren Karakaş Belgeleri sızıntıları, ulaşılmış yeni bilgi ve detaylarla Türkçe olarak kitaplaştırıldı. Kitabın duyurusu için yapılan toplantıda konuşan Burhan Kavuncu, “Yayımlanan toplama kampı listelerinde dünya çapında aydınların, akademisyenlerin adları var. Yaşanan soykırımı anlatmak için elimizdeki en güncel ve kapsamlı çalışma oldu” dedi.